ابتدای این مراسم دکتر قره بیگلو، پیشکسوت عرصه فرهنگ و ادب و از یاران دیرین آن مرحوم به عنوان اولین سخنران با تاکید بر ویژگی های علمی دکتر رشید عیوضی افزود: فروتنی از صفات بارز استاد بود.
وی در ادامه با اشاره به اهمیت زبان فارسی، درک رموز آن را مستلزم تلاش فراوان دانسته و مرحوم عیوضی را یکی برجسته ترین کوشندگان در این عرصه معرفی نمودند.
در ادامه جمشید علیزاده، شاعر و محقق تبریزی با اشاره به آثار علمی و ادبی دکتر عیوضی گفت: یکی از مهمترین منابعی که در مورد هویت و زبان رایج در آذربایجان قرن هفتم وجود دارد دیوان همام تبریزی است که این اثر به عنوان منبعی برای درک فضای زندگی و ادبی آن روزگاران تبریز ارزشمند است.
وی افزود: در دیوان همام نمونه هایی از زبان آذری یا همان زبان باستانی مردمان آذربایجان آمده است که استاد عیوضی آنها را اعراب گذاری و معنی نموده اند.
استاد علیزاده تصریح کرد: یکی از ابیات آذری ذکر شده در دیوان همام تبریزی که توسط مرحوم دکتر عیوضی تصحیح شده از قرار زیر است:
وهار و بل و جانان بیم خوش بی / و بی جانان مه بل باد و مه وهاران.
(معنی: روزگار بهار و گل با جانان خوش است/ بدون جانان نه گل باشد و نه بهاران)
استاد علیزاده با اشاره به این ابیات متذکر شد: این ابیات تردیدی در این نکته باقی نمی گذارد که زبان رایج و غالب مردم آذربایجان در عصر همام همین بوده است.
وی دستیابی به کتاب ارزشمند “سفینه تبریز” را مفید برای تحقیقات آتی در این زمینه دانستند.
حافظ شناس تبریزی همچنین به تصحیح ارائه شده توسط مرحوم دکتر عیوضی از دیوان حافظ که با مقدمه مرحوم دکتر منوچهر مرتضوی منتشر شده است اشاره ای داشته و آن را بسیار پربار و مورد ستایش استاد خانلری معرفی نمودند.
در خاتمه استاد علیزاده تنها راه مبارزه با تهاجم فرهنگی را تکیه بر مبانی دینی و ملی هویت ایرانی دانسته و هویت فرهنگی ایرانیان و زبان فارسی را تنها عامل عدم استحاله فرهنگی ایرانیان در طول تاریخ دانستند.
دکتر رضا شیبانی، دبیر انجمن “شعر آورد” نیز در این مراسم با اشاره به حفظ و حراست از فرهنگ ایرانی گفت: فرهنگ ایرانی در آذربایجان مورد هجمه موذیانه قرار گرفته است و متاسفانه در چنین شرایطی از بزرگمردانی چون مرحوم دکتر عیوضی که برای ایران از جان مایه گذاشتند، غفلت شده است. باشد که به تکلیف خودمان در شناساندن و تبیین فعالیت‌های این استاد عمل کنیم تا در آینده تاسف نخوریم.
وی در پایان چند بیتی از اشعار خود را با مضمون “مهر وطن” قرائت نمودند.
گفتنی است: این مراسم به همت انجمن ادبی “شعر آورد” و با حضور اساتیدی از دانشگاه های کشور همچون دکتر قره بیگلو، استاد جمشید علیزاده، دکتر جعفر جمشیدی، دکتر باقر صدری نیا، دکتر جمال پور، دکتر موسی زاده، طاهری خسروشاهی، سرکار خانم دکتر موسوی و برخی دیگر از فعالین عرصه فرهنگ و ادب تبریز و خانواده آن مرحوم برگزار شد.
استاد دکتر رشید جداری عیوضی در 21 بهمن 1307در محلّۀ شتربان (دَوه‌چی)، از قدیمیترین محلّات شهر تبریز، متولد شد. وی تحصیلات ابتدایی را در سال 1313 در مدرسۀ مولوی در بازارچۀ شتربان شروع کرد و در 1318 به پایان رساند. از سال 1319 در چاپخانۀ سعادت، از قدیمیترین مراکز نشر در تبریز، شروع به کار کرد. چند سال بعد، در سال 1323 در روزنامۀ “اختر شمال” به‌عنوان مدیر داخلی استخدام شد. این حرفه او را با چهره‌های برجستۀ روزنامه‌نگاری تبریز، از جمله سیّد باقر کروبی، محمد اشرفی گنجه‌ای، سیّد حسین کروبی، سیّد اسماعیل پیمان و دیگران آشنا کرد. از سال 1327 تحصیلات خود را دنبال کرد و در خردادماه 1330 موفق به اخذ دیپلم ادبی شد. در مهرماه همان سال برای ادامۀ تحصیل در دورۀ کارشناسی زبان و ادبیات فارسی وارد دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تبریز شد و در اردیبهشت‌ماه 1333 از رسالۀ دورۀ کارشناسی ادبیات در موضوع «انعکاس آرا و افکار افلاطون در دفتر ششم مثنوی مولانا»، به راهنمایی دکتر منوچهر مرتضوی دفاع کرد.
مرحوم عیوضی از اول مهرماه 1333 به تدریس زبان و ادبیات فارسی در دبیرستان «تمدّن» تبریز پرداخت و در بیست‌وپنجم همان ماه، با احراز رتبۀ اوّل دانشجویان ادبیات فارسی، مدال درجه اوّل فرهنگ را دریافت کرد و بعد از چند ماه، به پایمردی استاد فقید دکتر عبدالرسول خیام‌پور، با پایۀ سه اداری (مأمور به خدمت از آموزش‌وپرورش)، به استخدام دانشگاه تبریز درآمد.
در سال 1337 هم‌زمان به دورۀ کارشناسی ارشد و دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران راه یافت و در کلاس درس استادان بزرگ و نامداری همچون بدیع‌الزّمان فروزانفر، مدرّس رضوی، سعید نفیسی، عبدالعظیم قریب، ابراهیم پورداوود و دیگران حاضر شد.
وی پس از اخذ شهادت‌نامه از استادان عبدالعظیم قریب، ابراهیم پورداوود، صادق کیا و سعید نفیسی، در خرداد 1340 به اخذ درجۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران توفیق یافت. در آذرماه همان سال استادان ممتاز دانشگاه تبریز، عبدالرسول خیام‌پور، یحیی ماهیار نوابی و منوچهر مرتضوی، صلاحیت ایشان را برای تدریس دروس تخصّصی زبان و ادبیات فارسی در دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تبریز تأیید کردند.
در اردیبهشت ماه 1345 از رسالۀ دورۀ دکتری خود با عنوانِ «شیطان در ادب فارسی»، به راهنمایی استاد ابراهیم پورداوود و مشاورت استادان پرویز ناتل خانلری، یحیی ماهیارنوابی، ذبیح‌اله صفا و لطفعلی صورتگر، با موفقیت دفاع نمود. در اسفندماه 1346 به‌عنوان «دبیر مؤسسۀ تاریخ و فرهنگ ایران» و «مسئول فنّی انتشارات دانشگاه تبریز» منصوب شد. در خردادماه 1347 مجموعه شعر ایشان به نام راز خاموش (حدود شصت صفحه) توسط انتشارات اختر شمال تبریز منتشر شد.
در شهریور 1349 به درجۀ دانشیاری زبان و ادبیات فارسی ارتقا یافت و در پی بازنشستگی مرحوم ادیب توسی به مدیریت نشریۀ دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تبریز و در 1352 به سمت ریاست دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز منصوب شد.
تصحیح دیوان همام تبریزی نخستین اثر پژوهشی وی بود که در سال 1351 توسط انتشارات مؤسسۀ تاریخ و فرهنگ ایران به چاپ رسید. دکتر عیوضی در دی‌ماه 1355 بنا به تأیید و تصویب استاد حسن قاضی، استاد احمد ترجانی‌زاده، استاد منوچهر مرتضوی و استاد ابوالفضل مصفّا به درجۀ استادی زبان و ادبیات فارسی ارتقا یافت.
دکتر عیوضی اگرچه در آبان ماه 1361 به طور رسمی از دانشگاه تبریز بازنشسته شد، بعد از آن، تا یک سال قبل از درگذشتش (1392) با گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت معلم (شهید مدنی) آذربایجان همکاری می‌کرد. نسل‌های متعددی از دانشجویان در این دو دانشگاه از دروس حافظ و سعدی و دستور زبان وی استفاده کردند که بیشتر آنان اکنون جزو استادان برجستۀ کشورند.
شادروان دکتر رشید عیوضی در نخستین ساعات روز جمعه هفتم آذرماه 1393 در بیمارستان امام رضا(ع) تبریز درگذشت و در قطعۀ هنرمندان وادی رحمت تبریز به خاک سپرده شد. روحش شاد و یادش جاودان باد.
