امروز کلات به شهرستانی گفته می شود از توابع خراسان مرکزی. کلات به نام نادر شاه آوازه گرفته است. من داستان ها در باره کلات در دوران نادر شنیده ام. محمد امین گلستانه مورخ آن روزگاران در باره اش گفته است: «از غرایب امکنه روی زمین». (مجمل التواریخ گلستانه/ ص 18)
چندی پیش چنان برآمد که تا کلات رفتم. دوست کارآزموده ای همراهم بود و حکایت ها کرد از کلات. دور تا دور شهر را رشته دراز کوه هایی گرفته است که نمی توان بر آن برآمد و گذشت. گر چه چنان نیست که در افسانه ها گفته اند که اگر آرد از فراز کوه بریزی هیچ جایش بند نمی شود. تنها یک گذرگاه دارد که عکس آن را گرفته ام و این جا می گذارم. آن گذرگاه را یک یا دو تن می توانند نگه بدارند.
از دیواره کوهستانی که بگذری و وارد کلات شوی شهر کوچکی در آرامش خود برپاست. مردم با کشاورزی گذران می کنند. کلات، برنج نابی هم دارد که من گرفتم و خوبی مزه و بویش را آزمودم.
جایی که پایگاه نادر شاه بوده نام «قصر خورشید» دارد. بنایی است گرد که دور تا دورش به تعداد روزهای سال پره دارد. می توان با آن حساب روز و ماه را دانست.
بر دیوار بیرونی قصر که سنگی است نقش هایی کنده اند که هندی است. آیا هنرمندانی از هند بدین جا آمده اند؟ کس نمی داند. اما نقش ها از پایین که آغاز شده تا به بالای دیوار قصر نرسیده است. زیرا وقتی هنرمندانی سرگرم کندن نقش ها بودند خبر می رسد نادر شاه کشته شده است، کار را رها میکنند.
قصر دو دیوار دارد و چنان ساخته شده که زمین لرزه بدان آسیب نزند.
کلات جزین هم جاهای دیدنی و داستانی دارد: یکی «قلعه فرود» که بسیار قدیمی است. عکسی از آن را هم می آورم. برای خواندن داستان این قلعه قدیمی به شاهنامه فردوسی نگاه کنید.
دیگر روستایی به نام «کاسه رود». که گفتند جنگ کاسه رود در آن جا رخ داده است( از جنگ های بس کهن که فردوسی گزارش کرده است).
