از خاطرات مهدی حائری یزدی
قوام‌السلطنه و آیت‌الله بروجردی و غائلهٔ آذربایجان

۳۰ خرداد, ۱۴۰۱
قوام‌السلطنه و آیت‌الله بروجردی و غائلهٔ آذربایجان

آقای بروجردی پس از پذیرفتن درخواست قوام‌السلطنه برای تحریم انتخابات مجلس پانزه، افراد را فرستاد به تمام شهرستان‌های ایران از علمای آن‌جا خواست که به ایشان تلگراف بکنند که تا آذربایجان آزاد نشده انتخابات را دولت شروع نکند.

آیت‌الله بروجردی سعی می‌کرد حداقل نمایندگان، در آن هنگامی که قم بود، نمایندگان مجلس قم، بروجرد، اراک، شاید هم خرم‌آباد، آن حدود را همه را با نظر ایشان، البته نه این‌که رسماً و به طور صریح، به طور پیغام. مثلاً پیغام می‌داد به شاه یا به دولت که فلان‌کس مورد نظر من است و بایستی که انتخاب بشود. این هم به همین منظور بود که به‌اصطلاح رابطه‌اش را با دولت همیشه محفوظ بکند و در حقیقت یک جا پایی داشته باشد که به اصطلاح بتواند حرفهای خودش را در مواقع لزوم پیش ببرد. ولی در موارد دیگر به‌هیچ‌وجه مداخله نمی‌کرد به‌طورکلی.

مگر در یک جریانات کلّی که یادم هست که آن‌وقت با دولتهماهنگی پیدا می‌کرد و [در یک مورد] یک مداخلۀ عمومی کرد که بسیار خوب بود و آن قضیۀ آذربایجان بود و قوام‌السلطنه.

قوام‌السلطنه پیغام داد به ایشان که، الان ما چون که مسئلۀ آذربایجان داریم در کار و بهعلاوه ما قرارداد بستیم با روسیه راجع به نفت شمال که [موکول شده بود به وقتی که] مجلس پانزده ترتیب داده شود و [آنگاه] آن قرارداد را به مجلس ببریم و مجلس [بررسی کند] و الان چون قضیۀ آذربایجان هست [آذربایجان در اشغال متجاسرین و قوای روس است]، بدون مداخله [و مشارکت استان] آذربایجان در انتخابات نباید انتخابات [برگزار] بشود، و این احتیاج دارد به این‌که آیت‌الله بروجردی انتخابات کشور را به طور کلی تحریم بکنند، به همین دلیلی که آذربایجان مسئله دارد و در اشغال است و نمی‌تواند [مشارکت بکند پس انتخابات کشور نباید برگزار بشود]

آقای بروجردی این کار را کرد. [درخواست قوام‌السلطنه را پذیرفت]. آقای بروجردی افراد را فرستاد به تمام شهرستان‌های ایران از علمای آن‌جا خواست که به ایشان تلگراف بکنند که تا آذربایجان آزاد نشده انتخابات را دولت شروع نکند. دقت کردید؟ این تلگرافات از کرمانشاه از مشهد از جاهای دیگر، همه‌جا غیر از آذربایجان این تلگرافات شد. و لذا ایشان هم همین کار را کرد. تحریم کرد انتخابات را و با دولت همکاری کرد تا مسئلۀ آذربایجان حل شد آن‌وقت انتخابات را شروع کردند.

منبع: خاطرات مهدی حائری یزدی در مصاحبه با تاریخ شفاهی هاروارد

مهدی حایری یزدی قفیه شیعه و فرزند عبدالکریم حائری یزدی مؤسس حوزه علمیه قم بود.