تحلیل «رابرت کاپلان» در مورد حکومت نادرشاه افشار

۵ آذر, ۱۳۹۸
تحلیل «رابرت کاپلان» در مورد حکومت نادرشاه افشار

«نیروهای جغرافیا با آن که غیر قابل مقاومت و طاقت فرسا به نظر می‌رسند اما به میزان زیادی بر یک رشته متکی می‌باشند. برای مثال داستان نادرشاه، فاتح با استعداد پس از دوران صفوی در قرن هیجدهم را در نظر بگیرید. نادرشاه از خراسان در شمالشرقی ایران شروع کرد و امپراطوری پارسی را از ماورای قفقاز تا سند گسترش داد. با عملیات های نظامی شهرهایی مانند بغداد،بصره، کرکوک،موصل، قندهار و کابل را در بر گرفت. یعنی اماکنی که «امریکا» را در اوایل قرن بیست و یکم به دردسر می اندازند ولی اصلا برای حکومت ایران غریبه نیستند.

اگر آن طور که آکسورثی می نویسد، نادرشاه در پنج سال آخر زندگی خود دیوانه  نشده بود، می‌توانست دولتی مدرن با قابلیت مقاومت در برابر مداخله «استعمارگرانه» روس و انگلیس در قرن نوزدهم در ایران پدید آورد. اما به جای آن که مانند پطرکبیر روسیه در خاطره ها بماند و تاریخ ایران را به صورت چشمگیر به حالت بهتری تغییر دهد، رژیم او با «سوءزمامداری» و «فاجعه اقتصادی» پایان یافت».

 

رابرت کاپلان، انتقام جغرافیا (2012)

ترجمه محمد حسن خضری و محبوبه نیک فرجام