سر گیری مذاکرات صلح اشاره و تاکید کرده بودم که لازم است هر دو طرف پای میز مذاکره بنشینند.
در این دوران از طرف کردها اظهارات متعددی مبنی بر شکست و اتمام روند مذاکرات شنیده شد. رهبری پ.ک.ک در قندیل بارها بر این موضوع تاکید و پایان مذاکرات را اعلام کرده بود. جمیل بایک در آخرین اظهارات خود در مصاحبه با روزنامه “یورد” یک بار دیگر اتمام روند سازش را گوشزد کرد. وی اظهاراتی نزدیک به این مضمون داشت که “شرایط تغییر کرده و پس از کوبانی تجدید نظری اساسی لازم است” و یا “باید از اول شروع کرد”.
از طرف دیگر مسئولان حزب صلح و دموکراسی و دموکراسی خلقها اظهارات متناقضی در این خصوص داشتند.
مسئولان حکومتی نیز با احتیاط بیشتری به این موضوع پرداختند. از نظر آنها روند مذاکرات دچار تلاطمی جدی شده است اما تداوم خواهد یافت.
این دیگر یک حقیقت است که طرح سازش با کردها در نقطه آغاز خود نیست و پیشرفت های زیادی داشته. در ابتدا کردها از دولت خواستند تا عبدالله اوجالان را به عنوان طرف اصلی مذاکره بپذیرد. از نظر سیاسیون کرد مخاطب قرار گرفتن اوجالان اهمیت زیادی داشت بیشتر به این دلیل که زمینه را برای دیدارهای متعدد با وی در زندان ایمرالی آماده می کرد.
اکنون از آن مرحله عبور کرده ایم و اوجالان به عنوان یک مخاطب مشروع در روند حضور دارد. در آغاز،هدف حکومت خارج شدن نیروهای گریلا از کشور، سپس ترک سلاح و بعد از آن نیز بازگشت به ترکیه و ورود به صحنه سیاست مدنی بود.
قرار بود پس از این مرحله لیستی از مطالبات «امکان پذیر» کردها تهیه شود. تدریس زبان کردی،تغییر قانون مبارزه با ترور و مهم تر از همه گام هایی مثبت برای تحقق “خودگردانی محلی” هدف گذاری شده بود.
گام های مثبتی هم در حوزه تدریس زبان کردی برداشته شد. هم چنین چشم اندازی روشن برای تحقق مطالبات دیگر وجود داشت. اصلاح “قانون مبارزه با تروریسم” نیز قابل حل است. در این بین مسئله مهم چگونگی و فرمول “خودگردانی محلی” است.
اما اگر از چشم انداز حرکت سیاسی کرد به موضوع نگاه کنیم، آنها اولین مطالبه شان را تحقق از طریق تبدیل شدن به یک مخاطب جدی و مشروع محقق کرده اند. مرحله دوم برای کردها حضور آسان تر و بهتر اوجالان در جریان مذاکرات بود. این مطالبه هم در شرف تحقق است. هدف سوم کاهش یا برداشته شدن فشارهای قضایی بر فعالان سیاسی کرد و نزدیک به پ.ک.ک بود. حکومت در این زمینه نیز گام های قابل توجهی برداشته است. آنها اکنون منتظر تغییراتی در زمینه حقوق و قوانین هستند.
سیاست در قبال کردهای مخالف پ.ک.ک
رخدادههای 6-8 اکتبر 2014 هم برای حکومت و هم برای کردها یک زمین لرزه جدی به شمار می رفت. شکی نیست که هژمونی پ.ک.ک در منطقه برای برخی گروه های کُرد(مانند حُدا پار) نگران کننده است و حتی آن ها را به وحشت می اندازد. برخی گفته اند هژمون شدن پ.ک.ک در جنوب شرق ترکیه “تفاوت ها” را از بین خواهد برد. به همین دلیل بود که حکومت در مذاکرات جدید به مقوله «نظم عمومی» اشاره و تاکید داشت.
طبیعی است که مسئله با برقراری نظم تمام نمی شود. در صورت برقراری خودگردانی و یا خودمختاری چه بلایی ممکن است بر سر کردهای دیگر (که در جریان بحران کوبانی در برابر کردهای طرفدار پ.ک.ک قد علم کردند- مترجم) بیاید؟
اهداف حرکت سیاسی کردها
اگر از این بُعد نگاه کنیم می توان گفت کردها یک ابتکار عمل موفقیت آمیز داشتند: در حالی که خاورمیانه مجددا در حال شکل گیری است ، پ.ک.ک نیز به یک قدرت مشروع سیاسی تبدیل می شود. این روند ممکن است پیامدی فراتر محاسبات خودمختاری – که در گذشته مطرح بود – در پی داشته باشد.
گفته می شود رویکرد جدید ایالات متحده در منطقه عدم مخالفت با “حکومت های محلی” و حتی همکاری با آنها است. یعنی همانطور که در کردستان شمال عراق تجربه شد از یک مدیریت محلی به شرطی که تبدیل به دولت State نشود استقبال می کند. آیا در ترکیه هم می توان چنین الگویی پیاده کرد؟ باید دید محاسبات حرکت سیاسی کرد در چه راستا است!
در آخرین اظهارات پ.ک.ک «نقش ایران» هم اشارتی متفاوتی شده است. این که ایران از روند سازش با کردها حمایت نمی کند و یا آن را مطلوب نمی داند تفسیری است در روزهای اخیر بسیار شنیده شده است. گفته می شود روابط جدید ایران- امریکا نیز ممکن است در این زمینه تاثیرگذار باشد.
به هر حال روند سازش به مسیر خود ادامه می دهد اما به نظر می رسد در ادامه راه فاکتور هایی متعددی (بیش از ترکیه و پ.ک.ک) موثر هستند.
روزنامه رادیکال 15 نوامبر 2015
ترجمه: آذری ها
