شاه عباس در سال ۱۵۸۹ به پادشاهی ایران رسید. در آن زمان غرب و شمالغرب کشور در اشغال عثمانی بود و شرق عرصه تاخت و تاز ازبکان. شاه عباس ناگزیر به عقد قرارداد صلح با دشمن عثمانی شد و ده سال به سر و سامان‌دادن به امور کشور و تأمین امنیت و اصلاح ارتش پرداخت. پس از آن رو به خراسان نهاد و ازبکان اشغالگر را به سختی شکست داد و مشهد و هرات را از لوث وجود آنان آزاد کرد. سپس در ۱۶۰۲ عزم بازپسگیری آذربایجان و شروان از ترکان عثمانی کرد. وی در شهریور ۱۶۰۳ م. سنجیده و با احتیاط به سوی شمال رفت و بهانه خود را شکار در مازندران قرار داد تا قوای اشغالگر عثمانی به تحرک شاه مشکوک نشوند، اما در میانه رو به تبریز نهاد. اینجا بود که شایعاتی از حرکت ایرانیان به وکیل‌پاشا فرمانده پادگان عثمانی در تبریز اشغالی رسید. گفته شده که وکیل‌پاشا ماجرا را با طالع‌بینی در میان نهاد و تصمیم گرفتند از دیوان حافظ فالی زنند. در صفحه سمت راست، سطر اول، بیت زیر آمده بود:
عراق و فارس گرفتی به شعر خود حافظ
بیا که نوبت بغداد و وقت تبریز است!
هنگامی که سپاهیان شاه عباس به حدود ۲۰ کیلومتری تبریز رسیدند، اهالی شهر کلاه‌های ویژه صفوی خود را که در دوران اشغال عثمانیان مخفی کرده بودند بر سر نهادند و به پیشواز ارتش آزادی‌بخش خود رفتند. تبریز که بیست سال در زیر تیغ ستمکار عساکر عثمانی به سر برده بود، خانه‌هایش ویران و بی‌رونق و مردمش دلگیر و در انتظار ناجی ایران‌خواه بودند. وقتی زمان رهای فراسید، تبریزیان هیچ به ترکان عثمانی ابقاء نکردند و در انتقام‌گیری رحمی از خود نشان ندادند. هر که را از ترکان یافتند کشتند.
آری! نوبت بغداد و وقت تبریز رسیده بود که به تیغ برنده خسرو ایرانشهر شاه عباس بزرگ آزاد شوند. ایرانیان نخست آذربایجان را آزاد کردند و سپس رو به نخجوان نهادند و آنجا را به میهن بازگردادند. عثمانیان به ارمنستان عقب‌نشینی کردند و یک سال بعد در آنجا هم شکست خوردند. این دور از جنگ‌های ایران و عثمانی ۵ سال به درازا کشید تا سرانجام ارتش ایران به فرماندهی شاه عباس بزرگ در سال ۱۶۰۷ میلادی آخرین سرباز دشمن را از سرزمین‌های ایران که در عهدنامه آماسیه در ۱۵۵۵ مشخص شده بود، بیرون کرد. شاه عباس از آن پس ضمن تجدید قوای ارتش، سرگرم مذاکرات صلح و تعیین حدود و مرزها با عثمانی گردید. او چند سال صبر کرد تا سرانجام در ۱۶۲۴ بغداد را که به دست سلطان سلیمان عثمانی اشغال شده بود، بازپس گرفت.
