پروفسور نعمت یلدیریم: نیاکان ما ادب فارسی را از خود می‌دانستند

۳۰ خرداد, ۱۳۹۶
پروفسور نعمت یلدیریم: نیاکان ما ادب فارسی را از خود می‌دانستند

عضو شورای سیاستگذاری و کمیته علمی دومین کنفرانس بین‌المللی شرق شناسی و مطالعات ایرانی در هند گفت: نیاکان ما در ترکیه، ادب فارسی را جزئی از خود می‌دانستند.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی دومین کنفرانس بین المللی شرق شناسی و مطالعات ایرانی، پروفسور نعمت ییلدریم استاد دانشگاه آتاتورک ترکیه و مدیر گروه بخش زبان و ادبیات فارسی این دانشگاه گفت: زبان وسیله تفاهم بین افراد و در عین‌حال در روابط علمی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی میان کشورها و ملت‌های مختلف، نقش اساسی دارد.

وی افزود: در همین راستا رابطه محکم و دیرینه زبان فارسی و زبان ترکی، در طول تاریخ نقش تعیین‌کننده‌ای در روابط ایران و ترکیه داشته است. ایرانیان و ترکان، زبان فارسی و زبان ترکی مثل رشته ‌هایی است که تاریخ و موقعیت جغرافیایی، آن‌ها را به ‌طور ناگسستنی به هم پیوند زده است.

عضو شورای سیاستگذاری و کمیته علمی دومین کنفرانس بین‌المللی شرق شناسی و مطالعات ایرانی در هند در ادامه گفت: در دوره‌های تاریخ ما در دوره غزنوی، سلجوقی و عثمانی، فرهنگ، زبان و ادبیات ایران تأثیر به سزایی بر فرهنگ، زبان و ادب ترکی گذاشته است که آثار آن با وجود کم‌رنگ و بی‌رونق شدن، کمابیش باقی‌مانده است. وقتی ترکان در آسیای صغیرکاملا  مستقرشدند و استانبول را در سال ۱۴۵۳ باز کردند، زبان فارسی به همراه زبان عربی و ترکی از زبان‌های متداول امپراطوری عثمانی شد و تعداد زیادی از ادیبان و شاعران ایرانی به دربار عثمانی راه پیدا کردند.

این محقق گفت: درگذر تاریخ ترک آثار ادیبان و شاعران و بزرگ مردانی چون عطار، مولوی، شیخ اجل سعدی، استاد سخن حافظ، جامی و غیره جزوی از فرهنگ و ادب ترکی ما شد و موردتوجه و قبول قرار گرفت. بسیاری از دانشمندان و ادیبان و شاعران ترک بر این متون زیبا و ارزشمند ادبی شروح و حواشی و تعلیقات نوشتند.

مدیر مسئول دوفصلنامه نسیم شرق ادامه داد: نیاکان بزرگان ما، ادب فارسی را در فضای بزرگ فرهنگ اسلامی خود و جزوی از خود می‌ دانستند. آثار بزرگان ادب فارسی چون مثنوی مولوی، گلستان سعدی، دیوان حافظ، پندنامه عطار به‌عنوان آثار مشترک اسلامی در مدارس عثمانی تدریس می‌ شد. به این وجه سال‌ های طولانی زبان‌ های عربی و فارسی پابه‌ پای زبان ترکی، در حوزه‌های علمی و فرهنگی سرزمین ‌های وسیع امپراطوری عثمانی، گسترش عظیمی پیدا کرد و مورد توجه قرار گرفت.

این پژوهشگر درباره وضعیت کلی زبان فارسی در دوره‌ قبل از جمهوری در ترکیه گفت: در دوره ‌های سلجوقی و عثمانی، فرهنگ، زبان و ادبیات ایران تأثیر به سزایی بر فرهنگ، زبان و ادب ترکی گذاشته است که علی‌رغم تمام دگرگونی‌ های یکه از دوره‌ های تنظیمات و مشروطیت به بعد، در زبان و ادب و فرهنگ و دستگاه آموزشی ترک انجام‌شده، آثار آن باوجود کم‌رنگ و بی‌ رونق شدن، کمابیش باقیمانده است. وقتی ترکان در آسیای صغیر کاملاً مستقر شدند و استانبول را در سال ۱۴۵۳ فتح کردند، زبان فارسی به همراه زبان عربی و ترکی از زبان‌ های متداول امپراتوری عثمانی شد و تعداد زیادی از ادیبان و شاعران ایرانی به دربار عثمانی راه پیدا کردند.

ییلدریم در ادامه درباره وضع زبان و ادب فارسی بعد از دوره جمهوری گفت: با تأسیس جمهوری ترکیه در سال ۱۹۲۳م، در ساخت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیربنایی کشور دگرگونی ‌هایی عظیم انقلابی صورت گرفت. یکی از این تحولات بزرگ انقلابی، تلاش برای ساده و سره کردن زبان ترکی بود. بعد از دهه ۳۰ میلادی، در دانشگاه‌های نوپای ترکیه، در کنار زبان‌های مختلف جهان مانند چینی، هندی، اردو و زبان‌های اروپایی، کرسی‌ هایی برای آموزش زبان‌های عربی و فارسی احداث شد. از آن زمان به بعد، این زبان‌ها تنها در سطح دانشگاهی تدریس می‌شوند.

وی در پایان سخنانش گفت: امروزه در ۵ دانشگاه استانبول، آنکارا، ارز روم،  قونیه و قریق قلعه؛ کرسی‌های زبان و ادب فارسی در سطح لیسانس، فوق‌لیسانس و دکترا مشغول آموزش زبان و ادبیات فارسی است. گذشته از آن، زبان فارسی درکرسی‌هایی مانند زبان و ادب ترک، تاریخ، فلسفه و در دانشکده‌های الهیات به‌عنوان یک درس اختیاری تدریس می ‌شود. تاکنون هزاران دانشجو از این کرسی ‌ها فارغ ‌التحصیل شده ‌اند و بسیاری از آن‌ها به نحوی با زبان و فرهنگ ایران سر و کاردارند.