تقی رفعت سریال شهرزاد یکی از سریال های موفق سینمای ایران است و در چند ماه اخیر توانسته است مخاطبان بسیاری را به خود جلب کند. داستان این سریال در بستری از حوادث تاریخی روایت می‍شود که رنگی محسوس از تاریخ به شخصیتها و کارکترهای آن خورده‍است.
به گزارش وب‍سایت خبری-تحلیلی «آذری‍ها» در قسمت های شانزدهم،هفدهم و هژدهم این سریال کاراکتری جدید به نام «تقی‍رفعت» بعنوان سردسته مافیای سرمایه‍داری به نام «بهبودی» ظاهر می شود.
وظیفه شخصیت تفی‍رفعت در این سریال انجام کارهای غیرقانونی بهبودی است، وی وابسته‍ای بی چون و چرا است که صرفا وظیفه دارد، دستورات رئیس را اعم قتل، غارت، ترساندن و خط و نشان کشیدن به انجام رساند. این کارکتر حدودا سی‍ساله است و پس از مدتی کوتاهی به قتل می رسد.
اما شخصیت وی و نام برگزیده شده برای این کارکتر شباهت زیادی با نویسنده ای نه چندان نام آشنا به نام «تقی رفعت» در تاریخ معاصر دارد. وی یک نویسنده متوسط وجوان در تبریز بود که هم سودای تجدد داشت و هم سودای جاه طلبی. به همین دلیل به هنگام اشغال آذربایجان توسط نیروهای عثمانی در جنگ جهانی نخست، با نیروهای « اشغالگر» همکاری کرد و از سوی بسیاری از هم‍‍‍‌‌‍عصران خود به «خیانت و وابستگی» معروف بود. روابط وی با دستگاه امنیتی و جاسوسی عثمانی به نام « تشکیلات مخصوصه» که در آن تاریخ در ایران برخی فعالیت ها از جمله ایجاد شبکه‍ای از سیاسیون در راستای پان ترکیسم را پیگیری می کرد امری قریب به یقین است. ارتش عثمانی در آن سالها اقدام به انتشار نشریه ای در تبریز به نام « آذرآبادگان» کرد که تقی رفعت سردبیری آن را بر عهده داشت. امروزی هیچ نسخه ای از این نشریه به جا نمانده است تا بتوان در مورد افکار رفعت و یا برنامه های دستگاه اطلاعاتی ارتش عثمانی بیشتر و دقیق تر تحقیق کرد، آنچه که مشخص است روابط سیاسی مرموز و مشکوک او است که با مرگش در جوانی (31 سالگی) در زمره اسرار باقی ماند.
یکی از جنبه های اسرارآمیز رفعت ، حضورش در جنبش وطنخواهانه شیخ محمد خیابانی بود.اصولا انتظار نمی رفت فردی مانند رفعت که با اشغالگران و متجاوزان همکاری کرده بود با شیخ محمد خیابانی که از سوی همان متجاوزین دستگیر و به قارص تبعید شده بود، همکاری کند.
این شیخ بزرگوار در اعتراض به قرارداد 1919 که استقلال و حاکمیت ملی ایران را به سخره می گرفت در تبریز بر علیه استبداد و فساد حکومتی قیام کرد که در نهایت به خیزش محلی بزرگی برای اعاده حاکمیت ملی و استقلال ایران منتهی شد. از سوی دیگر این قیام ملی مصادف بود با تاسیس کشوری جعلی به نام «جمهوری آذربایجان» توسط مساواتی ها در شمال رود ارس. شیخ محمد که به واسطه زندگی در قفقاز از نیات حزب مساوات آگاه بود، موقتا نام استان آذربایجان را به «آزادستان» تغییر داد. خیابانی در یک برهه به شدت با نیروهای پان ترکیست ردگیر بود. وی به خواست پان ترکیست های قفقاز مبنی بر ورود به جنگ مسلمان- ارمنی و فشار به ارمنی های تبریز پاسخ منفی داد. همچنین توسط ارتش عثمانی به هنگام اشغال تبریز دستگیر و به قارص تبعید شد.
اینکه چرا فردی مانند «تقی رفعت» با سرسپردگی به عثمانی و گرایش های محسوس قوم گرایانه به نهضت وطنخواهانه خیابانی پیوست و به یکی از نزدیکان شیخ تبدیل شد، جای سوال دارد؟ تقی رفعت با گرایش ترک‍گرا چه نسبتی می توانست با خیابانی ای که بنابر برخی مصلحت ها، گفتگو به زبان محلی (ترکی آذری) را در “کمیته ایالتی حزب دموکرات ایران” ممنوع کرده بود، داشته باشد؟
آیا وی عامل و نفوذی عثمانی‍ها و احتمالا تشکیلات مخصوصه در این جنبش بود؟ سند مکتوبی در این خصوص وجود ندارد، اما آنچه می‍دانیم این است که روزنامه «آذرآبادگان» ارگان تبلیغاتی ارتش اشغالگر عثمانی در تبریز بود و «رفعت» نیز مدیر این روزنامه.
شاید رفعت نفوذی ارتش عثمانی در دستگاه شیخ محمد خیابانی بود، شاید وظیفه داشت این قیام را به انحراف بکشاند و گرفتار تندروی نماید! شاید وظیفه کنترل آن را بر عهده داشت، زیرا خیابانی به شدت با عثمانی مشکل داشت. به هر حال پس از شکست نهضت خیابانی رفعت هم جوان مرگ شد، او هیچ گاه جایی در میان مردم باز نکرد و از سوی آشنایان نیز به خیانت و همکاری با اشغالگران متهم شد.
ظهور دوباره فردی به نام تفی رفعت در این سریال پس از چندین دهه، از نکات جالب توجه این سریال شهرزاد است. تقی رفعت به خیانت به کشور متهم شده است که اتهامی بزرگ است. تصویر یک خائن سالها بعد به عنوان یک «لمپن و آدم کش» در پر طرفدارترین سریال سالهای اخیر کشور بسیار معنی دار است. جالب اینکه رفعت سودای آنارشیسم و پست مدرنیسم نیز داشت. سری پر سودا که اکنون به نیکی یاد نمی شود!
