به گزارش خبرگزاری تسنیم از تبریز، دومین جشنواره تئاتر فجر آذربایجان شرقی هفته گذشته در تبریز برگزار شد و در آن 6 نمایش مختلف از ایران و یک نمایش از جمهوری آذربایجان به نمایش گذاشته شد.
نمایش «اَر آرواد» از باکو پس از نمایش روز نخست حواشی‌ای در پی داشت که دومین روز اجرای این نمایش را با سانسورهایی همراه کرد.
یکی از نخستین منتقدان این نمایش علی‌رضا رنجی پور بود که پس از نخستین روز اجرا در صفحه اینستاگرام خود به اجرای این نمایش اعتراض کرد و آن را بی‌محتوا و ضد فرهنگ اسلامی دانست.
علی‌رضا رنجی پور در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم پیرامون اجرای نمایش باکو می‌گوید: من در خود جشنواره مشکل خاصی ندیدم و تنها مشکلی که وجود داشت مربوط به نمایش کشور جمهوری آذربایجان به نام «اَر آرواد» به کارگردانی علی لالایف می‌شود که ازنظر محتوایی و پیامی حرفی برای گفتن نداشت.
این هنرمند عرصه تئاتر خاطرنشان می‌کند: من نمی‌دانم با حضور این افراد در جشنواره و هزینه‌هایی که کردند چه هدفی داشتند.
– چنین اتفاقاتی یک‌بار دیگر رخ دهد برای همیشه از عرصه هنر خداحافظی می‌کنم
رنجی‌پور درباره انتقادات برخی مسئولان مبنی بر اینکه منتقدان این نمایش با اهداف شخصی چنین مباحثی را مطرح می‌کنند، تصریح می‌کند: من هیچ‌گونه اختلاف شخصی باکسی ندارم و اگر اختلافی داشته باشم مستقیماً اختلافم را مطرح می‌کنم. من یک هنرجو هستم و رسالت من بر من واجب می‌کند که در هر بخش فرهنگی اتفاقی رخ می‌دهد واکنش نشان دهم. من اگر بابک نهرین نیازی به کمک داشته باشد قبل از هرکسی من به او کمک می‌کنم و اعتراض من به گروه‌های مافیایی فرهنگ و هنر بود که برای رسیدن به اهداف خود به هر کاری دست می‌زنند.
هنرمند تبریزی می‌افزاید: اطمینان داشته باشید اگر در انتخابات شرکت کرده بودم و جایگاه حقوقی داشتم واکنشی شدیدتر از این داشتم.
– ممیزی نمایش باکو هیچ مشکلی نداشته و این نمایش مورد تأیید بود
بابک نهرین به‌عنوان دبیر اجرایی این جشنواره مشکل خاصی را متوجه این نمایش نمی‌داند و معتقد است ممیزی‌های لازم روی این اجرا صورت گرفته بود و هیئت بازبینی ارزیابی‌های لازم را در مورد این نمایش انجام داده بودند.
وی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در تبریز درباره بحث ممیزی نمایش باکو می‌گوید: من معتقدم این حواشی مربوط به مسائل شخصی می‌شود و ربطی به گروه باکو ندارد. وقتی نمایشی به اجرا درمی‌آید از فیلترهای مختلفی عبور می‌کند و مورد بازبینی قرار می‌گیرد که در هیئت بازبینی ما افراد روحانی هم حضور دارند و افراد آگاه به مسائل دینی، سیاسی، هنری، جامعه‌شناسی و آسیب‌شناسی نمایش‌ها را مورد ارزیابی قرار می‌دهند.
نهرین می‌افزاید: این هیئت بازبینی مسائل مدنظر خود را اعلام کردند و گروه باکو هم این موارد را اعمال کرد و هیچ‌گونه مشکلی وجود نداشت. تنها استانی که در این جشنواره نمایش بین‌المللی داشت آذربایجان شرقی بود متأسفانه بسیاری از افراد دوست ندارند تبریز شهر نخستین‌ها باشد.
رئیس انجمن هنرهای نمایشی آذربایجان شرقی تصریح می‌کند: ما سربلندانه این جشنواره را برگزار کردیم و در اختتامیه نیز دیدیم که همه مسئولان حمایت کردند و در کنار آن نماینده ولی‌فقیه در استان، استاندار، فرماندار و سایر مسئولان حمایت‌های لازم را انجام دادند و دیدید که هیچ اتفاق خاصی نبود و برخی می‌خواستند از کاه کوه بسازند که این انصاف نبود چراکه انصاف نیمی از دین است.
– نمایش‌نامه‌های کلاسیک نیازمند نگاه امروزی و دید جدیدی است
دارا دولت‌آبادی از پیشکسوتان عرصه تئاتر تبریز به تمجید از برنامه‌ریزی‌های این جشنواره پرداخته و معتقد است که مشکل خاصی در این جشنواره به چشم نخورد. وی در گفت‌وگو با خبرنگار ما پیرامون حواشی اجرای نمایش باکو می‌گوید: من نخستین روز نمایش جمهوری آذربایجان را از نزدیک دیدم. این اثر 107 سال قبل نوشته‌شده است و مسائل این نمایش مربوط به مشکلات یک قرن پیش است.
وی می‌افزاید: بهتر است به این نمایش‌نامه‌ها با دید امروزی نگاه کرد. برای مثال شکسپیر بیش از 400 سال پیش نمایش‌نامه‌های خود را نوشته است یک روش این است که این نمایش‌نامه به‌صورت قدیمی به اجرا دربیاید و یک روش دیگر این است که با دید و طراحی امروزی اجرا شود که این هم یک ژانر کار محسوب می‌شود.
این پیشکسوت عرصه تئاتر خاطرنشان می‌کند: من معتقدم به نمایش‌نامه‌های کلاسیک باید با دید جدید نگاه کرد.
– نمایش «اَر آرواد» بر سنت‌های غلط اجتماعی تکیه کرده است
محمد رمضانی که به‌عنوان نویسنده نمایش «آنایوردوم آذربایجان» در این جشنواره حضور داشت نگاهی متفاوت به این اجرا دارد و محتوای آن را بیان سنت‌های غلط اجتماعی از دریچه طنز می‌داند.
وی درباره نمایش «اَر آرواد» می‌گوید: صد و هفت سال می‌گذرد از روزی که اوزه‌یر حاجی‌بیگف نمایش اَر آرواد را به صحنه برد. این نمایش طنز نشان می‌دهد حساسیت اوزه یر حاجی بیگف به‌عنوان هنرمندی آگاه و اصلاحگر را برانگیخته بوده است.
رمضانی می‌افزاید: در نمایش آر آرواد با شوهری قمارباز روبه‌رو هستیم که به جهت ترس از همسر مجبور می‌شود پول بادآوردهٔ قمار را به او تقدیم کند. همین امر موجب می‌شود به فکر طلاقی حیله گرانه بیفتد تا بعد از جدایی از همسر با آسایش به زندگی دلخواه خود بپردازد.
این نویسنده تبریزی خاطرنشان می‌کند: در نمایش اوزه یر حاجی بیگف با درایتی هنرمندانه خاطرنشان می‌سازد همواره زنان هستند که قربانی اعتیاد مردان به قماربازی می‌شوند. این نمایش در ژانر کمدی نوشته‌شده و طبیعی است پایان خوش داشته باشد، زنان قربانی در نمایش در انتها پیروز میدان و مردان قمارباز و طمع‌کار بازندهٔ آن هستند.
رمضانی با تمجید از این اثر تصریح می‌کند: اوزه یر حاجی بیگف علاوه بر شروع داستان که با قمار است، در لحظاتی دیگر نیز به یادآوری مضمون اصلی نمایش می‌پردازد، تا نگاه مستقیم یا غیرمستقیم تماشاگر را به آن جلب کند. در نمایش آر آرواد درصحنهٔ عروسی صحنهٔ قماربازی مهمان‌ها را داریم که جهت یادآوری مضمون اصلی نمایش به‌کاررفته است و همچنین نشان می‌دهد هرکدام از حاضرین در مجلس می‌توانند به شخصیت دیگری برای بازی یا نمایشی دیگر تبدیل شوند. در این نمایش می‌توان به ده‌ها اشارهٔ هنرمندانهٔ اوزه یر حاجی بیگف از سنت‌های غلط اجتماعی تکیه کرد.
– تئاتر تبریز در انتظار نگاه یکسان ممیزی به اجرای نمایش‌ها
به نظر می‌رسد اجرای تئاتر باکو در تبریز با توجه به نگاه بابک نهرین مدیریت انجمن نمایش و تئاتر شهر تبریز همخوانی دارد و با توجه به اتفاقاتی که در نمایش‌های طنز وی رخ می‌دهد این نمایش در جشنواره تئاتر جایی یافته است و از سویی دیگر نیز ممکن است بسیاری از متخصصان تئاتر فاخر و جدی این امر را مقبول ندانند و نسبت به آن واکنش‌هایی داشته باشند.
ممکن است این نگاه از سوی قشر عموم مردم، قشر مذهبی و حتی قشر فرهنگی تئاتر با انتقاداتی مواجه شود و بایستی مدیریت فرهنگی شهر و در رأس آن ارشاد دقت بیشتری در این خصوص به خرج دهد.
فعالان عرصه تئاتر نیز انتظار دارند نگاهی که به این تئاتر بین‌المللی از سوی مسئولان وجود دارد به فعالیت‌های تئاتر فاخر بومی نیز صورت گیرد و ممیزی در نمایش‌های تئاتر فاخر و جدی نیز همچون نگاه ممیزی به تئاتر باکو انجام پذیرد چراکه بسیار سهل گیرانه ممیزی صادر شده و در تبریز اجرا شد که با فرهنگ بومی همخوانی نداشت.
همچنین مدیریت بایستی نگاه حرفه‌ای‌تری به تئاتر داشته باشد و اگر قرار است نمایشی طنز بین‌المللی در تبریز به روی صحنه برود از تئاترهای طنز فاخر دعوت شود و نگاه مدیریتی در این زمینه اصلاحاتی داشته باشد و نمایش دست چندمی مانند نمایش باکو در تبریز صرفا برای گذاشتن عنوان بین‌المللی بر روی جشنواره استانی دعوت نشود.
البته نباید از تلاش‌های صورت گرفته توسط مدیریت تئاتر شهر تبریز برای پیشرفت تئاتر و خروج از فضای سنگین سابق چشم‌پوشی کرد ولی مسئولان امر نیز بایستی تغییراتی در نگاه مدیریتی خود داشته باشند.
گزارش از امیر توپچی پور
