ادامه تحریف و مصادره نظامی گنجوی از سوی نهادهای رسمی جمهوری باکو

۲۱ خرداد, ۱۳۹۶
ادامه تحریف و مصادره نظامی گنجوی از سوی نهادهای رسمی جمهوری باکو

در ادامه تلاش های باکو برای مصادره به مطلوب نظامی گنجوی، شاعر معروف ایرانی قرن ششم هجری قمری، خبرگزاری رسمی « آذرتاج » از انتشار ترجمه انگلیسی کتاب « نظامی، شاعر بزرگ آذربایجانی» در لندن خبر داد.

به گزارش آذرتاج، مراسم رونمایی از ترجمه انگلیسی کتاب «نظامی، شاعر بزرگ آذربایجانی» ( خبرگزاری آذرتاج نام این کتاب را به زبان آذری، «نظامی، شاعر آذربایجان بزرگ»  نوشته کرده است ) در موزه «لیتون هاووس» لندن برگزار شد.

ترجمه انگلیسی و انتشار این کتاب  را که اولین بار در سال 1940  به قلم یئوگنی بِرتِلس، از شرق شناسان شوروی و به زبان روسی منتشر شده است،  «مرکز تحقیقاتی نظامی گنجوی» در دانشگاه آکسفورد به ابتکار خانم نرگس پاشایئوا ( خواهر همسر رییس جمهوری باکو) انجام داده است.

آذرتاج نوشت  در این کتاب ، زندگانی و شخصیت هنری و فلسفی نظامی گنجوی تشریح شده بود، اما به علت ترجمه نشدن آن به انگلیسی تاکنون دانشمندان خارجی از مطالب این کتاب محروم مانده بودند.

آذرتاج افزوده است تصاویر تزئیینی این کتاب از کهن ترین کتابخانه های دنیا اخذ و این کتاب به طرز نفیسی در انتشاراتی «گلیگامش»  بریتانیا منتشر شد و این کتاب، علاوه بر کتابخانه دانشگاه آکسفورد، به کتابخانه های برجسته اروپا ارسال خواهد شد.

در مراسم رونمایی از ترجمه انگلیسی این کتاب ، علاوه بر نرگس پاشایئوا، رییس «مرکز نظامی گنجوی» دانشگاه آکسفورد، «ادموند هرزیگ»، ویراستار این کتاب و استاد ایران شناسی موسسه شرق شناسی دانشگاه آکسفورد، الچین افندی اف، معاون نخست وزیر (جمهوری) آذربایجان، عاکف علیزاده، رییس آکادمی ملی علوم (جمهوری آذربایجان) و شمار دیگری از مقامات سیاسی و دانشگاهی و نمایندگان مجلس این کشور و مقامات و استادان دانشگاه های انگلیس و آمریکا و همچنین مایکل اردمان، مدیر کلکسیون های ترکی کتابخانه بریتانیا، ماکس اسکات، مدیر انتشاراتی «گیلکامش» ، شماری از اعضای مجلس اعیان انگلیس و نمایندگان سفارتخانه ها و نمایندگی های خارجی در لندن ، شرکت کردند.

ادموند هرزیگ، استاد ایران شناسی موسسه شرق شناسی دانشگاه آکسفورد در این مراسم گفت :

« انتشار این اثر که امروز ما را در اینجا جمع کرده است، بخشی از طرحی است که ادامه خواهد یافت. اسامی کتابهایی را که در آینده در چارچوب این طرح منتشر خواهند شد، اعلام نمی کنم. اما، می خواهم درباره هدف اصلی این کارهای علمی گزارش بدهم. هدف ما، آماده سازی و تقدیم آثاری است که طی ده ها سال به زبان های روسی و آذربایجانی چاپ و منتشر شده اند، اما برای خوانندگان انگلیسی زبان ناشناخته اند. علاوه بر انتشار کتاب، مرکز علمی نظامی ، حفاری های باستان شناسی جالبی را در (جمهوری) آذربایجان اجرا می کند و بطور مستمر در بریتانیا میزگرد و همایش علمی برگزار می کند. علت اینکه این کتاب نخستین کتابی است که ما منتشر کرده ایم، این است که این کتاب به شخصیت بزرگ نظامی گنجوی اختصاص دارد. نظامی از مشهورترین شعرای دنیاست.  طی قرون متمادی این نام (نظامی) در جهان شرق به یک نماد تبدیل شده است. نظامی در دنیای غرب نیز شناخته شده بود.

 این نیز نشان می دهد که انتخاب ما درست بوده است. سایر انتخاب هایمان در انتشار کتاب های دیگر نیز به همین هدفمان خدمت خواهد کرد. کتب دیگری وجود دارند که یئوگنی  برتلس آنها را درباره نظامی نوشته است  که ترجمه و انتشار آنها نیز تامین کننده اهدافمان است. انتشار این کتاب در سال 1940 به زبان روسی، آن را به حوزه کوچکی از مخاطبان عرضه کرده بود.  نقش این کتاب در شناساندن نظامی به عنوان شاعر آذربایجانی خیلی بزرگ است. صرفا پس از انتشار این کتاب بود که آثار علمی و انتشار کتب درسی درباره نظامی در باکو در این باره آغاز شد. این نیز موجب شد که نظامی مجددا درک شود و آنگونه که مقتضی است ارزش گذاری شود. »

این ایران شناس انگلیسی افزوده است : « فکر می کنم یک جهت جالب این کتاب نیز که شاید یئوگنی برتلس اصلا درباره اش فکر هم نکرده بود، این است که نام این کتاب ، یعنی «نظامی، شاعر بزرگ آذربایجانی» بعدها  به مباحثات و درگیری هایی در میان دانشمندان ایرانی منجر شده است که تاکنون نیز ادامه دارد.

 درست به همین علت است که در تهیه ترجمه انگلیسی این کتاب، هدف این بوده است که خوانندگان این کتاب درک خواهند کرد که افکار مطرح شده در این کتاب، ناشی از ملی گرایی نیست! این کتاب ، اثری خیلی ساده وزیبا و در عین حال  اثری است که اطلاعات درست را درباره یک شخصیت بزرگ به مخاطبان می رساند. مطمئنم که پس از انتشار این کتاب، دوستداران نظامی در میان انگلیسی زبانان نیز همانند روس زبانان افزایش خواهد یافت.

 مفهوم این کتاب نیز برای خوانندگان غربی خیلی مهم است. دوره ای که این کتاب نوشته شد، یعنی دهه 1930 ، به هیچ وجه دورانی درخشان نیست. در این دوره سرکوب های استالینی به اوج خود رسیده بود. در (جمهوری) آذربایجان نیز  که میرجعفر باقروف بر آن رهبری می کرد، شمار قربانیان سیاست سرکوب کم نبوده است. از خانم نرگس پاشایئوا که در این کار زحمات زیادی کشیدند، تشکر می کنم. اگر انتخاب کتاب برای ترجمه ، در اختیار ما بود، شاید هم  ما  کتابی به این مهمی را برای ترجمه انتخاب نمی کردیم!  »

خانم نرگس پاشایئوا نیز گفت :

 « میهمانان محترم ! به مراسم رونمایی کتاب « نظامی، شاعر بزرگ آذربایجانی» که به زندگانی و آثار هنری شیخ نظامی گنجوی ، متفکر، شاعر و سیمای درخشان فرهنگ جهانی خوش آمده اید. این کتاب طی 77 سال پس از انتشار به زبان روسی، به هیچ زبان اروپایی ترجمه نشده بود. نوشتن کتاب درباره شخصیت نظامی گنجوی از قرن سوم آغاز شد. محمد عوفی ، ذکریا قزوینی و سایرین درباره نظامی گنجوی کتاب نوشته و تاکید کرده اند که نظامی، متعلق به شهر گنجه است. شعرای کلاسیکی همچون امیر خسرو پهلوی ، علیشیر نوایی نیز نظامی را استاد خود دانسته اند. از آن زمان به بعد ، نظامی شناسی توسعه یافته و به رشته علمی بزرگی تبدیل شده است و در نتیجه آن، در رشته نظامی شناسی ، مکاتب اروپایی، خاورمیانه ای و روسی و آذربایجانی ایجاد شده است. ( گویی اصلا در ایران، نظامی شناسی وجود ندارد!!)  یئوگنی برتلس، عالم شرق شناس مشهور و غیرآذربایجانی در کتاب « نظامی ، شاعر بزرگ آذربایجانی» ، نظامی و گنجه و مسایل هنری و مفاهیم  شعر فارسی زبان و اسلوب آذری را  به یکدیگر پیوند داد.  »

نرگس پاشایئوا افزود : « جالب است که جولیا اسکات، استاد دانشگاه آکسفورد در سال 1995 ، کتاب «هفت پیکر» را به زبان انگلیسی ترجمه و منتشر کرده بود که در مقدمه این کتاب، این دانشمند انگلیسی ، تفاوت ظرافت های بلاغتی زبان آذری در شعر نظامی و جذابیت های آن را و تفاوت سبک شعر  نظامی را با سبک سنتی فارسی خراسانی را بیان کرده بود!  میان این طرز فکر وی با برداشت برتلس پیوند آشکاری مشاهده می شود. »

شایان ذکر است که خانم نرگس پاشایوا (خواهر زن الهام علی اف) به عنوان مذیرعامل برخی از نهادهای ادبی و هنری رسمی و دولتی در آن کشور ضمن بذل و بخشش و کمک های مالی به کرسی های ایران شناسی در انگلستان سعی در تحریف تاریخ به نفع ایدئولوژی پان آذریسم را دارد. پیش از این نیز «بنیاد نظامی» از سوی وی در دانشگاه آکسفورد با همین اهداف تاسیس شده بود.