باکو و سازمان‌های اقماری پانترکی
سازمان ضدایرانی «کنگره آذربایجانی‌های جهان» در اسناد ویکیلیکس

۳۰ فروردین, ۱۴۰۱
سازمان ضدایرانی «کنگره آذربایجانی‌های جهان» در اسناد ویکیلیکس

در اسناد ویکیلیکس اطلاعات قابل توجهی درباره نهادی ضدایرانی موسوم به «کنگره آذربایجانی‌های جهان» آمده که شماری از اتباع حکومت باکو و گروهک‌های ذره‌ای تجزیه‌طلب پانترکیست آمده است که هدف اعلامی آن تشکیل کشور واحدی از آنچه آذربایجانی‌های جهان می‌خوانند و حدود جغرافیایی آن از قفقاز جنوبی تا استانهای شمالغربی ایران را شامل می‌شود.

در محرمانه شماره 08BAKU309_a [i] مورخ ۲ آوریل ۲۰۰۸ گزارشی از فعالیت‌ّهای اعضای این سازمان ضدایرانی و نشست وقت آنها در بروکسل شده است. در گزارش گفته شده که غلامرضا صبری تبریزی، رئیس کنگره آذربایجانی‌های جهان (WAC)، نتیجه نشست هیات مدیران WAC را «نهایی شدن اتحاد مجدد [کذا] کنگره جهان آذربایجانی دموکرات» عنوان کرده است. وی همچنین از تلاش‌های خود برای تامین منابع مالی سازمان و یافتن منابع مالی جدید برای پشتیبانی از نشست در روستای نارداران می‌گوید. صبری از مداخلات فعالانه مقامات حکومت باکو در این سازمان گلایه کرده و از طرد او از نشست اخیر در برلین که از سوی کمیته دولتی همکاری با آذربایجانی‌های خارج‌نشین حکومت باکو و تماس اخیرش با حیدرف وزیر مقوقعیت‌های اضطراری حکومت باکو شاهد می‌آورد.

در سند مذکور آمده است که صبری تبریزی، رئیس کنگره مذکور، در ملاقات ۲۷ مارس ۲۰۰۸ با مأمور «دیدبان ایران»، گفته است تلاش برای آنچه را او «اتحاد کنگره آذربایجانی‌های جهان» می‌خواند در حال پیشرفت است. به گفته او در نشست ۲ فوریه ۲۰۰۸، جزئیات مربوط به اتحاد میان WAC و Demokratik Dunya Azerbaijan Kongresi (DDAK) (شعبه آمریکایی شمالی WAC که تحت رهبری احمد اوبالی است) نهایی شده است. به گفته او رئیس پیشین این کنگره، جواد درختی، و حامیانش با این اتحاد مخالف بوده‌اند.

این سازمان ضدایرانی دو مقر داشته است که یکی در مالمو در سوئد تحت رهبری درختی بوده و دیگری در لندن تحت رهبری صبری تبریزی.

در این سند صبری تبریزی مدعی شده که بخش زیادی از منابع مالی این سازمان ضدایرانی را خود متقبل شده در حالیکه تلویزیون پانترکی گوناز [به مدیریت اوبالی] «حمایت مالی گرفته است» اما نمی‌داند که این حمایت مالی از سوی چه کسی و به چه میزان بوده است.

صبری تبریزی به اهمیت معنویت و مذهب اشاره می‌کند و بدین منظور گزارشی از نشست اخیرش در روستای نارداران و حرم‌های مورد احترام شیعیان در آن می‌دهد. صبری تبریزی بی‌آنکه به جزییات بیشتر این نشست اشاره کند، از حضور احمد اوبالی و صابر رستمخانلی (از اعضای کنگره آذربایجانی‌های جهان) در نشست یاد می‌کند.

صبری از دیدارهای خود با مقامات باکو و علاقمندی آنها به کمک به کنگره ضدایرانی تحت ریاست او خبر می‌دهد. به گفته او، نظام ابراهیمف، رییس کمیته آذربایجانی‌های خارج‌نشین حکومت باکو  اخیرا با او تماس گرفته وعده کمک برای رفع «هر نیازی» را به صبری داده است. صبری از ابراهیمف خواسته تا در مورد تامین خودرو و دفتری در باکو برای کنگره حمایت مالی کند. ابراهیمف، همچنین، از صبری پرسیده که «خود او شخصا چقدر پول خود او نیاز دارد؟»

صبری می‌گوید حکومت باکو سالانه  ۵ میلیون دلار برای کمیته آذربایجانی‌های خارج‌نشین به ریاست ابراهیمف اختصاص داده و می پرسد «این پول به کجا می‌رود؟»

به گفته صبری ابراهیمف و برادرش کسب‌وکارها و معاملات اقتصادی بسیاری در باکو و در ایران دارند به ویژه پروژه‌های ساختمانی. تبریزی همچنین از تلاش ابراهیمف برای افزایش نفوذش در کنگره ضدایرانی آذربایجانی‌های جهان می‌گوید و تلویحا اشاره می‌کند که رابطه ابراهیمف با درختی (رییس سابق کنگره کذایی مذکور) نزدیک‌تر است.

[i] https://wikileaks.org/plusd/cables/08BAKU309_a.html

سند محرمانه شماره 08BAKU547_a به تاریخ ۱۲ ژوئن ۲۰۰۸. صابر رستمخانلی عضو پارلمان باکو و غلامرضا صبری تبریزی رئیس وقت WAC هر دو مدعی ریاست بر سازمان [ضدایرانی] کنگره آذربایجانی‌های جهان هستند. انشعاب در سازمان گویی برخاسته از تفاوت نظرها درباره این است که اولویت نسبی را باید بر آنچه سند «حقوق آذربایجانی‌های ج-ن-و-ب-ی» [عنوانی که تجزیه‌طلبان پانترک به جای آذربایجان واقعی در شمالغرب ایران و جنوب رود ارس به کار می‌برند] می‌نامد بگذارند یا بر سیاست خارجی حکومت باکو از جمله در مورد منازعه ناگورنو-قراباغ. صبری تبریزی و اعضای خارج‌نشین سازمان باور دارند که حکومت باکو از رستمخانلی حمایت می‌کند.

در نشست ۲ فوریه هیات مدیران WAC در بروکسل، رستمخانلی که همزمان با عضویت در سازمان ضدایرانی WAC، عضو پارلمان حکومت باکو است، اعلام کرد که وی به عنوان رئیس جدید WAC انتخاب شده است. به گفته حاضران در نشست بروکسل از جمله صبری بریزی، انتخاباتی انجام نگرفته است.

رستمخانلی در افتتاح نشست WAC در ۳۰ آوریل در باکو با انتقاد از کادر رهبری پیشین WAC که اهالی سابق آذربایجان ایران بوده‌اند (رستمخانلی از عنوان جعلی و تجزیه‌طلبانه «آذربایجان جنوبی» استفاده می‌کرد) و رویکرد سیاسی تشکیلات که معطوف به جنوب ارس بوده است، خبر از لزوم وسعت‌بخشیدن به دامنه ملاحظات کنگره به ویژه توجه به انچه او «پروپاگاندای ارمنی» می‌دهد. همچنین برای آنکه WAC نماینده نظرات مختلف اعضا باشد پیشنهاد می‌کند که دو رئیس داشته باشند، یکی از باکو و دیگری از آذربایجان ایران [رستمخانلی در عباراتی خنده‌دار می‌گوید «یکی از آذربایجان جنوبی و دیگری از آذربایجان». یعنی نه تنها نام آذربایجان در ایران را دزده‌اند و روی سرزمین تحت کنترل حاکمان باکو گذارده‌اند، بلکه آذربایجان واقعی را با «آذربایجان جنوبی» می‌خوانند گویی این یکی فرعی است].

در جلسه اول مه، عادل مینباشی نایب رییس شعبه باکویی WAC مدعی می‌شود که صمدی تبریزی اخراج شده است به خاطر رفتار غیردموکراتیک و قبول حمایت مالی از ایران و همچنین به دلیل آنکه نیاز است که اعضای باکویی صدای بلندتری از قبل در WAC داشته باشند!

صبری و همکاران مستقر او در خارج از باکو حکومت باکو را متهم به مداخله فعالانه در «امور دیاسپورا» یا همان آذریهای پراکنده در جهان می‌کنند. به گفته صمدی، رستمخانی با بسیاری از اعضای هیات مدیره کنگره تماس گرفته تا رای به عزل صمدی بدهند و بسیاری از آنان موافق نبوده‌اند. برای این بوده که رستمخانلی طرح نشست‌های سالانه موازی با دو رییس را داده است. به گفته صمدی، رستمخانلی بدون حمایت رامیز مهدیف و نظام ابراهیمف از مقامات حکومت باکو نمی‌توانسته چنین کاری بکند. به گفته او این بخشی از تلاش حکومت باکو برای تحت کنترل قراردادن WAC‌ است.

رستمخانلی در ملاقات با دیدبان ایران، ادعاهای مخالفان خود و هواداران صمدی را تکذیب می‌کند و مدعی است که هیات مدیران WAC‌ او را به صورت دموکراتیک به عنوان رئیس برگزیده‌اند. او همچنین گفت که اتحاد WAC‌و DDAK (شعبه کنگره در آمریکای شمالی به رهبری احمد اوبالی) در نشست بروکسل مورد موافقت قرار نگرفته است.

رستمخانلی در جای می‌گوید «کنگره آذربایجانی‌های جهان دیگر زیر نظر ملایان [یعنی حکومت جمهوری اسلامی]» قرار ندارد و به لحاظ مالی مستقل گردیده. وی تلویحا ادعای وابستگی صمدی تبریزی به ایران را تکرار می‌کند. و می‌گوید WAC اکنون تنها از جانب اعضای خود به ویژه تجار آذری ساکن روسیه تامین می‌شود. در ضمن هرگونه حمایت مالی از سوی سازمان‌های حکومتی باکو را منکر گشت.

به گزارس این سند، سازمان ضدایرانی WAC به دو اردوگاه هواداران صبری و هواداران رستمخانلی تقسیم شده و بسیاری از اعضا از چند و چون اختلافها و آینده سازمان مطلع نیستند.

به گفته سند، سازمان پانترکیستی ضدایرانی دیگری تحت عنوان گاموح نیز از انشعاب مشابهی در درون سازمان خود می‌گوید که پیرو کنفرانس ۲۰۰۶ در باکو ظهور کرده است.

https://wikileaks.org/plusd/cables/08BAKU547_a.html