دولت موقت متشکل از اعضای وقت نهضت آزادی به مدت نه ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، اداره کشور را بر عهده داشت. این نه ماه یکی از بحرانی ترین و سخت ترین دوران های تاریخ معاصر ایران بود و «نهضت آزادی» در این فرصت تاریخی، عملکرد پرسش برانگیزی در زمینه صیانت از مصالح عالیه کشور از خود به جا گذاشته است که عمده ترین آن لغو قراردادهای نظامی ایران و با باز پس دادن جنگنده ها و موشک های خریداری شده و تلاش برای تضعیف ارتش بود.
اما آنچه در این میان چندان مطرح نمی شود، تلاش دولت موقت برای پایان دادن یه یکچارگی و وحدت ملی ایران از طریق توصیه قانون اساسی فدرالی و خودمختاری مناطق مرزی بود. فدرالیسمی که مبتنی بر قومیت و زبان تنظیم شده و ممکن بود ایران را تا خطر محو شدن از نقشه های جغرافیایی پیش ببرد.
با مرور روزنامه ها و جراید وقت می توان به پاره ای از این برنامه های شوم پی برد و بازخوانی آن امروزه، کمک شایانی در تحلیل سیاسی برخی رفتارهای سوال برانگیز این گروه سیاسی به دست می دهد.
بر اساس گزارش روزنامه کیهان در 9 دیماه 1358، وزیر کشور دولت موقت یعنی احمد صدر حاج سیدجوادی از سران نهضت آزادیطی ابلاغیه های به عزت الله سحابی اعلام داشت که طرح فدراتیو کردن کشور باید در قانون اساسی گنجانده شود. از نص صریح نامه وزیر کشور مشخص است که فدرالیسم مورد توجه این گروه، بر مبنای زبان و قومیت تدوین شده بود.
بر اساس گزارش کیهان در تاریخ 20 اردیبهشت 1358 عزالله سحابی (وزیر مشاور ) طی بیانیه ای رئوس خودمختاری را اعلام کرد! امری که مورد توجه جریان های تجزیه طلب و تروریست آن زمان بود!
چنین سیاستهایی را چگونه باید تفسیر کرد؟ تلاش برای فدرالیسم قومی چه نسبتی با منافع ملی و مصالح ایران داشت؟