در نشستی تخصصی مطرح شد
هویت و انسجام ملّی، سرفصل مهم در برنامه هفتم توسعه

۵ تیر, ۱۴۰۱
هویت و انسجام ملّی، سرفصل مهم در برنامه هفتم توسعه

در نشست تخصصی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده نگری مطرح شد که باید هویت و انسجام به یک سرفصل مهم در برنامه هفتم مبدل شود و ذیل آن به مواردی چون سبک زندگی و مباحث فرهنگی پرداخته شود. اگر می‌خواهید بدانید کشوری توسعه می‌یابد یا نه، اصلاً سراغ فناوری، کارخانه و ابزاری که استفاده می‌کند، نروید؛ اینها را به راحتی می‌توان خرید یا کپی کرد، برای دیدن توسعه بروید در دبستان‌ها و پیش‌دبستانی‌ها، ببینید آنجا چگونه بچه‌ها را آموزش می‌دهند.

هفتاد و نهمین نشست علمی-تخصصی با مدیریت علمی حجت‌الاسلام مهدی رجائی‌نیا رئیس امور فرهنگ، گردشگری و ورزش سازمان برنامه و بودجه کشور و همچنین با سخنرانی مهدی نوید ادهم؛ عضو هیئت علمی دانشگاه و دبیرکل سابق شورای عالی آموزش و پرورش، احسان هوشمند؛ پژوهشگر و جامعه‌شناس، با مشارکت فعال جامعه علمی، پژوهشی، دانشگاهی، اندیشگاهی، صاحب­نظران، مدیران و کارشناسان دستگاه­های اجرایی ملّی و استانی به صورت مجازی برگزار شد.

در ابتدای نشست مهدی رجائی‌نیا مدیر علمی این نشست ضمن بیان نظرات خود در زمینه ضرورت تقویت هویت و انسجام ملی در برنامه هفتم توسعه گفت: ما در برنامه هفتم توسعه در نظر داریم مسائل و چالش‌های پیش رو در ارتقاء هویت و انسجام ملی را با کمک صاحب‌نظران مورد توجه قرار داده و در جهت ارائه الگوی اسلامی-ایرانی برنامه‌ لازم را ارائه نماییم.

وی در ادامه اشاره کرد: یکی از مباحث مهم فرهنگی ایران هویت است و بخشی از این هویت از تاریخ ملی و کهن ما سرچشمه می‌گیرد و بخشی از مذهب و دین مبین اسلام؛ به همین منظور نمی‌توان میان این دو تفکیک قائل شد و در صورت جدا دیدن این دو مقوله ما را با خطر تحلیل نادرست از فضای واقعی جامعه روبرو می کند.

رجائی‌نیا در مورد اثرگذاری نظام جهانی بر هویت گفت: نظام جهانی و سرمایه‌داری نیز در تلاش است تا با استفاده از بستر فناوری اطلاعات و ارتباطات، الگوهای جهانی خود را به هویت‌های ملی دیکته کند، اما تاکنون موفق نبوده است و می‌بایست ما در این زمینه پیشگام بوده و با تکیه بر الگوی مهدویت که مبتنی بر عدالت است، در ارائه الگوی جهانی اثرگذار باشیم.

در ادامه این نشست احسان هوشمند؛ پژوهشگر و جامعه‌شناس به عنوان سخنران نخست نشست، در خصوص لزوم توجه به هویت و انسجام ملی گفت: کشور ایران جامعه‌ای تاریخی است و فرهنگی کهن دارد، که به عنوان روح حاکم بر اجتماع، هویت و انسجام ملی را تحت الشعاع قرار داده است.

هوشمند افزود: در مقاطع زمانی متعدد اتفاقات، چالش‌ها و متغیرهای مختلفی هویت و انسجام ملی را تحت تأثیر قرار داده است. از جمله‌ی این پدیده‌ها می‌توان به محلی‌گرایی، قوم‌گرایی و افراطی‌گرایی اشاره نمود. در واقع این اتفاقات در کنار سایر تحولات به خصوص سیاست‌گذاری‌های بدون مطالعه و نامطلوب، عواقب ناخوشایندی را به دنبال داشته است.

وی ادامه داد: چالش‌های توسعه‌ای کشور به خصوص در مناطق مرزی، ظرفیت‌هایی را برای سایر کشورها ایجاد نموده تا با سرمایه‌گذاری علیه ایران در این نقاط حساس، کشور را با بحران مواجه نمایند. بر این اساس لازم است سازمان برنامه و بودجه کشور به این موارد توجه دوچندان داشته باشد و در زمینه برنامه‌ریزی و بودجه‌ریزی، مباحث را لحاظ نماید.

هوشمند در خصوص تقویت هویت و انسجام ملی در برنامه هفتم گفت: می‌بایست هویت و انسجام به یک سرفصل مهم در برنامه هفتم مبدل شود و ذیل آن به مواردی چون سبک زندگی و مباحث فرهنگی پرداخته شود.

وی در همین رابطه ادامه داد: در برنامه هفتم می‌بایست ضمن آسیب‌شناسی روندهای گذشته در این حوزه، به عوامل مغایر انسجام ملی، عناصر انسجام بخش هویت ملی و رفع رنج‌های هموطنان به خصوص در مناطق مرزی توجه لازم شود.

هوشمند در خاتمه سخنان خود گفت: در برنامه هفتم نیاز است به ارتقاء شاخص‌های توسعه‌ای از قبیل آموزش،‌ بهداشت،‌ رفع بیکاری، رفع فقر و … توجه شود. همچنین در این برنامه می‌بایست مسئله توسعه ناموزون مناطق مرزی و مناطق محروم از اهمیت قابل توجهی برخوردار باشد. از طرفی تشکیل یک نهاد مشورتی در سازمان برنامه و بودجه به منظور مهار مهاجرت‌ها لازم است مورد توجه قرار گیرد.

وی در ادامه مباحث پایانی خود ضمن تأکید بر تقویت خودباوری ملی، افزود: در برنامه هفتم مطلوب است پویشی تحت عنوان «ایران ما» به منظور تبادل فرهنگی و شناسایی ظرفیت‌ها و فرهنگ‌ها در سراسر استان‌های کشور شکل گیرد.

مهدی نوید ادهم؛ عضو هیئت علمی دانشگاه و دبیرکل سابق شورای عالی آموزش و پرورش به عنوان سخنران دوم در ابتدا ضمن تبیین عوامل مؤثر درفرایند توسعه یافتگی کشور، گفت: هرچند توسعه یافتگی تک عاملی نیست و توجه به توسعه اقتصادی و زیرساخت‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است، اما الگوهای انسان بنیان و توسعه انسان محور رکن اساسی در توسعه است و انسان، باورها، مهارت­ها و شایستگی­‌های انسانی و فرهنگ جامعه، عامل اصلی و بنیادین رشد، پیشرفت و توسعه پایدار و درونزا است.

وی ادامه داد: اگر برای توسعه کودکی هزینه نکنیم درکودکی توسعه خواهیم ماند. در همین راستا با اشاره به متنی از داگلاس نورث، اشاره داشت و اگفت: اگر می خواهید بدانید کشوری توسعه می‌یابد یا نه، اصلاً سراغ فناوری، کارخانه و ابزاری که استفاده می‌کند نروید؛ اینها را به راحتی می‌توان خرید یا کپی کرد و یا …، برای دیدن توسعه بروید در دبستان‌ها و پیش‌دبستانی‌ها، ببینید آنجا چگونه بچه‌ها را آموزش می‌دهند.

نوید ادهم در ادامه اظهار داشت: تکوین و تعالی هویت و انسجام ملی نیاز فوری و ضروری امروز جامعه و زمینه ساز توسعه یافتگی کشور است. از همین رو استمرار و پایداری حیات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی یک جامعه، در گرو انسجام و همبستگی بین اجزاء سازنده ساختار اجتماعی است و افزایش ضریب وحدت و همبستگی ملی وانسجام اجتماعی باعث کاهش تهدیدات داخلی و خارجی می شود و زمینه های مناسبی برای توسعه و پیشرفت کشور فراهم می‌سازد.

وی در ادامه سخنرانی خود ضمن تبیین تعاریف و مفاهیم این حوزه، به معرفی ابعاد و انواع هویت پرداخت و گفت: بین هویت ملی، هویت دینی و هویت قومی نسبت هم افزا و تقویت کننده وجود دارد، بدین معنی که تقویت یکی از انواع هویت تحت شرایطی به تقویت دیگری نیز می‌انجامد.

این نشست در روز چهارشنبه یکم تیرماه سال ۱۴۰۱، ساعت ۱۰ الی 12:30 ظهر برگزار شد. این نشست هفتاد و نهمین نشست علمی-تخصصی و با عنوان راهکارهای تقویت هویت و انسجام ملی در برنامه هفتم توسعه بود که به همت دفتر آموزش و ترویج مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری با حضور صاحب نظران ملی و استانی برگزار شد.