✍️ نجات بهرامی
پیرو بحثی کوتاه با یکی از دوستان که موضوع ترکیه و عملکرد رجب طیب اردوغان مطرح گردید و در خلال بحث به شباهت ها و تفاوت های وی با حکمرانان دیگر از جمله ژنرال پینوشه دیکتاتور شیلی اشاره شد، در جملاتی کوتاه به تفاوت عملکرد این دو زمامدار می پردازم.
تفاوت این دو دیکتاتور را نباید نقطه ای و متمرکز بر فلان زمان و فلان سال ارزیابی کرد. این دو مبدع و رهبر دو خط سیر تاریخی ادامه دار اما در جهت عکس هم بوده اند. اردوغان در اوایل حکومتش بر کارآمدی و توسعه اقتصادی و رفاه متمرکز بود اما همین موفقیت ها را تبدیل به ابزاری برای نهادینه کردن برنامه های اجتماعی و فرهنگی و پی ریزیِ گونه ای عثمانی گری کرد. وی با وجود موفقیت سالهای اولیه در مهار معضلات اقتصادی، یک “جریان سیّال” و رو به عقب را در ترکیه استارت زد که سال به سال هم عمیق تر شد. فرایندی را آغاز کرد که در آن از یک حکومت توسعه گرا به یک دیکتاتوریِ بانیِ نوعثمانی گری شباهت پیدا کرد.
اما در شیلی کاملا عکس این اتفاق را شاهد بودیم. یعنی فرایند از دیکتاتوری خشن و اعدام مخالفان در استادیوم شروع شد و سه چهارسال بعد به تدوین راهبرد چند مرحله برای تحویل حکومت به غیرنظامیان رسید که در این چند مرحله ، مرحله آخر آن برگزاری رفراندوم برای موجودیت حکومت پینوشه پیش بینی و ترسیم شده بود. می بینیم که اردوغان و پینوشه نه تنها شبیه نیستند بلکه کاملا بر عکس هم هستند. در نهایت هم بدون هیچ بهانه ای پینوشه نتایج انتخابات را که خود طراحی و اجرا کرده بود را پذیرفت و کنار رفت در حالی که بنیان یک اقتصاد قوی و غیردولتی را هم در شیلی گذاشته بود که از آن زمان به بعد در رده بندی اقتصادهای آزاد دنیا همواره رتبه زیر ۱۰ داشته اما اردوغان ترکیه را به سمت حذف دگراندیشان و بستن فضای رسانه ها و محدودیت در مسائل فرهنگی و پوپولیسم و … به پیش می برد و معلوم نیست انتهای آن کجا باشد.
در نهایت باید اشاره کرد که ارزیابی کارنامه این دو به هیچ وجه به معنای دفاع از اقدامات دیکتاتورمآبانه و بی رحمانه هیچ حکمرانی نیست و بدیهی است که اگر سنت های دموکراتیک ریشه دار در یک جامعه وجود داشته باشد خود به خود مانعی در برابر ظهور دیکتاتورهاست اما از آنجایی که تحلیل سیاسی نیازمند حرکت بر زمین واقعیات است، بین کارنامه آن که با کبوتر سفید می آید و ویرانه بر جای می گذارد و دیگری که با سلاح می آید و با صندوق رای می رود و میراثی ماندگار برجای می نهد می توان دست به قضاوتی منصفانه زد.
