به تازگی اغلب خبرگزاریها و سایتهای خبری کشورمان، خبری را به نقل از جیحون بایرام اف، از گفتگوی وی با خبرگزاری آناتولی در سفرش به ترکیه منتشر کرده اند. تیتر خبر به نقل از بایرام اف، اتصال خاک اصلی جمهوری آذربایجان به نخجوان ( منطقه بیرونی جمهوری آذربایجان) از طریق «جاده جایگزین!» از ایران است!
به عنوان نمونه، خبرگزاری تسنیم در خبری با تیتر «وزیر خارجه جمهوری آذربایجان: مسیر جایگزین اتصال به نخجوان از ایران خواهد بود» نوشته است: «بایرام اف در خصوص راه ارتباطی نخجوان و به خاک جمهوری آذربایجان نیز گفت: در توافق سه جانبه [مسکو، ایروان، باکو]، بازگشایی راه بین نخجوان و خاک آذربایجان ذکر شده و ارمنستان باید بدون هیچ مانعی، اجازه این مسیر را بدهد. کمیسیون سه جانبه معاونان نخست وزیران سه کشور روسیه، آذربایجان و ارمنستان نیز به همین منظور شکل گرفته اما با گذشت یکسال و نیم هنوز نتیجه ای در این خصوص حاصل نشده است. ارمنستان با بهانه های مختلف این موضوع را با تاخیر روبرو کرده است…
وی با اشاره به اقدامات موازی آذربایجان برای اتصال دو خاک به یکدیگر افزود: همزمان با مذاکرات، اقدامات باکو در حوزه راه و راه آهن پیش می رود که بیش از 50 درصد پیشرفت فیزیکی داشته ایم و در سال 2023 در خاک آذربایجان کلیه اقدامات تکمیل خواهد شد. در طرف ارمنی این اقدامات بسیار کند انجام می گیرد و ما بر همین اساس با ایران نیز یک توافقنامه به امضا رساندیم که از رود ارس اولین پل مشترک ساخته خواهد شد. در این وضعیت، یک جایگزین برای عبور از خاک ارمنستان داریم که عبور از رود ارس و ایران است. این پروژه در هر صورت عملیاتی خواهد شد؛ اتصال خاک اصلی آذربایجان به نخجوان و از آنجا به ترکیه. این فرصتی برای ارمنستان است تا از پروژه های توسعه منطقه ای کنار نرود…»
ایسنا نیز به عنوان یکی از خبرگزاریهای مطرح کشورمان در خبری نوشت:« وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان در گفت‌وگویی از آغاز ساخت اولین پل بر روی رودخانه ارس به عنوان مسیری جایگزین برای متصل ساختن باکو به ارمنستان از طریق نخجوان خبر داد.
به گزارش روزنامه آسبارز، جیحون بایرامف، وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان گفت: آذربایجان مسیر جایگزینی برای متصل ساختن نخجوان آذربایجان از طریق رود ارس دارد که ارمنستان را دور می‌زند. باکو به این منظور و طبق توافق با ایران، ساخت اولین پل روی رود ارس را آغاز کرده است…»
درباره موضع نادرست وزیر امور خارجه باکو مبنی بر استفاده از خاک ایران به عنوان جایگزین ارمنستان! نکاتی گفتنی است:
۱- بعد از فروپاشی شوروی و تشکیل کشور جمهوری آذربایجان، دو دروازه مهم ایران یعنی آستارا به نخجوان – یا هر کجای ایران و حتی خارج از ایران- و بیله سوار- نخجوان بر روی جمهوری آذربایجان باز بوده است. علاوه بر مسیر بیله سوار- جلفا که ارتباط میان باکو با نخجوان و ترکیه نیز را برقرار کرده است و حتی سالها از این مسیر ، نفت باکو با خودروهای سنگین به ترکیه صادر میشد، از مسیر آستارا نیز مردم و خودروهای سبک و سنگین جمهوری آذربایجان وارد ایران می شود و سالها نفت جمهوری آذربایجان با خودروهای تانکربر از آستارا به عراق صادر می شد!
۲- جاده مرزی بیله سوار- جلفا- (نخجوان) بعد از مناقشه قراباغ و اشغال مناطقی از خاک جمهوری آذربایجان توسط ارمنستان و مسدود شدن مرزهای این دو کشور به روی هم، به عنوان تنها مسیر ارتباطی جمهوری آذربایجان با نخجوان و نیز ترکیه، با هزینه ای در حد رایگان به روی جمهوری آذربایجان و نخجوان طی حدود سی سال از سوی ایران باز بوده است.
در سالهای نخست مناقشه قراباغ و هنگام حضور حیدر علی اف در نخجوان به عنوان رییس مجلس این منطقه، مردم این منطقه در شرایط فلاکت باری از لحاظ نیاز به سوخت، مواد غذایی و …به سر می بردند و آرد و نان و سوخت و…این منطقه به صورت رایگان از سوی ایران تامین می شد.بنیاد مستضعفان،کمیته امداد امام خمینی، هلال احمر و سایر نهادهای بشردوستانه ایرانی، نیازهای صدها هزار نخجوانی را تامین می کردند.
جاده مرزی بیله سوار- جلفا که یک جاده قدیمی و در حد تامین نیازهای تردد اهالی مرزنشین و روستاهای محل بود، با میلیاردها هزینه و ماهها کار مهندسان و کارگران ایرانی بازسازی و بهسازی و آسفالت ریزی شد تا مردم و خودروهای سنگین و سبک جمهوری آذربایجان نیز بتوانند به راحتی و با امنیت در این جاده مهم مرزی تردد کنند و ارتباط میان جمهوری آذربایجان و نخجوان قطع نشود.
به بیان روشن، تنها مسیر اتصال و ارتباط امن و ارزان و زمینی جمهوری آذربایجان با نخجوان برای حدود سی سال از طریق ایران و جاده بیله سوار- جلفا بوده و هم اکنون نیز چنین است.
۳- اکنون سؤال این است که؛ با وجود اینکه اراضی و جاده های ایران طی بیش از سی سال، تنها مسیر ارتباط زمینی جمهوری آذربایجان – نخجوان بوده است و در حال حاضر نیز چنین است، چگونه جیحون بایرام اف، این مسیر دیرین و شناخته شده برای خواص و عوام را به عنوان «جایگزین!» برای مسیر یا جاده ای معرفی می کند که هنوز احداث نشده است؟ آیا این موضع وزیر امور خارجه، چیزی جز انکار سی سال استفاده جمهوری آذربایجان از مسیر ایران برای ارتباط زمینی با نخجوان است؟
۴- یکی از اهداف دولت باکو از تاکید و پیگیری مسیر ارتباطی جمهوری آذربایجان- نخجوان از طریق خاک ارمنستان آن در قالب موهوم «کریدور!»، کاهش روابط با ایران و خصوصا با آذربایجان ایران است. متاسفانه دولت باکو طی سالهای گذشته به شیوه های مختلف از جمله لغو قوانین مربوط به تردد آسان مرزنشینان جمهوری آذربایجان به آذربایجان ایران، الزام تردد مرزنشینیان آذری ایران به داشتن گذرنامه برای تعامل با مرزنشینان آن سوی ارس، تیراندازی به مترددین مرزی و… گامهای متعددی برای کاهش روابط مردمی و تجارت مرزی بین دو کشور برداشته است. پیش از آن نیز دولت باکو با عدم قبول عبور خط لوله باکو- جیهان از آذربایجان ایران به عنوان امن ترین و کوتاه ترین مسیر، نشان داده بود که علاقه ای به گسترش روابط با ایران خصوصا در منطقه آذربایجان ایران ندارد.
در واقع اگر دولت باکو از سی سال پیش تاکنون از مسیر ایران برای ارتباط و تردد میان جمهوری آذربایجان- نخجوان استفاده می کند، به این علت است که جایگزینی برای این مسیر ندارد! و اکنون به دنبال یافتن مسیری جایگزین از طریق ارمنستان برای این مسیر است. ولی جیحون بایرام اف، موضوع را به صورت عکس، مطرح کرده و مسیر واقعی و دیرین ایران میان جمهوری آذربایجان – نخجوان را به عنوان مسیر جایگزین برای مسیری می نامد که این مسیر در عالم واقعیت وجود ندارد!
۵- از برخی دیپلماتها بخصوص دیپلماتهای دولتهای لاییک انتظار این نیست که همواره راست بگویند، ولی انتظار این است که اگر دروغ هم می گویند، به گونه ای بگویند که صد در صد با واقعیت در تضاد نباشد! شاید هم بایرام اف میخواهد از کارت روابط با ایران و تفاهم نامه های زیادی که بیش از ۹۰ درصد آن به عمل نینجامیده، با ارمنستان بازی کند. ولی برای کارشناسان مسایل ایروان- باکو روشن است که حتی اگر ارمنستان به کلی از قراباغ قطع علاقه کند، «کریدور» برای «اتصال» جمهوری آذربایجان- نخجوان به باکو نخواهد داد. زیرا کریدور تخیلی باکو، بهایی سنگین تر از قراباغ بر ارمنستان تحمیل کرده و تمامیت ارضی و حاکمیت و هویت ملی ارمنستان را در مخاطره جدی قرار میدهد و مردم ارمنستان آن را نمی پذیرند. باکو در نهایت می تواند، از «مسیر» آینده ارمنستان برای تردد میان جمهوری آذربایجان – نخجوان استفاده کند، مسیری که اگر در آینده ساخته شود، می تواند برای «تردد» میان باکو و نخجوان مورد استفاده قرار گیرد، اما دولت باکو، نه مسیری برای تردد، که کریدوری برای «اتصال» از ارمنستان می خواهد!
۶- و سخن پایانی با برخی رسانه های ایرانی است که دروغهای دیپلماتیک خارجی را ذیل تیتر جذاب اما دروغین «ایران؛ مسیر جایگزین برای اتصال جمهوری آذربایجان با نخجوان!» و تیترهای مشابه منتشر کردند. گویی که دولت باکو گام بلندی برای گسترش ارتباطات با ایران برداشته، یا مسیر ارتباطی میان باکو- نخجوان از طریق ارمنستان را – که هنوز وجود ندارد- وانهاده و مسیر ایران را برگزیده است!..
انتظار این است که برخی رسانه ها هشیار و مراقب باشند که به دلیل عدم نگاه کارشناسانه به موضوع، ظرفیتشان به جای استفاده در تامین منافع ملی، در راستای تامین منافع دیگران به کار گرفته نشود. البته متاسفانه اخیرا واژه «کارشناس» به صورت بی رویه ای در برخی رسانه ها حتی در مورد آماتورها نیز در نسبت با موضوعات مختلف از جمله «قفقاز» به کار می رود و فی المثل جوانی که از قضا سفری به آن سوی ارس داشته یا مطلب و مقاله ای خوانده و چیزکی درباره قفقاز نوشته، به عنوان «کارشناس قفقاز!» و در صورت لزوم «کارشناس ارشد!..» معرفی می شود، با وجود این گونه به اصطلاح کارشناسان، البته نباید از برخی رسانه ها انتظار داشت که فعالیت خبری آنها درباره موضوعات حساس و گره خورده با منافع و امنیت ملی ایران، تخصصی و حرفه ای باشد.
منبع: روزنامه آذربایجان
