بخش آذری رادیو «آزادی» آمریکا در گزارشی درباره علل اعلام ممنوعیت حرکت دسته های عزاداری محرم در خیابان های جمهوری باکو ، به نقل از کارشناسان سیاسی علت این تصمیم را ترس حاکمیت جمهوری باکو از ابراز نارضایتی های مردم دانست.
پایگاه اینترنتی رادیو «آزادلیق» گفت : « اداره مسلمانان قفقاز، برگزاری مراسم های روز عاشورا را «تامین کننده هدف» ندانست. الله شکور پاشازاده، رییس اداره مسلمانان قفقاز اعلام کرد که فتوای شورای قضات این اداره ، راهپیمایی روز عاشورا را ممنوع کرده است. الله شکور پاشازاده این سخنان را در کنفرانسی در لنکران، محل سکونت شیعیان محافظه کار که در آن جا حرکت های پرازدحام در روز عاشورا تشکیل می شود، بیان کرده است.
این سخنان رییس اداره مسلمانان قفقاز واکنش های متعددی را درپی داشته است. »
یاسمن علی اوا، 30 سال و ساکن لنکران ( به درخواست خود وی، در گزارش از نام مستعار برایش استفاده شده است) به رادیو آزادلیق گفت : « این مراسم، جزئی از دین ماست. هیچ کس نمی تواند این را ممنوع کند. حرکت های مربوط به دین را نمی توان ممنوع کرد. این دین ماست. من از سخنان 70 درصد از ساکنان اینجا می فهمم که در صورت اعمال ممنوعیت برای راهپیمایی روز عاشورا، با این ممنوعیت مخالفت خواهد شد. اگر مردم با این ممنوعیت مخالفت نمی کردند، از همان روز اول محرم تعزیه برگزار نمی کردند. دستور است که راهپیمایی نشود. اما، افراد با وانمود کردن اینکه از ممنوعیت بی خبر بوده اند، به سوی مساجد سرازیر می شوند. به نظر من، در شب عاشورا، حرکت انسانی بزرگتری (در لنکران) خواهد بود.»
این بانوی جوان می گوید در شب های برگزاری تعزیه، نیروهای پلیس مانع جوانان می شوند و حتی برخی ها را بازداشت هم می کنند: « دولت با این کار (مراسم های محرم) مخالفت می کند. درست است که دولت برخی دلایل نیز برای این کار خود دارد. اما، این مراسم، آیینی است که 1400 سال است برگزار می شود. این مراسم برای چه کسی زیان دارد؟ »
اسمیرا تورحیده، رییس «مرکز منابع جنوب» که در زمینه حقوق بشر در مناطق جنوبی جمهوری باکو فعالیت می کند می گوید که وی حرکت دسته های عزاداری در خیابان ها را فعالیت گروهکی می داند. اسمیرا تورحیده گفت : « من مخالف تبدیل عاشورا به « شو» ، گریه کردن و مرثیه گفتن مردان و قمه زدن هستم. به نظر من ، باید فلسفه این روز و ماهیت آن و امکان نبرد در راه حق با وجود نیروی اندک، تبلیغ شود. دریغ که امروز دینداران و آخوندها نمی توانند در این مورد روشن گری کنند. بجای نوگرایی در میان انسان ها، جهل گرایی جریان دارد و تمامی سخنان آخوندها کورکورانه پذیرفته می شوند.»
غنی آخوندزاده، نماینده اداره مسلمانان قفقاز در منطقه جنوب کشور می گوید : « راهپیمایی ( حرکت دسته های عزاداری) حرکتی سیاسی است. در طول تاریخ در این منطقه این راهپیمایی وجود نداشته است. در ماه محرم در این جا هیچ وقت راهپیمایی نبوده است. این ساختگی است. صرفا، زیارت وجود داشته است، از یک مسجد برای زیارت به مسجدی دیگر می رفته اند. برای آنها نیز شرایط لازم فراهم شده است. ما مراسم هایمان را در مساجد و مراکز دینی برگزار می کنیم. ما در مکان های عمومی و خیابان ها مراسم برگزار نمی کنیم. راهپیمایی چیست؟ راهپیمایی، ساختگی است. یعنی، موضوعی سیاسی است که از طرف برخی سیاسیون مطرح شده است. در دین، راهپیمایی وجود ندارد. راهپیمایی ها و حرکت های سیاسی ربطی به ما و دین ندارد.»
غنی آخوندزاده افزود : « مراسم های عاشورا در طول تاریخ در این منطقه در سطحی عالی برگزار شده است و در آینده نیز همینطور خواهد بود. در شب یازدهم اکتبر نیز طبق معمول برگزار خواهد شد و اهدای خون نیز خواهد بود.»
شیعیان محافظه کار در این منطقه به علت پرهیز کردن از اعلام نظر درباره فتوای اداره مسلمانان قفقاز، از پاسخ گفتن به سوالات رادیو آزادی خودداری کردند.
در مجموع، میزان اعتنا به فتوای اداره مسلمانان قفقاز درباره ممنوعیت راهپیمایی روز عاشور، پس از چند روز در دوازدهم اکتبر (روز عاشورا) مشخص خواهد شد.
از روز سوم اکتبر ، سال جدید هجری قمری در (جمهوری) باکو آغاز شده است. اداره مسلمانان قفقاز در این باره فتوا داد که آغاز ماه محرم با روز سوم اکتبر و پایان آن با روز دوازدهم اکتبر 2016 مصادف است. در این فتوا، دینداران به خودداری از زیان زدن به بدن خود و بجای آن، اهدای خون فراخوانده شده اند و همچنین به انسان ها توصیه شده است که از دین به عنوان ابزار سیاسی استفاده نکنند و میان جریان های دینی عداوت ایجاد نکنند.
براساس تقویم میلادی، در همین روز ( عاشورا) در سال 680 ، امام حسین (ع) فرزند امام علی (ع) و نوه حضرت محمد (ص) به همراه طرفدارانش در کربلا کشته شدند. با آنکه 13 قرن از آن زمان می گذرد، مسلمانان شیعه هنوز هم آن روز را به عنوان روز فاجعه یاد می کنند و در خیابان ها و میادین ، مراسم های عزا برگزار می کنند و با زیان زدن به بدن های خود، آن روز را یاد می کنند.
مقامات (جمهوری) باکو خواستار خودداری مردم از آمدن به خیابان ها در روز عاشورا شده و مراسم های عاشورا را در کشور ممنوع کرده اند.
انتقام علی اف، مدافع حقوق بشر می گوید که تمامی ممنوعیت ها ، علت دارد: « ممنوعیت ها از ترس و نگرانی های موجود بخاطر وضعیت اجتماعی دشوار در کشور، ناشی می شود. در شرایط کنونی، حاکمیت هر تجمعی را که خودش تشکیل نداده باشد، برای خود تهدید تلقی می کند و به همین علت نیز ، این تجمعات برای حاکمیت مطلوب نیست. فرقی نمی کند که تجمعات احزاب سیاسی باشد یا مراسم اجرای یک خواننده رپ محلی یا یک خواننده خارجی و خواه تجمع افرادی که بخاطر قطع آب و برق در یک جا جمع می شوند یا مراسم چهلم روشن لنکرانسکی (رییس یک باند مافیایی که اخیرا کشته شد). از این نظر، مراسم عاشورا نیز مستثنی نیست. در این اواخر ، دینداران به دردسر اصلی حاکمیت (جمهوری باکو) تبدیل شده اند. بخصوص، در متن وقایع نارداران و مسایل مربوط به شکنجه های انجام شده در ارتباط با این پرونده و سخنانی که در دادگاه بیان می شوند و پیام های طالع باقرزاده و فواد قهرمانلی به دینداران و مباحث مربوط به آن، این قبیل مراسم ها ( مراسم روز عاشورا) نیز خیلی خطرناک تلقی می شود.»
الهام اسماعیل، کارشناس مسایل امنیتی نیز گفت : « هدف از ممنوعیت این مراسم ، جلوگیری از بهره برداری دینداران تندرو از این قبیل مراسم هاست. در سال گذشته در آستانه روز عاشورا و در روز عاشورا، در گنجه و لنکران ، راهپیمایی هایی برگزار شد. بخصوص راهپیمایی ها در گنجه و لنکران، حضور طالع باقرزاده ( رهبر جنبش اتحاد مسلمانان که اکنون در زندان است) ، سروصدایی که برپا شد و تمامی این مسایل، بازتاب خاصی داست. این گونه تلقی شد که گویی دینداران از روز عاشوار استفاده کرده، قدرت خود را به نمایش گذاشتند. بخصوص در گنجه این طور بود. در لنکران همیشه این مراسم بوده است. در گنجه نیز حتی در دوره شوروی نیز این قبیل راهپیمایی ها بوده است. به نظر می رسد که برای جلوگیری از وخیم تر شدن مناسبات و جلوگیری از بهره برداری دینداران تندرو از آن، این تصمیم گرفته شده است. دینداران تندرو وجود دارند. پس از حوادث نارداران، مقامات دولتی درباره احتمال اینکه این وقایع ، سمت و سوی دیگری به خود بگیرد، احتیاط می کنند. ممکن است که گزارش های اطلاعاتی نیز در این خصوص وجود داشته باشد.»
زرتشت علیزاده، تحلیلگر سیاسی نیز گفت : « این ممنوعیت ها ناشی از تلاش حاکمیت برای حفظ خود است. این تصمیم را می توان با توجه به نارسایی و ترس حاکمیت ، ارزیابی کرد. حاکمیت از ملت می ترسد، از جمعیت می ترسد و به همین خاطر کارهای نادرست انجام می دهد. حاکمیت می ترسد که مردم بیایند و اعتراض خود را اعلام کنند. از آن جمله است، آیین های دینی. برای حکومت ما هیچ چیز مقدسی وجود ندارد. به غیر از دلار و طلا هیچ چیز برای آنها (مقامات دولتی) مقدس نیست. برای آنها قرآن کریم نیز مقدس نیست. خودشان به مکه و به حج می روند. اما، آن هم برایشان مقدس نیست. موضوع اصلی فقط پول و امتیازات و مقام است.»
