پراکن قومی در خارج از کشور، و پوشش خبری تعدادی از وبلاگ های قومگرایانه که با تیتر «خداحافظ فردوسی» همراه بود، موج گسترده ای از اعتراضات به این هولوکاست فرهنگی از جای جای ایران برخاسته و کار چنان بالا گرفت که شخصیت های فرهنگی کشور و خیل عظیمی از فرهنگدوستان ایرانی به معترضان پیوستند. در این راستا تعدادی از نمایندگان مجلس نیز نسبت به موضوع به واکنش پرداختند. در میان این نمایندگان، دکتر منصور حقیقت پور (1) از همه نام آشناتر می نمود. این نماینده ی آذری که پیشتر مناظره وی با سیاووش نوروزاف نماینده ی حزب حاکم آذربایجان در پارلمان این کشور به تیتر اخبار تبدیل شده بود، این بار نیز به اتخاذ مواضعی علمی نسبت به این موضوع و مقولات تاریخی دیگر پرداختند. حقیقت پور در گفتگو با خبرنگار ائل پرس گفت: «این حرکت کاملا سیاسی در غفلت استاندار، فرماندار و با شیطنت شورای شهر توسط پان ترکیست ها صورت گرفت و باید این تندیس سرجای خود برگردد چرا که فردوسی نماد تاریخی ما و مظهر مقاومت ایرانی ها در برابر هجوم ترک ها بوده که ما استاندار را موظف خواهیم کرد تا این تندیس را سر جای خود برگرداند».
اظهارات حقیقت پور، گواه آگاهی وی نسبت به ارتباط دیرینه شاهنامه با آذربایجان می باشد، چنانچه به استناد مقاله ی دکتر سجاد آیدنلو، هنگامی که به علت بایکوت غزنویان و سلجوقیان، شاهنامه در دیگر سرزمین های ایرانی کمتر شناخته شده بود، تنها چند دهه پس از سرایش شاهنامه چنانچه از دیوان قطران تبریزی فهمیده می شود، شاهنامه خوانی در آذربایجان و سرزمینهای شمال غرب ایران متداول بوده است. (2)
حقیقت پور با تاکید براینکه آذری ها ایرانی الاصل و ترک ها مغولی الاصل هستند، خاطر نشان می کند:
«ما ایرانی الاصل هستیم و باید با بحث های علمی، تاریخی و دقیق مستند پاسخ گوی برخی از مطالبات مردمی و برخی از جریانات قوم گرایی افراطی که قصد سوء استفاده را دارند بدهیم. زبان مادری ما فارسی با گویش آذری (زبان فارسی پهلوی) است و بعدها با ورود سلجوقیان به ایران و حاکمیت بر آذربایجان زبان ترکی در بین مردم منطقه ساری و جاری گشت. هر چند که باید علت های از بین رفتن گویش آذری به طور علمی بررسی شود اما زبان فعلی ما، زبان ترکی است که آمیخته با کلمات زبان عربی و زبان فارسی است، اما همین زبان ترکی زبان مادری ما نیست…» گفته ی این مدرس دانشگاه ناظر بر بیتی از قطران تبریزی است:
بلبل به سان مطرب بیدل فراز گل
گه پارسی نوازد، گاهی زند دری
که در این بیت شاعر «پارسی» را در برابر «دری» آورده است. پارسی در مورد زبان آذربایجان به کار رفته، در برابر دری خراسان (3).
لازم به ذکر است که زبان آذری زبانی است از خانواده زبانهای ایرانی غربی که در منطقه آذربایجان (آتورپاتکان) پیش از گسترش زبان ترکی رایج بودهاست و امروزه گستره ی آن محدود به چندین روستای آذربایجان شرقی، اردبیل، نمین، خلخال (کلور)، عنبران، پیله رود و میناباد شدهاست.
قدیمی ترین منبع درباره زبان آذری باستانی قول ابن مقفع ( ۱۴۲ق/۷۵۹م) است که در الفهرست نقل شدهاست. به گفته ی ابن مقفع زبان مردم آذربایجان پهلوی (الفهلویه) است منسوب به پهله (فهله) یعنی سرزمینی که شامل ری و اصفهان و همدان و ماه نهاوند و آذربایجان بودهاست
. همین گفته ی ابن مقفع را حمزه اصفهانی (به نقل یاقوت) و خوارزمی و تعداد بسیاری دیگر از مورخان اسلامی نیز نقل کرده اند. همچنین در چند دستنوشته قدیمی همچون کتاب سفینه تبریزی و رساله ی روحی انارجانی، نمونه های فراوانی از گفتار مردم آذربایجان به زبان آذری در چند سده پیش آورده شده است.
پیرو این اسناد معتبر، حقیقت پور با اتخاذ رویکردی علمی بر این باور است که نژاد اصلی مردم آذربایجان ترکی نیست: «ما ترک تبار نیستیم بلکه ترک زبان ایم، ولی بخشی از مغول ها و ازبک ها و قرقیزها ترک تبار ترک زبان هستند و ترک تبار ها نژادشان زرد و چشم بادامی و دارای گونه های بربر هستند درحالی که ما نژاد ایرانی، سفید پوست و چشمانی معمولی داریم».
به خوبی مشخص است که این نماینده مجلس با مطالعه قبلی و تحقیقات گسترده در این خصوص اقدام به اظهار نظر کرده است.
حقیقت پور که دکترای مدیریت استراتژیک دارد، راه اندازی فرهنگستان زبان ترکی را یک اقدام کاملاً سیاسی می داند و معتقد است که این فرهنگستان باید در کشورهایی مثل ازبکستان، قرقیزستان و قزاقستان که زبان اصلی آنها ترکی است راه اندازی شود، از همین روی خواستار زنده سازی زبان آذری، زبان کهن آذربایجان می باشد.
اظهارات عالمانه دکتر حقیقت پور ناظر بر رویکردهای ایدئولوژیک، سیاست زده ی نفرت پراکنان قومی است که تلاش دارند با ترک نژاد خواندن مردم آذربایجان و با اعمال نظرات و اعمال رادیکال خود، میان یخشی از ملت ایران با کلیت پیکره جدایی بیافکنند که خود مواجهه ای ریشه ای از جنس تذکرات ذکتر را می طلبد.
گفتنی است در شرایط کنونی که ایران به ایفای نقش تاریخی خود در منطقه می پردازد، گهگاه زمزمه ها و اقدامات غیرمسئولانه ای از دست اندرکاران محلی شنیده و دیده می شود که در بهترین حالت آن را به چیزی مگر از پشت خنجر زدن به ایران و ایرانی نمی توان تعبیر کرد. از سویی دیگر موضع گیری های مسئولانه ی تعدادی از فرزندان رشید این بوم و خاک، چون دکتر منصور حقیقت پور را می توان به خودآگاهی ایرانی نسبت به سرنوشت تاریخی خود تاویل کرد
……………
1. نماینده ی دوره ی نهم مجلس شورای اسلامی و نایب رئیس دوم کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی از حوزه ی انتخابی اردبیل، نمین، نیر و سرعین
2. مقاله ی «نخستین سند ادبی ارتباط آذربایجان و شاهنامه» برگرفته از ایران شناسی- دورهی جدید، سال 17
http://www.iranbonyad.com/index.php/zaban-parsi/vajegan-farsi/1371-shahname-azarbaijam
3. ریاحی خویی، محمدامین، «ملاحظاتی دربارهی زبان کهن آذربایجان»: اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شمارهی 182-181