دلالت‌های هویتی انتخابات محلی ترکیه 2019

۱۸ اردیبهشت, ۱۳۹۸
دلالت‌های هویتی انتخابات محلی ترکیه 2019

 

انتخابات محلی در ترکیه، هر پنج سال یک‌بار، برای انتخاب شهردار 30 کلان‌شهر و 51 شهرستان و هم‌چنین شوراهای شهر برگزار می‌شود. کنترل شهرداری‌ها از جهات مختلف برای احزاب سیاسی نه‌تنها در ترکیه بلکه در بسیاری از کشورهای جهان حائز اهمیت است؛ زیرا احزاب کادرهای میانی خود را از طریق اداره‌ی شهرهای بزرگ و کوچک وارد میدان کرده و به چهره‌ها و شخصیت‌های سیاسی آینده تبدیل می‌کنند. از سوی دیگر، احزاب کوچک و در حاشیه نیز فرصت عرض‌اندام پیدا می‌کنند. در ترکیه، با توجه به آستانه رأی ده درصد در انتخابات پارلمانی، بسیاری از احزاب فرصت حضور در مجلس پیدا نمی‌کنند، اما در انتخابات شهرداری‌ها چنین شرطی وجود ندارد و احزاب می‌توانند مشارکتی فعال داشته باشند. احزاب مخالف در ترکیه، نزدیک به بیست سال است که قوای مجریه و بسیاری از شئون اداری کشور را به حزب عدالت و توسعه واگذار کرده‌اند. در این میان، شهرداری‌ها تنها میدان این احزاب برای واگذار کردن قدرت به طرفداران و اعضایشان به شمار می‌رود تا مبادا از تجربه مدیریتی برکنار باشند؛ از این‌رو، انتخابات محلی ارزش سیاسی بالایی در ترکیه پیداکرده است.

پیش از تشکیل حزب عدالت و توسعه در نیمه دوم دهه نود میلادی، رجب طیب اردوغان، به‌عنوان شهردار استانبول، تبدیل به چهره بارز سیاسی شد و با عملکرد مثبت در مقام شهردار استانبول، به کارزار بزرگ نخست‌وزیری راه یافت. از سوی دیگر، اداره مطلوب شهرهای بزرگ آزمونی از نحوه اداره کشور در آینده تلقی می‌شود و احزاب، با استناد به مدیریت شهری، می‌توانند ادعای توان اداره کشور را در آینده مطرح کنند؛ از همین‌رو، یک ماه پیش از برگزاری انتخابات محلی در ترکیه، حزب عدالت و توسعه دست به تبلیغات سیاسی جدی و ائتلاف با حزب حرکت ملی زد و با شعار «انتخابات برای بقای کشور» بقای ترکیه را در سال‌های آتی منوط به پیروزی خود خواند، هرچند این رویکرد با یک انتخابات محلی و مرتبط ساختن دو مقوله جدا از هم موجب تعجب شد و حتی جدی گرفته نشد، اما حزب عدالت و توسعه ادعا می‌کرد که اگر رقبای او در انتخابات آتی پیروز شوند، راه برای پیروزی‌های بیشتر گشوده خواهد شد و درنهایت، با افتادن ترکیه به دست احزاب رقیب موجودیت ترکیه به مخاطره خواهد افتاد.

در این انتخابات دو ائتلاف بزرگ، متشکل از چهار حزب اصلی در پارلمان به‌عنوان دسته‌های سیاسی ظاهر شدند؛ احزاب عدالت و توسعه و حرکت ملی در دسته‌ای به نام ائتلاف جمهور و احزاب جمهوری‌خواه خلق و حزب خوب در ائتلاف ملت به یکدیگر پیوستند، هرچند حزب «دموکراتیک خلق‌ها» در هیچ‌یک از دسته‌های فوق حضور نداشت، اما حزب عدالت و توسعه به متهم کردن حزب جمهوری‌خواه خلق به همکاری با این حزب که بدنه اصلی آن از کُردها تشکیل‌ شده است، پرداخت. رسانه‌های وابسته به آک پارتی در مدت انتخابات، گزارش‌هایی منتشر می‌کردند که براساس آن، اعضای رده پایین حزب جمهوری‌خواه خلق با برخی از نامزدهای کُرد همکاری داشتند. با توجه به همکاری گسترده حزب جمهوری‌خواه خلق و حزب خوب، (منشعب از حزب ملی‌گرای حرکت ملی) صحت و جدیت این ادعاها باورپذیر نبود و بیشتر جنبه تبلیغ سیاسی داشت.

«حزب خوب،» در اکتبر 2017.م، با انشعاب از حزب حرکت ملی تأسیس شد و خود را حزبی ملی‌گرا، محافظه‌کار، و سکولار تعریف کرد. ریشه اختلافات درون‌حزبی به انتخابات پارلمانی 2015.م بازمی‌گشت که حزب عدالت و توسعه، در مرحله اول آن، قادر به کسب اکثریت آراء نشد و از این‌رو، ناچار از تشکیل دولت ائتلافی بود. آک پارتی برای خروج از این بن‌بست، در ظاهر به مدت طولانی، پیگیر رایزنی برای تشکیل دولت ائتلافی با احزاب مختلف شد و با وقت‌کشی به مدت چند ماه، جنگی فرسایشی در کردستان ترکیه را آغاز کرد و از سوی دیگر، با وقوع چند انفجار تروریستی در استانبول و آنکارا، جو سیاسی را به سمت امنیتی شدن پیش برد. در این‌بین، رهبری حزب حرکت ملی از تجدید انتخابات حمایت کرد، انتخاباتی که موجب پیروزی آک پارتی شد. برخی از اعضای پارلمانی حرکت ملی رهبری این حزب را متهم به همکاری با اردوغان کرده و به مخالفت با او پرداختند که درنهایت، منجر به اخراج آنها از این حزب شد. مرال آکشنر، سینان اوغان، کورای آیدین، امید اوزداغ، و یوسف خلج اوغلو از چهره‌های مهمی بودند که پس از اخراج، حزبی جدید به نام «حزب خوب» تأسیس کردند و در کنار حزب جمهوری خلق تبدیل به جدی‌ترین مخالفان عدالت و توسعه شدند. از همان دوره، زمزمه‌های زیادی درباره‌ی تبدیل‌شدن حزب خوب به جایگزینی جدی مطرح گردید. در انتخابات پارلمانی 2017.م، این حزب با اختلافی اندک در کسب آستانه رأی 10 درصد ناکام ماند. پیرو این امر، حزب با استعفای موقت یا صوری برخی از اعضای خود و پیوستن آنها به حزب خوب درنهایت، موفق شد 39 کرسی در پارلمان به دست آورد. با توجه به ویژگی‌های این حزب، موقعیت آن در سیاست ترکیه براساس آنچه در این نوشتار خواهد آمد، برای جمهوری اسلامی و منافع ملی آن حائز اهمیت است.

 

نتایج کلی انتخابات ترکیه

انتخابات ترکیه، به جهات مختلف، مورد توجه رسانه‌ها در جهان قرار می‌گیرد و از حساسیت خاصی برخوردار است. دلیل نخست این حساسیت حتی در سطح محلی، آن است که کشورهای جهان انتخابات محلی را بازتابی از آخرین ترجیحات سیاسی مردم ترکیه در رابطه با احتمال در قدرت ماندن حزب حاکم می‌دانند که نزدیک به بیست سال اقتدار سیاسی را در دست دارد. از نظر تحلیلگران، پیروزی یا ناکامی حزب عدالت و توسعه آینده این حزب را در انتخابات بعدی پیش‌بینی‌پذیر می‌سازد.

نتیجه شمارش آراء انتخابات در 31 مارس 2019.م نشان داد که در این انتخابات نزدیک به 85 درصد واجدین آرا شرکت کرده‌اند. در این میان، حزب عدالت و توسعه با کسب 44.31 درصدِ آراء؛ یعنی بیش از 25 میلیون و 500 هزار رأی، به‌عنوان حزب پیروز انتخابات ظاهر شد. در این انتخابات، حزب عدالت و توسعه افزایش 44/1 درصدی آراء را نسبت به انتخابات محلی 2014.م تجربه کرد.

دومین حزب پیروز حزب جمهوری‌خواه خلق بود که 11/30 درصدِ آراء؛ یعنی نزدیک به 14 میلیون رأی را، از آن خود کرد و با افزایش 77/3 درصد نسبت به انتخابات شهرداری‌های 2014.م به نتیجه خوبی دست پیدا کرد.

حزب خوب پدیده این انتخابات بود که توانست در نخستین زورآزمایی خود، 45/7 درصدِ آراء؛ یعنی نزدیک به سه و نیم میلیون رأی را، به دست آورد.

حزب حرکت ملی‌گرا، با کسب 31/7 درصد، آراء؛ یعنی نزدیک به سه میلیون و چهارصد هزار رأی و افت 37/10 درصدی نسبت به انتخابات پیشین، در جایگاه چهارم انتخابات قرار گرفت. دلیل افت جدی آراء این حزب (بیش از ده درصد) انشعاب حزب خوب و ریزش برخی از آراء آن به سبد حزب عدالت و توسعه بود.

حزب دموکراتیک خلق‌ها، با کسب 24/4 درصد، آراء؛ یعنی کمتر از دو میلیون رأی، در مقام چهارم احزاب قرار گرفت. این حزب نسبت به انتخابات پیشین افت 2 درصدی را تجربه کرد. سایر احزاب یا افراد نیز پیروزی‌های پراکنده‌ای در شهرهای کوچک داشتند که به دلیل ساختار حزبی سیاست در ترکیه واجد ارزش سیاسی و تحلیلی چندان نیست.

 

رقابت در کلان‌شهرها: استانبول، نماد پیروزی

در انتخابات شهرداری کنترل مدیریت کلان‌شهرهای بزرگی مانند، استانبول، آنکارا، ازمیر، آنتالیا و… برای احزاب هم از نظر اقتصادی و هم از منظر وزن سیاسی اهمیت بسیاری دارد. دو حزب اصلی ترکیه معمولاً برای کسب حداکثر آراء در این کلان‌شهرها رقابت جدی دارند. شهر توریستی ازمیر یکی از مهم‌ترین کانون‌های حزب لائیک جمهوری‌خواه است که در چند دهه گذشته، کنترل آن را به حزبی دیگر واگذار نکرده است و در این انتخابات نیز، سرنوشت آن تغییری نکرد. دو شهر آنکارا و استانبول نیز در انتخابات گذشته به نامزدهای حزب عدالت و توسعه رأی داده‌اند، اما در انتخابات اخیر، علی‌رغم فشارهای زیاد، حزب جمهوری‌خواه خلق توانست آک پارتی را در این دو شهر با چالش روبرو کرده و به‌صورت قطعی، برنده انتخابات در این دو شهر باشد، اما حزب عدالت و توسعه تاکنون حاضر نشده است نتیجه انتخابات در استانبول را که فقط 15 هزار رأی اختلاف بین نامزدها وجود دارد، بپذیرد، گرچه هنوز زمزمه‌هایی درخصوص «تجدید» انتخابات در آن وجود دارد. نباید فراموش کرد که تجدید انتخابات، یکی از شگردهای رقابتی حزب عدالت و توسعه در مواقع بحرانی است. تجربه‌ای که در انتخابات پارلمانی 2015.م پس از چند ماه موجب پیروزی آنها شد.

 استانبول برای حزب عدالت و توسعه اهمیت نمادین دارد و این باور شکل‌گرفته است که شکست در این شهر می‌تواند مقدمه‌ای برای شکست‌های بعدی باشد. رقبای این حزب با پیروزی در استانبول افسانه شکست‌ناپذیری حزب عدالت و توسعه را مخدوش کرده و تصور امکان پیروزی‌های بیشتر را پدید آورده‌اند. نمادین بودن استانبول غیر از جنبه اقتصادی، تاریخی، و سیاسی به این حقیقت بازمی‌گردد که رجب طیب اردوغان با کسب قدرت در این شهر توانست اقتدار خود را به سراسر ترکیه گسترش دهد و مهم‌تر از آن، این‌که نامزد حزب عدالت و توسعه برای تصدی شهرداری این کلان‌شهر «بن علی یلدیریم،» آخرین نخست‌وزیر ترکیه تا 2017.م و دومین فرد قدرتمند حزب عدالت و توسعه، بود. بدیهی است که شکست چنین چهره بارزی در برابر فردی تقریباً گمنام خدشه‌ای نمادین بر مشروعیت آک پارتی خواهد بود.

حزب عدالت و توسعه توانست در جنوب شرق ترکیه نیز موفقیت چشمگیری به دست آورد؛ علی‌رغم چرخش این حزب از طرفداری کردها به سمت سیاست‌های ملی‌گرایانه و سرکوبگر، برخی از شهرهای جنوب شرق ترکیه به این حزب رأی داده‌اند، هرچند استان‌های وان، دیار بکر، حکاری، ماردین، و ایغدیر موقعیت حزب دموکراتیک خلق‌ها حفظ ‌شده است، اما در برخی دیگر آراء حزب عدالت و توسعه برتری داشته است. واقعیت این است که شهرداری‌های تحت کنترل حزب عدالت و توسعه در مناطق کردنشین خدمات بهتری از شهرداری‌های تحت کنترل کُردها به مردم ارائه می‌دهند و بررسی آمار انتخابات گذشته نیز نشان می‌دهد که فاصله معناداری بین انتخاب مردم کُرد در رقابت‌های پارلمانی و شهرداری‌ها وجود دارد.

 

حزب خوب: پدیده‌ای جدید

حزب خوب یا به زبان ترکی IYI Party موفقیت چشمگیری در اولین حضور خود در انتخابات شهرداری‌ها به دست آورد و توانست به‌عنوان سومین حزب پیروز در جایگاهی بالاتر از حزب حرکت ملی‌گرا که در حقیقت از آن منشعب شده بود، قرار گیرد. اگر تا سال 2015.م حزب دموکراتیک خلق‌ها (صلح و دموکراسی سابق) به‌عنوان حزبی چپ‌گرا و طرفدار حقوق اقلیت‌ها، دگرباشان، و زنان پدیده‌ای قابل‌مطالعه بود، با افول اقبال آن در سال‌های اخیر، حزب خوب باید به‌عنوان پدیده‌ای قابل‌توجه موردمطالعه قرار گیرد.

همان‌گونه که گفته شد، ریشه اختلاف در میان اعضای بلندپایه حزب حرکت ملی‌گرا در دهه اخیر به عدم‌تغییر در هرم قدرت حزبی بازمی‌گردد، به‌طوری‌که شخص دولت باغچه‌لی در سه دهه گذشته زعامت این حزب را به‌صورت انحصاری در کنترل گرفته و اجازه گردش نخبگان درون‌حزبی را نمی‌دهد. نخستین اختلافات آشکار در این زمینه به کنگره حزبی 2011.م بازمی‌گردد که طی آن، آیدین کوری به‌عنوان نامزد رهبری حزب در برابر دولت باغچه‌لی قرار گرفت که طی رقابت برای کسب آراء درگیری‌هایی بین طرفداران دو گروه ظهور کرد. در انتخابات پارلمانی 2015.م، جناح اقلیت حزب، نسبت به عملکرد دولت باغچه‌لی و گردش حزب به سمت عدالت و توسعه انتقادات زیادی وارد کرد. این حزب در آن دوران با تجدید انتخابات پارلمان (درنتیجه وقت‌کشی و بن‌بست رایزنی‌ها برای تشکیل دولت ائتلافی) موافقت کرد که طی آن، آراء حزب عدالت و توسعه افزایش و آراء حرکت ملی کاهش پیدا کرد، به‌طوری‌که در رده‌ای پایین‌تر از نامزدهای فراکسیون کُردها در مجلس قرار گرفت.

نتیجه اختلافات داخلی و استبداد حزبی منجر به اخراج عده‌ای از شاخص‌ترین چهره‌های راست‌گرای ترکیه از این حزب شد که دارای کرسی پارلمانی و حتی سابقه ریاست یا نائب رئیسی پارلمان بودند. بدنه اصلی حزب خود از چهره‌های شاخصِ منشعب از حرکت ملی و برخی دیگر از احزاب، مانند مام میهن و… تشکیل شده است. در انتخابات پارلمانی 2017.م با همکاری حزب جمهوری‌خواه، این حزب توانست وارد پارلمان شده و از آستانه رأی ده درصد عبور کند؛ هم‌اکنون نزدیک به 40 کرسی از 600 کرسی مجلس در اختیار اعضای این حزب هست که خود را حزبی ملی‌گرا، سکولار، و محافظه‌کار معرفی کرده و اولویت‌های اقتصادی، مانند واردکردن ترکیه را به 10 اقتصاد برتر جهان در برنامه خود قرار داده است.

مرال آکشنر دبیرکل این حزب است که یکی از معدود زنان شاخص سیاستمدار در ترکیه محسوب می‌شود. یوسف خلج اغلو، آیدین کورای، امید اوزداغ، سینان اوغان و… از چهره‌های شاخص این حزب در مجلس هستند. حزب خوب در صحنه سیاسی و روزمره ترکیه گرایش‌های افراطی خود را بروز نمی‌دهد و برنامه‌های اقتصادی و رفاهی را در اولویت قرار داده است، اما حقیقت این است که شماری از افراطی‌ترین پان‌ترکیست‌ها در این حزب حضور دارند. یوسف خلج اغلو، مورخ و نماینده مجلس، از نظریه‌پردازان برتری نژادی در ترکیه است. هم‌چنین سینان اوغان و امید اوزداغ از اعضای فاشیست گرگ‌های خاکستری هستند که مواضع ضد ایرانی متعددی از خود نشان دادند. دو فرد اخیر، علاوه بر ارتباط با گروهک‌های فراری تجزیه‌طلب آذری و شرکت در همایش‌های آنها، بیانیه‌های تندی علیه تمامیت ارضی ایران صادر کرده‌اند، برای نمونه می‌توان به موضع‌گیری امید اوزداغ علیه رسانه‌های ایران‌دوست در تبریز و حضور متعدد سینان اوغان در نشست‌های تجزیه‌طلبان ایرانی در ترکیه و حتی اروپا اشاره کرد. سال گذشته، مرال آکشنر در صفحه توئیتری خود خواهان آزادی یک عنصر تجزیه‌طلب ایرانی به نام رحیم جوادبیگی شده بود که در بازداشت پلیس شهر وان قرار داشت.

نماد این حزب که برگرفته از نام آن است، نمادی تاریخی است که به عصر چادرنشینی اتراک در قرون‌وسطا بازمی‌گردد. نماد IYI متشکل از دو تیر و یک کمان، در حقیقت مُهر «کای خان،» یکی از طوایف غُر، بوده که در سده‌های میانه وارد سرزمین آناتولی شده و سپس سلسله عثمانی را تشکیل دادند.

 

با توجه به پیروزی‌های اخیر این حزب و همراهی دومین حزب بزرگ ترکیه با آن، انتظار می‌رود در شرایط موجود موقعیت به‌دست‌آمده توسط این حزب حفظ شود و در نگاه بدبینانه افزایش پیدا کند. بدیهی است که این موضوع به معنی افزایش بسترهایی برای تحرکات ضد ایرانی در ترکیه خواهد بود.

در جمع‌بندی مربوط به بنیان‌های این حزب باید گفت، هرچند حزب خود اولویت‌های اقتصادی و معیشتی را در برنامه دارد و حتی در صفحه رسمی ویکی‌پدیا خود را حزبی «لیبرال» معرفی کرده است اما تفاوت ماهوی با حزب حرکت ملی در گرایش‌های پان‌ترکیستی نداشته و بلکه اعضای آن افراطی‌تر نیز هستند.

 

چه کسانی شکست خوردند؟

برخی از تحلیل‌گران انتخاباتی پس از نتیجه آراء انتخابات این باور را تقویت کردند که حزب عدالت و توسعه شکست نسبی را در این رقابت سیاسی تحمل کرده است. بیشتر کسانی که این تحلیل را ارائه داده با تکیه‌بر نتایج انتخابات در کلان‌شهرهای استانبول و آنکارا به ارزیابی موضوع پرداخته‌اند. این در حالی است که آمار و ارقام حکایت از پیروزی قاطع حزب اردوغان دارد و افزون بر این، دو حزب عمده رقیب با فاصله بسیار کم در دو کلان‌شهر اصلی به رقابت پرداختند که نتیجه انتخابات استانبول تا این لحظه در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

در مقایسه با انتخابات محلی 2014.م نیز، حزب عدالت و توسعه رشد یک و نیم درصدی را تجربه کرده است. هرچند اهمیت سیاسی ـ اقتصادی و حتی نمادین کلان‌شهر استانبول قابل‌توجه است، اما باید در نظر داشت که حتی در صورت پیروزی جمهوری‌خواهان در استانبول نیز، نمی‌توان نتیجه آن را به سال‌های آینده تعمیم داد. آک پارتی در انتخابات شهرداری‌های 2014.م نیز اُفت حدود چهاردرصدی را تجربه کرده بود که به نظر می‌رسد محصول ریزش آراء جماعت گولن بود، اما این نتیجه در سرنوشت انتخابات بعدی تأثیر چندانی نداشت. حزب عدالت و توسعه نیز نشان داده است که در شرایط مختلف، انعطاف بالایی دارد و از قابلیت بازی‌گردانی و تغییر زمین‌بازی و حتی قواعد آن برخوردار است. درنهایت، به نظر می‌رسد نمی‌توان از شکست حتی نسبی حزب عدالت و توسعه سخن گفت، درحالی‌که این حزب با رشدی چشمگیر، 14 درصد رأی بیشتر از حزب جمهوری‌خواه به دست آورده است.

نتایج نشان می‌دهد که بر میزان آرای هر سه حزب عدالت و توسعه، حزب خوب، و جمهوری‌خواه در انتخابات افزوده شد، اما حزب افراطیِ حرکت ملی و حزب واگرای دموکراتیک خلق‌ها، براساس آمار، احزاب شکست‌خورده انتخابات هستند.

«ائتلاف کردستان» یکی از دسته‌های حاشیه‌ای این دوره از انتخابات بود که متشکل از هفت حزب کمونیست و چپ‌گرا یا قوم‌گرای کرد به‌اضافه «حزب دموکراتیک خلق‌ها» بود. حزب دموکراتیک خلق‌ها، علی‌رغم جمع‌کردن این حزب کوچک و ائتلاف به آنها، تنها 24/4 درصدِ آراء را کسب کرد که در مقایسه با دور قبل کاهش چشمگیری داشت. علی‌رغم این‌که این حزب در انتخابات پارلمانی 2014.م توانست برای نخستین بار از آستانه رأی عبور کند، اما به دلایلی که اجمالاً نیز مطرح شد، برخی شهرداری‌های مهم را به رقیب خود؛ یعنی آک پارتی، واگذار کرد.

 

برآیند

انتخابات محلی در ترکیه به دلایل متعددی حائز اهمیت است، ولی تمرین سیاست و سیاست‌ورزی در سطح محلی برای ورود به عرصه‌های کلان، فقدان قانون آستانه رأی ده درصد ـ برخلاف انتخابات پارلمانی ـ و مجال حضور برای احزاب مخالف که 20 سال از قدرت اجرایی به دور بوده‌اند، اهمیت آن را دوچندان می‌سازد. انتخابات شهرداری‌ها در اوایل فروردین 1398 برگزار شد و برخی درگیری‌های پراکنده در مناطق شرق و جنوب شرق، مانند ملاطیه و دیاربکر موجب کشته شدن 9 تن و زخمی شدن عده زیادی گردید. این انتخابات در حالی برگزار می‌شد که ترکیه برای چندین بار شاهد نوسان ارز و کاهش ارزش لیر و هم‌چنین رکورد اقتصادی، تورم بیست‌درصدی، و بیکاری بود. در این میان حزب عدالت و توسعه با دادن خصلت ملی‌گرایانه به این دور از انتخابات آن را «رقابت برای بقای ترکیه» نامید!

هرچند نتایج انتخابات در استانبول و آنکارا آن‌گونه که از سوی حزب حاکم پیش‌بینی می‌شد، صورت نگرفت، اما افزایش محسوس آراء نسبت به دور قبل انتخابات شهرداری‌ها در 2014.م و نیز فاصله 14 درصد با دومین حزب رقیب، نشان‌دهنده چیزی جز پیروزی برای آک پارتی نیست. برخی از تحلیل‌گران این انتخابات را آغاز شکست‌های اردوغان در سال‌های آینده نامیده‌اند، اما به نظر می‌رسد این نگاه بیش از آن‌که ژرفابین و کارشناسانه باشد، حاوی بار ژورنالیستی است؛ زیرا علاوه بر نتایج آماری که نشان از موفقیت این حزب دارد، باید گفت آک پارتی در 19 سال گذشته چندین بار شاهد افت و ریزش آرای خود بوده است، اما این موضوع لزوماً به معنای ادامه روند در میدان‌های دیگر نیست.

ظهور حزب تازه تأسیس خوب به‌عنوان سومین حزب برتر ترکیه و پیشی گرفتن آن از حرکت ملی و دموکراتیک خلق‌ها یکی از شگفتی‌های این دوره محسوب می‌شود و نشان می‌دهد که سیاست ترکیه در سال‌های آینده درگیر حزبی نوظهور خواهد بود که البته از نظر حساسیت‌های امنیتی برای ایران قابل‌ملاحظه است؛ از این‌رو، لازم است تا کارشناسان فعالیت‌های این حزب را در اتاق‌های فکر مورد واپایش و بررسی قرار دهند.

گروهی دیگر به دستاوردهای دموکراتیک انتخابات، فارغ از نتیجه آن، اشاره‌کرده‌اند. در این خصوص نیز باید در نظر داشت که اغراق درباره‌ی ویژگی‌های دموکراتیک در ترکیه امروز ره به‌جایی نخواهد برد. اردوغان در حالی در این انتخابات به پیروزی رسید که بسیاری از روزنامه‌نگاران منتقد یا در زندان و درگیر پرونده‌های قضایی هستند و یا در بهترین حالت، جایگاه‌های خود را از دست‌ داده‌اند. آک پارتی همه شبکه‌های تلویزیونی مهم و گروه‌های رسانه‌ای عمده، به‌ویژه «هلدینگ دوغان» را که شامل چندین تلویزیون مهم و روزنامه، ازجمله حریت، ملیت و… می‌شود خریداری کرده و از آنها به‌عنوان تریبون سیاسی خود بهره می‌گیرد. افزون بر این، شبکه‌های تلویزیونی را برنامه‌سازانی هدایت می‌کنند که به این حزب نزدیک هستند. بیشتر مخالفان جدی در برنامه‌های سیاسی این رسانه‌ها شرکت داده نمی‌شود و تک‌صدایی نسبی، در مقایسه با چند سال گذشته، بر فضای رسانه‌ای حاکم شده است.

به‌طور خلاصه، در ترکیه امروز صدای مخالفان بسیار ضعیف و ثبات آنها شکننده است. موضوع لغو مصونیت نمایندگان مجلس و یا احتمالاً محاکمه عده‌ای دیگر بسیاری از اعضای مجلس را مرعوب کرده است. هم‌چنین گروهی دیگر از فعالان سیاسی به جرم همکاری با فتح‌الله گولن در زندان یا تعلیق به سر می‌برند، درحالی‌که گفته می‌شود بسیاری از آنها در حقیقت ارتباطی با این گروه نداشتند؛ بنابراین، هرچند قوانین و تشریفات مردم‌سالارانه در این انتخابات رعایت شد، اما مقدمات لازم و شرایط مساوی برای بسیاری از فعالان سیاسی و احزاب مهیا نبود.