تقی رفعت، اولین روزنامه نگاری که به کشور خیانت کرد

۱۹ اسفند, ۱۳۹۷
تقی رفعت، اولین روزنامه نگاری که به کشور خیانت کرد

نام و آوازه تقی رفعت بیشتر با گرایش های ادبی وی شناخته شده است، شیوه های جدید او در شعر نو، اغلی در کتب تاریخ ادبی مورد بحث قرار می گیرد اما تجربه روزنامه نگاری و فعالیت های سیاسی اش، از آنجایی که با تلخی و شکست روبرو شده، معمولا فراموش شده یا ذکر نمی شود.

تقی رفعت از نزدیکان شیخ محمد خیابانی در قیام آزادیستان بود. یعنی زمانی که حکومت مساوات در باکو، نام ایالت آذربایجان را از ایران دزدیده و پس از پایان جنگ جهانی و برزخ بین فروپاشی امپراطوری روسیه تزاری و تثبیت انقلاب بلشویکی، حکومتی مستعجل زیر سایه عثمانی و سپس بریتانیا تشکیل داده بود .(در عمل تحت قیمومیت بریتانیا) در این دوران شیخ محمد خیابانی، با آگاهی از نیات شوم مساواتی ها، نام آذربایجان را موقتا به آزادستان تغییر داد و ترتیبات جدیدی اتخاذ نمود.

از سوی دیگر، نیروهای اشغالگر عثمانی، اقدام به اشغال غرب ایران و از جمله ارومیه و تبریز کردند. آنها شیخ محمد خیابانی را به دلیل مخالفت با عثمانی و طرح های شوم پان‌ترکیستی چه در قفقاز و چه در آناتولی و چه در خود ایران، دستگیر و روزنامه معروف «تجدد» را تعطیل و خود شیخ را به قارص تبعید کردند!

در این میان یکی از اعضای شعبه ایالتی حزب دموکرات ایران یعنی تقی رفعت به همکاری با نیروهای اشغالگر روی آورد. بلافاصله تشکیلات مخصوصه (دستگاه اطلاعاتی عثمانی) او را جلب و زمینه های انتشار نشریه ای به نام آذرآبادگان را به جای جریده شریفه «تجدد» فراهم کرد. آذرآبادگان در حقیقت ناشر افکار عثمانی بود و به صورت نرم منافع آنها را ترویج یا توجیه میکرد.

تقی رفعت یکی از اولین روزنامه نگاران و روشنفکران ایرانی بود که با نیروهای اشغالگر اجنبی همکاری و به مراد خود یعنی شیخ محمد خیابانی خیانت کرد. البته همگرایی با بیگانگان در هر جامعه ای و بین اهالی قلم ممکن است اما «همکاری با نیروهای اشغالگر» بر علیه دولت و ملت خودی در هر کشوری یک خیانت نابخشودنی است.

گرایش تقی رفعت به عثمانی‌ها به قدری بود که قیافه و آرایش ظاهری خود را شبیه آن ها می‌کرد و حتی به تقلید از عثمانی ها کلاه بر سر می گذاشت. وی اولین نمونه از گونه روزنامه نگاران پر ادعا و قدرت طلب بود که حاضر شد همه ارزش های انسانی، ملی و دینی خود را زیر پا بگذارد و ننگ خود فروشی به قوای اجنبی را به جان بخرد.

یاس و خودکشی رفعت پس از خروج قشون عثمانی از ایران و تنها گذاشتن وی، آخرین راه حل او برای خروج از بن بست سیاسی بود.