منافع بزرگ خط لوله گاز اسرائیل به ترکیه
اسرائیل و ترکیه به واسطه همکاری اطلاعاتی به یکدیگر نزدیک شدند
میدل‌ایست‌آی (اینجا) در مقاله‌ای به قلم رجب سویلو به دور جدید روابط ترکیه و اسرائیل پرداخته است که ترجمه بخش‌ّهایی از آن را در زیر می‌خوانیم.
اسحق هرتزوگ رئیس جمهور اسرائیل تنها رهبر اسرائیلی است که پس از سال ۲۰۰۸ به ترکیه سفر کرده است. طی سال‌های گذشته رابطه ترکیه و اسرائیل فراز و نشیب‌هایی داشت و اما مجاری دیپلماتیک، روابط تجاری و همکاری‌های اطلاعاتی میان این دو برقرار بود. نزدیک‌شدن دوباره اسرائیل و ترکیه، منافعی چندی به ویژه برای ترکیه دربردارد.
پیوندهای تجاری ترکیه و اسرائیل، پیش از این رو تقویت گذاشته است. حجم تجارت دوجانبه میان این دو در سال گذشته با ۳۶ درصد افزایش به ۸.۴ میلیارد دلار رسید و آنکارا اکنون منافع چشمگیری در توسعه روابط با تل‌آویو می‌بیند.
گذشته از این، آنکارا با بهبود روابط با تل‌آویو بخت این را می‌یابد که فشار لابی هوادار اسرائیل در واشینگتن علیه خود را بردارد و بتواند با خروج ایالات متحده از منطقه، به بازیگر منطقه‌ای قدرتمندی بدل شود.
همچنین، خط لوله‌ای که قرار است از اسرائیل به اروپا از طریق ترکیه کشیده شود، پاداش بزرگی برای هر دو طرف خواهد بود.
ترکیه و اسرائیل در سال گذشته همکاری اطلاعاتی امنیتی بی‌سروصدایی داشته‌اند که تجربهٔ آن به اسرائیلی‌ها آموخت که ترکیه یک بازیگر عاقل و حسابگر بر مبنای منافع خود است، نه اینکه کنش‌هایش مبتنی بر ایدئولوژی باشد. بنابراین اسرائیل می‌تواند خودش را تاحدی با استراتژی ترکیه در منطقه سازگار کند.
فرصت منطقه‌ای خروج آمریکا از خاورمیانه
از سوی دیگر، این واقعیت هست که دولت بایدن به دنبال راه‌هایی برای خروج ایالات متحده از منطقه خاورمیانه است و به توافق هسته‌ای با ایران نزدیک شده. با توجه به این، اسرائیل به دنبال تقویت روابط با دیگر بازیگران منطقه‌ای است تا موازنه‌ای در مقابل ایران ایجاد کند.
یک منبع نزدیک به دولت ترکیه به میدل‌ایست‌آی می‌گوید «اسرائیل نمی‌تواند سیاست مهار دوجانبه را در منطقه اجرا کند. شما نمی‌توانید هم ایران و هم کشوری مثل ترکیه را که ظرفیت‌های نظامی و اطلاعاتی قابل توجهی در مجموعه‌ای از کشورها دارد، مهار کنید».
باکو، متحد مشترک ترکیه و اسرائیل
کارشناسان بر این باورند که آنکارا و تل‌آویو به این نتیجه رسیده‌اند که روابط فی‌مابین آنها ارزشمند است و به تجربه طی رویدادهایی مثل جنگ ناگورنو-قراباغ در سال ۲۰۲۰ و سپس افغانستان در سال ۲۰۲۱ انگیزه‌هایی برای نزدیک‌شدن یافتند.
ترکیه و اسرائیل متحد مشترکی در باکو دارند و با همکاری با یکدیگر توانستند باکو را تأمین تسلیحاتی کرده تا نیروهای ارمنی را از ناگورنو-قراباغ بیرون کنند.
یک مقام ترک می‌گوید: «ما هیچ چیز را از پیش هماهنگ نکردیم، اما همه دیدند که ترکیه و اسرائیل چالش‌های امنیتی مشترکی دارند و می‌توانند در بعضی حوزه‌ها با یکدیگر همکاری کنند.»
به گفته گالیا لیندنشتراوس، کارشناس روابط ترکیه-اسرائیل، نزدیک‌شدن دوبارهٔ ترکیه با دیگر بازیگران منطقه‌ای مانند امارات امری اطمینان‌بخش برای اسرائیل بود. او اضافه می‌کند که «خروج آمریکا از افغانستان به بازیگران منطقه این امید را داد که ایالات متحده حضور خود در منطقه را کاهش خواهد داد و آنها خود باید با همکاری با یکدیگر نظم منطقه را حفظ کنند.»
به گفته لیندنشتراوس «نزدیکی دوبارهٔ ترکیه و اسرائیل پیش از جنگ اوکراین آغاز شده بود، اما آغاز این جنگ انگیزه‌ای شد برای اسرائیل و ترکیه تا مجاری ارتباط و هماهنگی خود را تقویت کنند.»
در رابطه با ایران
با این همه، ترک‌ها حواسشان هست که نشان دهند رابطه آنها با اسرائیل اتحادی علیه ایران نیست. یک مقام ترک می‌گوید «ما خیلی روشن می‌گوییم. ما نسبت به سرزمین خود بسیار حساسیم. به هیچ بازیگری چه ایران باشد چه دیگری، اجازه نمی‌دهیم در ترکیه عملیات پوششی انجام دهد.» به گفته این مقام ترک «در مورد ایران، ما علنا نظر خود را گفتیم. با ذکر نام و محکوم کردن عاملان عملیات. و سپس عملیات آنها را افشا و شبکه‌های آنها را از بین بردیم. ما این کار را فقط برای خاطر خودمان انجام دادیم، نه برای هیچکس دیگر»
موضوع حماس
موضوع دیگر مورد بحث میان اسرائیل و ترکیه، حماس است. اسرائیل این گروه را تروریستی می‌نامد و ترکیه مخالف است. سال گذشته که قرار به مذاکرات آشتی میان آنکارا و تل‌آویو بود، اسرائیل شرط گذاشته بود که ترکیه دست از حمایت از حماس بردارد. ترکیه نپذیرفت. به گفته مقام ارشد اسرائیلی، ماه گذشته، به اورشلیم پست گفت که این بار مذاکرات بدون پیش‌شرط در مورد حماس برگزار خواهد شد.
با این حال، یک منبع نزدیک به دولت ترکیه می‌گوید «سیاست ترکیه در مورد حماس تغییری نکرده است. ترکیه به حماس اجازهٔ حمله در اسرائیل را نمی‌دهد. همانطور که سال‌هاست اجازه نمی‌دهد.»
خط گاز
مقامات ترکی و اسرائیلی هر دو اظهار امیدواری کردند که گاز اسرائیل را از طریق مدیترانهٔ شرقی به ترکیه منتقل کنند و این را مهم‌ترین انگیزهٔ ترمیم رابطه خود عنوان کرده‌اند.
منطق اقتصادی انتقال گاز به ترکیه هم برای مصرف داخلی ترک‌ها و هم برای صادرات به اروپا از ۸ سال پیش مطرح و روشن بوده است. اکنون پس از جنگ اوکراین احساس فوریت می‌شود و این قرین گشته است با تلاش‌های مصالحه‌جویانه ترکیه برای نزدیکی به اسرائیل و دیگر دولت‌های خاورمیانه و بنابراین موانع سیاسی گذشته قابل حل شده است.
با این حال هر دو نسبت به موانع کار آگاهند.
طرح اسرائیلی‌ها برای احداث خط لوله میدان گازی لوایتان خود به قبرس و از آنجا به یونان شکست خورد، به واسطه آنکه ایالات متحده در سال گذشته پشتیبانی خود از پروژه موسوم به «خط لوله ایست-مید» سلب کرد. در رابطه با انتقال گاز از اسرائیل به ترکیه مشکلات سیاسی دیگری نیز هست. از جمله قبرس و سوریه. اگر خط لوله از نزدیکی قبرس رد شود، یک مشکلاتی دارد، اگر از نزدیکی سوریه رد شود، مشکلاتی دیگر.
تخمین زده می‌شود که ذخایز گاز اسرائیل معادل ۸۰۰ میلیارد متر مکعب باشد و حدود ۲.۲ هزار میلیارد متر مکعب دیگر نیز قابل کشف است.
