تحلیل روزنامه نگار مخالف در حاشیه اجلاس ناتو
ترکیه همچنان در نقش ژاندارم ناتو؛ این بار افغانستان

۲۶ خرداد, ۱۴۰۰
ترکیه همچنان در نقش ژاندارم ناتو؛ این بار افغانستان

جان دوندار: ترکیه بلیط ورود به ناتو را با جنگ کره و کشته شده 721 سربازش گرفته بود.در تاریخ ناتو، ترکیه پس از امریکا بیشترین سرباز را به مناطق مختلف اعزام کرده و پس از امریکا و بریتانیا بیشترین تلفات را داشته است. درهای ناتو این گونه برای ما باز شد.

پس از جنگ کُره ترکیه برای سالها در دروازه های شرقی ناتو، پاس داد. در این مدّت هر گاه که غرب به روندهای غیردموکراتیک ترکیه اعتراض کرد، آنکارا نقش پاسبانی اش برای ناتو را برجسته کرده است. گویی در نگاه غرب، موقعیّت استراتژیک ترکیه از دموکراسی مهم‌تر است. حتی برخی بر این باور اند که در پشت پرده کودتای 1980 مخالفت حکومت وقت با بازگشت یونان به ناتو خوابیده بود به این ترتیب حکومت متمرّد مجازات شد. اولین ژنرال اقدام کنعان اورن (عامل کودتا) پس از تصاحب قدرت، امضای قبول بازگشت یونان به سازمان ناتو بود.

هفتاد سال پس از ورود ناتو و جنگ کره، یکبار دیگر می بینیم که نقش محول شده به ترکیه همان است که بود.

یکبار دیگر پس از آن همه نقض حقوق بشر و له شدن دموکراسی که اُمید می‌رفت با واکنشی از خرج یا بایدن روبرو شود، آنکارا با این ژست که « اگرچه دموکرات نیستم اما به من نیاز دارید» به استقبال غرب و ناتو رفت. اردوغان در دیدار با جو بایدن، پیشنهاد «پاسبانی از فرودگاه هوایی کابل» را پس از خروج امریکا از کلاه شعبده بازی بیرون کشید.

هر چند این تکنیک ممکن است کاربرد داشته باشد و امریکا یکبار دیگر همان نقش هفتاد ساله را تکرار کند اما این که طالبان ترکیه را تهدید کند و به عنوان یک نیروی اشغالگر شناسایی نماید (که این کار را کرده) ماجراهای خونین کُره را فرایاد می آورد. در واقع اردوغان برای راضی نگه داشتن امریکا، ارتش را به افغانستان می فرستند تا با کسانی که پرچم اسلام را باز کرده اند، مقابله کند.

جان دوندار سردبیر سابق حُریت
           جان دوندار سردبیر سابق حُریت

حضور اردوغان در اجلاس ناتو از سوی برخی ناظران، یکبار دیگر گرایش به غرب تلقّی شد. اما چنین به نظر نمی‌رسد. زیرا برقراری رابطه با غرب نه از خاستگاه پارلمان یا اتحادیه اروپا بلکه از نقطه نظرِ ناتو، پیش از آنکه نویدبخش قرابت «سیاسی» باشد بر همکاری «نظامی» دلالت دارد. همان اروپایی که در نپذیرفتن ما در اتحادیه اش، هم پیمان شده است، برای حفظ ترکیه در ناتو، تقلّا می کند. اروپایی که ترکیه را به عنوان بخشی از خانواده غرب نمی‌داند، در عین حال از فقدان ترکیه به عنوان ژاندارمش نمی‌تواند چشم پوشی‌کند. ترکیه هم مانند یک پاسبان برای اخراج نشدن از شغل، مکررا داوطلب نقش های جدید می‌شود. بعد از روسیه، لیبی و قراباغ، اکنون نوبت افغانستان است. ده سال پیش اردوغان سوال می‌کرد، ناتو در لیبی چه کار دارد؟ اما ترکیه بعدا نه تنها با ارتش بلکه با شبه نظامیان نیز به لیبی رفت. اکنون افغانستان هم اضافه شده و طالبان هم در برابر ترکیه قرار گرفته است. از این رو، آنکارا ناچار از همراهی پاکستان و مجارستان است. در اجلاس ناتو که برخی گفته اند نشانه رویگردانی ترکیه به غرب است، آنچه صحبت شد: افغانستان، طالبان، پاکستان و مجارستان بود.

هنگامی که بایدن گفت: «نباید اجازه رشد حکومت ها اقتدارگرا را در دنیا بدهیم»، به تازگی جلسه با اردوغان را ترک کرده بود. به این ترتیب نه تنها اجازه که حتی ماموریتی هم به یک حکومت اقتدارگرا داده بود.

در نهایت یک عکس در پایان این اجلاس جالب توجه بود که شاید خلاصه روابط ما با غرب باشد. پس از عکس یادگاری در پایان نشست، مسئولان برگزاری جمله ای را به زبان انگلیسی اعلام کردند و همه رهبران حاضر در کادر به یک سمت چرخیدند. اما اردوغان که متوجه پیام نشده بود به سمت دیگری چرخید!

تا زمانی که ترکیه نتواند غیر از پاسبانی، موقعیت بهتری در اروپا پیدا کند، نمی‌تواند به غرب رویگردان شود و مانند آن تصویر، به جهت مخالف غرب نگاه خواهد کرد.