آیت الله دکتر سیدمحمّدعلی آل هاشم نماینده محترم مقام معظم رهبری در استان آذربایجان شرقی و امام جمعه تبریز، در برنامه تلویزیونی پیام جمعه، به معرّفی کتاب فصل های تاریکی؛ تألیف محمّد طاهری خسروشاهی؛ سردبیر مجلّه سفینه تبریز پرداخت و مطالعه آن را به علاقه مندان تاریخ و ادبیات توصیه نمود.
از جمله اقدامات ابتکاری آیت الله آل هاشم پس از حضور در کسوت امامت جمعه تبریز، افزودن بخش معرّفی کتاب های جدید در حوزه های متنوع فرهنگی، سیاسی و تحقیقات تاریخی و ادبی، در خطبه های نماز جمعه است. این اقدام آیت الله آل هاشم، با استقبال جامعه فرهنگی هم روبرو شده.
کتاب فصل های تاریکی با عنوان فرعی جنگ های روس با ایران در شعر فارسی، به بررسی تحلیلی واکنش شاعران دوره قاجار به اشغال شهرهای قفقاز توسط قوای روس پرداخته است.
محمد طاهری خسروشاهی پژوهشگرحوزه ادبیات و تاریخ، در سال 1388 و در تداوم فعالیت تحقیقات ادبی خود، با انتخاب موضوع مهم و حساس جنگ های روس با ایران و اشغال قفقاز به عنوان یک کار پژوهشی، ضمن بررسی آثار منظوم و منثور شاعران و نویسندگان دوره قاجار و پس از مطالعه آثار سخنوران آن دوره تاریخی به بررسی تحلیلی شعرها و آثار گویندگان و سخنوران عصر قاجار پرداخته و با ارائه نمونه های شعری و اسناد تاریخی نشان داده که واکنش شاعران دوره قاجار به جدایی هفده شهر قفقاز، جانی تازه در کالبد شعر فارسی دمیده و با انعکاس روح میهن پرستی این سخنوران، ادبیات پایداری ایران را سالها پیش از مشروطه و انقلاب اسلامی بنیاد نهاده است.
مولف در این کتاب با ارائه مستندات ادبی و تاریخی اثبات نموده که شاعران ایران در همان دوره تاریخی قاجار و زمان وقوع جنگها، به اشغال قفقاز واکنش نشان داده اند بنابراین اشعار و آثار مندرج در این کتاب که از زبان گویندگانی چون حکیم هیدجی، قائم مقام فراهانی، خاوری شیرازی، مفتون دنبلی، رضا قلی خان هدایت، نشاط اصفهانی، میرزا صادق وقایع نگار و چند تن دیگر است ، از نقطه نظر اعتبار و سندیت تاریخی، از اسناد مهم و قابل توجّه در اثبات حقانیت ایران محسوب می شود.
طاهری خسروشاهی در کتاب فصل های تاریکی ، افزون بر مطالعه آثار شاعران فارسی گوی قاجار، بخش مهمی از این اثر را به بررسی شعرهای ترکی و عربی عصر قاجار اختصاص داده و بر سندیت کتاب و اعتبار علمی آن افزوده است..
به نوشته او، در پیِ جدایی شهرهای قفقاز، شاعران ایران در دوره قاجار، همگام با تحولات اجتماعی ، وارد عرصه آفرینش های هنری و ادبی شدند و «شعر ضد اشغالگری» را برای نخستین بار پی ریزی کردند..
به نظر نویسنده کتاب، ابراز احساسات و واکنش شاعران دوره قاجار، روایتی از نخستین تجربه های شعر فارسی در ورود به حوزه موضوعات اجتماعی و سیاسی در تاریخ ادبیات ایران محسوب می شود..
بر پایه همین گزارش، آیت الله آل هاشم، همچنین در ضمن یک تماس تلفنی با مولف این کتاب که همزمان با هفته پژوهش صورت می گرفت، از اقدام علمی و تحقیقاتی طاهری خسروشاهی در تألیف این اثر و از فعالیت های پژوهشی وی در حوزه تاریخ و ادبیات آذربایجان قدردانی و تفقّد نمود.
شایان ذکر است کتاب فصلهای تاریکی در سال 1388 از سوی انتشارات موسّسه مطالعات ملّی ایران منتشر شد و همان سال جایزه پژوهش برتر سال وزارت فرهنگ در حوزه تحقیقات ادبی و جایزه پایان نامه برتر سال وزارت علوم را از آن خود کرد.
