احزاب در قانون اساسی ترکیه

۲۹ آبان, ۱۳۹۱
احزاب در قانون اساسی ترکیه

گرایش‌های ملی‌گرایانه دارد. حزب حرکت ملی‌گرا (MHP) به رهبری دولت باغچه‌لی و با گرایش‌های ملی‌گرایی و لاییک بازیگر مهم سیاسی دیگری در این میان است. در نهایت حزب صلح و دموکراسی (BDP) به رهبری صلاح‌الدین دمیر تاش و با گرایشات ملی‌گرای کردی و طرفداری از پ‌ک‌ک از مهم‌ترین احزاب امروز ترکیه به شمار می‌آیند.

فصل چهارم قانون اساسی ترکیه اختصاص به حقوق و تکالیف سیاسی دارد. بخش سوم از این فصل احکام مربوط به احزاب سیاسی را بیان کرده است. قانون اساسی ترکیه احزاب سیاسی را از عناصر حیات سیاسی دموکراتیک معرفی می‌کند. به موجب ماده 68 قانون اساسی ترکیه شهروندان دارای حق تشکیل حزب، عضویت در احزاب طبق اصول و قواعد آنها و استعفا از آنها را دارند. در ترکیه و مطابق قانون اساسی این کشور، احزاب سیاسی بدون نیاز به اخذ اذن تشکیل می‌شوند اما باید فعالیت‌های خود را در چارچوب قانون اساسی و احکام قانونی ادامه دهند. بر اساس ماده 68 یکسری محدودیت برای احزاب مقرر شده است. بر این اساس اساسنامه احزاب برنامه‌ها و فعالیت‌های آنها نمی‌توانند با استقلال مملکت، تمامیت جدایی‌ناپذیر ارضی، حقوق بشر، برابری و اصول دولت مبتنی بر حقوق، حاکمیت ملت و اصول جمهوری لاییک و دموکراتیک مغایر باشد یا با هدف برقراری استبداد گروه یا طبقه‌یی خاص یا دفاع از هر نوع دیکتاتوری نمی‌تواند باشد یا ارتکاب جرم را تشویق کند. در قانون اساسی ترکیه افراد زیر 18 سال ممنوعیت قانونی برای ورود به احزاب دارند. علاوه بر آن، شرایط عضویت اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها در احزاب صرفا به موجب قانون معین می‌شود. برای فعالیت اعضای هیات علمی محدودیت‌های دیگری نیز گذاشته شده است. بر این اساس قانون تنها در صورتی به اعضای هیات علمی اجازه فعالیت حزبی می‌دهد که جز در ارگان‌های مرکزی احزاب فعالیت نداشته باشند. علاوه بر افرادی که در فوق اشاره شد برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی در احزاب ضوابط قانونی ویژه‌یی وجود دارد.

همچنین مطابق قانون اساسی ترکیه دولت موظف به کمک مالی به احزاب شده است. این کمک باید به اندازه مکفی و به اندازه حق احزاب باشد. احزاب سیاسی نمی‌توانند وارد فعالیت‌های تجاری شوند و درآمدها و مخارج احزاب سیاسی باید متناسب با اهداف آنها باشد. نظارت بر احزاب اصولا با دادگاه قانون اساسی است لذا این دادگاه می‌تواند مطابق اصول ماده 69 با شرایطی احزاب را منحل اعلام کند. حزبی که به موجب دادگاه قانون اساسی تعطیل می‌شود نمی‌تواند با نام جدیدی دوباره تشکیل شود.