رویترز
سقوط بی سابقه لیر ترکیه به پائین ترین سطح خود

۱۲ مهر, ۱۴۰۰
سقوط بی سابقه لیر ترکیه به پائین ترین سطح خود

جاناتان اسپایسر، رویترز به تاریخ ۲۸ ماه مه سال ۲۰۲۱

به تازگی اقتصاد ترکیه وارد رکود بی سابقه ای شده است که عمدتا به دلیل رکود جهانی، احتمال انتخابات زود هنگام در این کشور و کاهش رتبه ی اعتباری ترکیه از سوی موسسات مالی و اعتباری می‌باشد.

ارزش لیر ترکیه که بدترین عملکرد را در میان بازارهای نوظهور داشته است، به پایین ترین میزان خود از نوامبر سال گذشته رسید. کارشناسان اقتصادی، افزایش اوراق قرضه توسط دولت امریکا (که قاعدتا خرید آن از سرمایه گذاری در اقتصاد ترکیه جذاب‌تر است) و بی اعتباری بانک مرکزی ترکیه در پی دخالت‌های دولت این کشور را مزید بر علت سقوط ارزش لیر ترکیه می دانند. به عنوان نمونه کاهش پی در پی ارزش پول ملی ترکیه در برابر دلار ‌و یورو باعث کاهش رتبه ی اعتباری این کشور توسط موسسه ی مالی و اعتباری S&P Global شد.

با وجود تورم بالای ۱۷ درصدی در ماه آوریل سال جاری میلادی، بانک مرکزی ترکیه اعلام کرد که روند کاهشی قیمتها به زودی با کاهش نرخ بهره از ۱۹ درصد آغاز خواهد شد. همزمان با آغاز کاهش محدودیتهای پاندمی کرونا و افزایش تورم جهانی، چشم انداز مثبت نسبت به آینده ی اقتصاد امریکا افرایش یافته است. موضوعی که باعث افزایش فشار بر ارزهای ضعیف ‌و آسیب پذیری مانند لیر ترکیه به دلیل خروج سرمایه ها از این کشور و در نتیجه افزایش بسیار بالای هزینه ی برای اقتصاد وابسته به واردات این کشور خواهد شد.

هاکان کارا، اقتصاددان ارشد پیشین بانک مرکزی و استاد فعلی دانشگاه بیلکنت ترکیه در همین زمینه می گوید «دشواری های اقتصادی و افزایش تورم در اقتصادهای نیرومند، جدی ترین خطر برای ترکیه است چون باعث گسترش تورم جهانی می‌شود». وی همچنین در نشست بانک جهانی اضافه کرد «کاهش دارایی های فدرال رزرو (تضعیف اقتصادی امریکا) به هیچ وجه به نفع اقتصادهای نوظهور و شکننده ای مانند ترکیه نیست».

از میان ماه مارس و زمانیکه رجب طیب اردوغان رییس کل بانک مرکزی را اخراج کرد و صاحاپ کاوچی اوغلو را جایگزین وی کرد، لیر به یکباره ۱۶ درصد از ارزش خود را از دست داد.

فعالان اقتصادی عنوان میکنند که کاهش پیاپی ارزش لیر در طی چند روز اخیر تا حد زیادی با دلیل درخواست انتخابات زودهنگام از سوی احزاب مخالف به دلیل طرح اتهامات فساد علیه مقامات ارشد دولتی از سوی یکی از سرکردگان گروه‌های مافیایی در ترکیه است. این مجموعه از اتهامات که توسط سدات پکر در یوتیوب منتشر و توسط میلیونها نفر دیده شد اردوغان را به دفاع از وزیر کشور خود واداشت. وی همچنین برگزاری انتخابات زودهنگام تا پیش از سال ۲۰۲۳ را رد کرد. در ادامه ی ناپایداری های سیاسی در ترکیه، رسانه های این کشور فاش کردند که دادستان کل، درخواست چهار سال زندان برای شهردار استانبول را نموده است. کسیکه جدی ترین رقیب سیاسی رجب طیب اردوغان در انتخابات پیش رو بشمار میرفت.

ارزش لیر ترکیه در سه سال اخیر به نصف کاهش یافته است و در نتیجه اقتصاد ترکیه را تضعیف و آن را در برابر بحران‌های جهانی آسیب پذیر نموده است. چیزی که مستقیما مرتبط با سیاستهای نامتعارف اقتصادی دولت اردوغان می باشد. همچنین، بانک مرکزی ترکیه در تلاشی ناموفق برای افزایش بهای لیر، اقدام به هزینه ی حدودا ۱۲۸ میلیارد دلار از ذخایر ارزی خود طی دو سال نموده است. اقدامی که در صورت ناتوانی بانک‌ها و شرکتهای ترک در بازپرداخت بدهی های ارزی شان، کشور را وارد فاز تازه ای از بحران‌های اقتصادی خواهد نمود.

در حالیکه با پیشبینی رشد اقتصادی ۵ درصدی ترکیه، انتظار میرفت که این کشور بحران‌های مرتبط با پاندمی کرونا را از سر گذرانده باشد، رکود صنعت گردشگری همچنان اقتصاد این کشور را در معرض خطر بالای کسری طرازهای مالی قرار داده است.

در حالیکه رییس کل بانک مرکزی ترکیه از مهار تورم در این کشور سخن می‌گوید، موسسات اعتباری بررسی رتبه ی ترکیه را که در حال حاضر B+ می‌باشد را آغاز کرده اند. این درحالی است که حجم بدهی های خارجی ترکیه آنچنان بالاست که این کشور را در دسته ی کشورهای با رتبه ی اعتباری B- قرار می‌دهد.

ناجی اقبال، رییس کل پیشین بانک مرکزی ترکیه که تا پیش از این به عنوان فرماندار خدمت میکرد، به محض سقوط تاریخی ارزش لیر در ماه نوامبر سال گذشته، به این سمت منصوب شد. اقدامات وی در افزایش ناگهانی نرخ بهره، منجر به جذب سرمایه ی خارجی و افزایش موقتی ارزش لیر شد.

اما به گفته ی تاتا قوس، تحلیلگر کامرز بانک، مخالفت اردوغان با نرخ بالای بهره و دخالت در عزل و نصب روسای کل بانک مرکزی ترکیه منجر به بی اعتباری این بانک و سقوط سلسله وار ارزش لیر شده که در گذشته هم اتفاق افتاده است.

ترجمه: دانش درویی