به گزارش وب سایت خبری- تحلیلی آذریها، یک نهاد حقوق بشر به عنوان دیدبان حقوق اقلیت ملی تالش ها در جمهوری باکو تاسیس شده است. تالش ها ملیتی تحت ستم در قلمرو رژیم باکو هستند که به زبان فارسی و مذهب شیعه تعلق دارند ولی موجودیت آنها همواره از سوی رژیم باکو رد یا انکار شده است. به همین مناسب “شورای اجتماعی تالشان” برای مقابله با نقض حقوق تالش ها در جمهوری باکو اعلام موجودیت کرد و درباره مواجهه موجودیت تالشان با خطر نابودی در جمهوری باکو هشدار داد.
به گزارش پایگاه اینترنتی “وطن اوغروندا” در بیانیه تاسیس “شورای اجتماعی تالشان” با اشاره به اینکه تالش ها از مردمان ریشه دار در جمهوری باکو هستند ، آمده است : « شروع به فعالیت شورای اجتماعی تالشان جمهوری باکو ناشی از ضرورتی تاریخی است. مشخص است که جمهوری باکو سرزمین مادری شماری از خلق ها از جمله ما تالشان است. متاسفانه ما به عنوان یک خلق ، از توجه و دقت حکومت جمهوری باکو محروم مانده ایم. طی 30 سال استقلال جمهوری باکو، بجز موارد خیلی کوچک برای احیای خلق تالش که در دوره سرکوب های بدنام استالینی در دهه 1930 حتی نامش نیز ممنوع شده بود، هیچ کار جدی انجام نشده است. »
شورای اجتماعی تالشان جمهوری باکو افزوده است : «حکومت جمهوری باکو به “منشور اروپایی زبان های محلی و اقلیت ها” که به هنگام عضویت در شورای اروپا متعهد به آن شده، نپیوسته است. توافق نامه چارچوبی شورای اروپا در خصوص دفاع از حقوق اقلیت های قومی که جمهوری باکو به آن پیوسته است، تاکنون درباره تالش ها اجرا نشده است. تمامی درخواست هایمان از حکومت برای تدریس زبان تالشی و تربیت کارشناسان این زبان ، ایجاد رادیو و تلویزیون به زبان تالشی و تامین مالی مطبوعات تالش زبان از محل بودجه دولتی و سایر درخواست ها بی پاسخ مانده است. بطور خلاصه، حکومت جمهوری باکو ما همچنان به زبان و تاریخ و عادات و سنن تالشان بیگانه باقی مانده است. تاثیر این بی اعتنایی، خدمت به از بین رفتن قوم تالش در مدتی اندک است. با تمامی ابتکارات روشنفکران تالش برای ایجاد اتحادیه های اجتماعی و سیاسی برای حفاظت از زبان مادری و فرهنگ تالشان مغرضانه برخورد می شود و در بسیاری موارد نیز این ابتکارات با فشار و تعقیب مواجه می شوند. »
شورای اجتماعی تالشان جمهوری باکو هشدار داده است: « هویت و موجودیت خلق تالش در جمهوری باکو که دارای تاریخ و عادات و سنن قدیمی است، بطور کامل با خطر نابودی مواجه شده است. موجودیت خلق تالش در وطن خود تقریبا ممنوع است. حکومت ما خط مشی به رسمیت نشناختن ملت خود را اتخاذ کرده است. چنین وضعیتی را نمی توان طبیعی دانست. تنوع قومی ، شرط چندفرهنگی و همگرایی اقوام است و این نیز در وهله نخست منوط به شناسایی متقابل و احترام به حقوق اقوام است. جمهوری باکو وطن مادری همه ماست و به همین خاطر نیز انتظارمان از حکومت جمهوری باکو نیز نمایش مناسبات مدنی به خلق تالش است.»
علی آقایف، نریمان آقازاده، مهدی بخشی اف، انقلاب عبدلف، آتاخان ابیلف، جبار علی اف ، اوکتای عسگروف، میکاییل حاجی اف، حسین آقا حیدروف، محسن حیدروف ، اولدوز هاشم اف، طاهر حسین اف، بهرام ابراهیم اف، میرفیاض لیکمکانی ، هلال محمدوف، یاشار نظروف، التفات رحیم اف، کنول رسولی ، مهدی بیگ صفروف و علیمردان شکوروف از جمله امضاء کنندگان بیانیه تاسیس “شورای اجتماعی تالشان” برای حفاظت از موجودیت جمهوری باکو هستند.
امضای کنندگان بیانیه “شورای اجتماعی تالشان” از نیروهای مترقی و دموکرات خواستار حمایت از شورا شده اند.
تالشان دومین قوم بزرگ ساکن در جمهوری باکو پس از آذری ها هستند که به علت سیاست های دولتی افراطی ترک گرایانه ، موجودیت این قوم به فراموشی سپرده شده است.
پیش تر ، قوم تات در جمهوری باکو نیز به علت حاکمیت ترک گرایی افراطی و سال ها بی اعتنایی و از بین برده شدن زبان و مراکز جمعیتی و سکونت این قوم در جمهوری باکو، تقریبا از بین رفته است.
اقوام لزگی و آوار و اودین و گرجی نیز در جمهوری باکو وضعیت اضمحلال مشابهی دارند. ارامنه جمهوری باکو نیز به علت بروز نزاع های قومیتی و جنگ قره باغ و حاکمیت ترک گرایی افراطی در جمهوری باکو یا این کشور را ترک کرده اند یا به صورت مخفیانه در این کشور زندگی می کنند.
