برهان حشمتی: انتشار عکسی از کتیبه فارسی سقاخانه “صمدآقا جوانشیر” در یکی از محلات شهر شوشی قراباغ کوهستانی، بار دیگر مسئولیت مقامات فرهنگی و میراث تاریخی ایران و جمهوری آذربایجان و ارامنه در تلاش برای حفظ و نگهداری این آثار تاریخی را در شوشا و جای جای قراباغ و جمهوری آذربایجان و ارمنستان گوشزد کرد.
اخیرا خبرگزاری آذرتاج در کنار گزارشی از یک چشمه یا سقاخانه در شهر شوشی ، تصویری نیز از کتیبه سنگی بر روی سقاخانه محله “مامای” شهر شوشی منتشر کرد که تاریخ احداث بنا بر روی این چشمه ، سال 1318 هجری ( 1900 میلادی) و نام واقف آن، صمد آقا جوانشیر با جملاتی به زبان فارسی حک شده است.
آذرتاج نوشت : « در گذشته در بالای چشمه محله مامای کتیبه ای بود که تاریخ ساخت بنا سال 1318 یعنی معادل سال 1900 میلادی توسط صمدآقا جوانشیر نوشته شده است.»
از عکسی که از این کتیبه قدیمی منتشر شده می توان فهمید که در این سنگ نبشته فارسی که در سال 1318 / 1900 یعنی نزدیک به 100 سال پس از جدایی قهری قفقاز از ایران بر اثر شکست دولت قاجار در مقابله با تجاوزات امپراطوری تزاری روس حک شده است ، صرف نظر از زبان رسمی دولتی ، زبان نوشتاری مردمی رایج در قفقاز همچنان فارسی بوده و در سقاخانه وقفی احداث شده نیز، تاریخ وقف و نام واقف و موضوع وقف به زبان فارسی درج شده است.
در سنگ نوشته این سقاخانه، پس از حک “بسم الله الرحمن الرحیم”، جمله ای نوشته است که نشان می دهد سهم آب مسلمانان به همت فرد خیّری به نام صمد آقا جوانشیر به این محل از شهر شوشا آورده شده و بر روی آن نیز سقاخانه ای احداث گردیده است و در نهایت با عبارت “تقبل الله منه – 1318” از خداوند منّان پذیرش این عمل خیر مسألت شده است.
اگر در آن دوره پس از گذشت نزدیک به صد سال از استیلای امپراطوری تزارهای روس بر قفقاز پس از تحمیل عهدنامه های ننگین گلستان و ترکمانچای، خیّرینی همچون صمدآقا جوانشیر با حفظ سنت های اسلامی همچون وقف و آبرسانی به مردم و احداث سقاخانه و نیز حک سنگ نوشته فارسی بر روی آن، برای حفظ ریشه های تاریخی این سرزمین ها و مردمانش کوشش و مجاهدت می کردند، اکنون نیز در شرایطی که خطر تحریف و هجوم سیاسی – فرهنگی میراث تاریخی این بخش از حوزه تمدنی ایران اسلامی را تهدید می کند، وظیفه خیّرین و مسئولان فرهنگی کنونی است که از محو و نابودی ریشه های تاریخی و مذهبی این سرزمین ها جلوگیری کنند و برای حفظ و حراست آن همت گمارند تا اگر روزی گذر ما ایرانیان نیز به نگین فرهنگ ایرانی در قفقاز یعنی شهر شوشی بیفتد و جرعه ای از آب گوارای سقاخانه صمدآقا جوانشیر بنوشیم، وجدانمان راحت باشد که در حفظ میراثی که گذشتگانمان به یادگار باقی گذاشته بودند، کم کاری نکرده ایم.
