پیشینه مدارس ویژه در ایران به اواخر دوران قاجار می رسد . در این دوره مدارس ویژه ارامنه، مدارس آمریکایی ها، فرانسوی ها و برخی مدارس میسیونری در ایران فعال بودند. با تاسیس دولت مدرن در ایران و در راستای سیاست های فرهنگی و هویتی جدید که از سوی دیوانسالاران عصر رضاشاه شاه کنترل میشد در نظام آموزشی جدید همه دانشآموزان و شهروندان ایران باید در مدارس یکسان و تحت آموزش های برابر قرار میگرفتند. به همین دلیل مدارس ویژه ارمنی، آشوری، یهودی و مهم تر از همه میسیونری بسته شد و دانش آموزان از سن هفت سالگی تحت آموزش نظامی واحد قرار گرفتند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تغییر قانون اساسی این امکان برای اقلیتهای دینی یک بار دیگر فراهم شد که مدارس جداگانه خود را بازگشایی کنند. به این ترتیب مدارس ارمنی، زرتشتی و کلیمی در شهرهایی که کانون حضور آنها بود بازگشایی شد.
فعالیت این مدارس در سالهای اخیر باعث شبه افکنی برخی از نفرتپراکنان قومی شده است با این مضمون که «چرا اقلیت ارمنی در تبریز اجازه دارند به زبان مادری خود تحصیل کنند اما آذریها از چنین حقی محروم اند»؟
در اینجا باید پیش از هر چیز به روش شبه افکنی قومپرستان اشاره کرد. شیوه استدلال ارتجاع قومی همواره به این شکل بوده است که یکسری مفروضات غلط را به عنوان پایه تحلیل مطرح و بر اساس آن سوالات و شبهاتی را مطرح میکند. بدون آنکه مخاطب متوجه نادرستی پیشفرض باشد.
این موضوع نیز از یکی از آن موارد متعدد است. اصولا در مدارس ارمنی تحصیل به زبان فارسی صورت میگیرد و دانش آموزان همان کتابهایی را میخوانند که سایر دانش آموزان ایران مطالعه میکنند. تاسیس این مدارس با توجه به سیاست های دینی برآمده از انقلاب اسلامی قابل فهم است که بازتاب آن را در اصل 13 قانون اساسی می توان ملاحظه کرد. در این مدارس کتابهای درسی مشابه سایر دانش آموزان و اکثرا توسط معلمان مسلمان ( که ارمنی نمی دانند) تدریس می شود و تنها کتاب تعلیمات دینی اقلیت های دینی مطابق با دین و شریعت خاص آنان تنظیم می شود. زبان رسمی آموزشی در این مدارس فارسی و زبان دیگری جز فارسی جایی در برنامه درسی دانش آموزان ندارد.
دانش آموزان ارمنی برای آموزش مسائل دینی و زبانی ویژه خود در روزهای تعطیل و ساعتهای خاص در همان مدرسه یا (کلیسا )حاضر می شوند. این کلاس ها اختیاری است و توسط مسولان ارمنی و کلیسا آموزش هایی مانند خط و الفبا، زبان و دستور زبان و مسائل دینی آموزش داده می شود.
بنابراین این آموزش نه توسط دولت بلکه توسط جامعه دینی ارمنی انجام می شود و لزوم آن نیز به مسائل دینی باز می گردد. دین ارامنه متفاوت است و برای یادگیری این دین ترجیحا باید زبان ارمنی دانست که همانطور که گفته شد این امر نیز تاب اختیار است نه اجبار.
