مسائل و چالش های مرزی در امتداد مرزهای ایران با قفقاز پس از جنگ قراباغ در 2020 افزایش یافته است. از آنجا که ایران با هر چهار منطقه مهم و حساس این منطقه یعنی خاک اصلی جمهوری باکو، ناحیه قراباغ کوهستانی، نخجوان و ارمنستان هم مرز است، این چالش ها بیشتر برای ما محسوس بوده است.
سفر رئیس جمهور ارمنستان به سیونیک
آرمن سرکیسیان رئیس جمهور ارمنستان به استان سیونیک و نقاط تماس این منطقه سفر کرد. این سفر در پی اظهارات ضدو نقیض مقامات بلند پایه باکو در خصوص اشغال خاک ارمنستان به ویژه استان سیونیک (مغری یا زنگزور) صورت گرفته است. این استان هم مرز با ایران بوده و حدود 40 کیلومتر با مرز ایران امتداد دارد. الهام علی اف در فروردین 1400 گفته بود که « من گفته ام که بله ما به آنجا باز خواهیم گشت. من نگفته ام که ما با تانک به آنجا بازخواهیم گشت. من گفته ام که ما بازخواهیم گشت. این به آن معناست که چرا که نه! اگر ما به دالان زنگزور باز می گردیم، اگر ما از این راه استفاده می کنیم، چرا به ایروان باز نگردیم؟ زمانی خواهد آمد که ما این کار را خواهیم کرد. من موضعم را بیان می کنم.»
در این میان نقطه تماس نظامی بین نیروهای ارمنستان و باکو در یکی از نزدیک ترین مواضع توجهات زیادی به خود جلب کرده است. این چشم انداز، دو تپه کنار هم را نشان میدهد که به فاصله نیم متر، دو پست مرزی را در خود جای داده است.
ابهام و اختلاف نظر در خصوص کریدور نخجوان
پس از توافق دهم نوامبر به ابتکار روسیه، اظهارات بسیار زیادی در خصوص کریدور نخجوان که گویا قرار است از خاک ارمنستان عبور کرده و سرزمین اصلی جمهوری باکو را به نخجوان وصل کند، مطرح شد. در پی آن حساسّیت های زیادی نیز در ایران به وجود آمد. اما هنوز ابهامات زیادی در این خصوص وجود دارد. مهم ترین ابهام عدم اشاره به چنین کریدور از این نقطه جغرافیایی در توافق نامه صلح مسکو است! به گزارش آذرتاج، الهام علی اف کنفرانس بین المللی نگاه نو به قفقاز جنوبی؛ توسعه و همکاری پس از مناقشه، در خوص کریدور نخجوان یا زنگزور گفته بود:
«طرح دالان زنگزور، به هیچ وجه ایران را از ارمنستان جدا نخواهد کرد. بلکه به معنای عبور خط آهن و جاده ای خواهد بود. در مرز ما ارتباطات زیاد ریلی و جاده ای وجود دارد. این، به معنای آن نیست که این پروژه به منافع کسی زیان خواهد رساند».
به گزارش پارس تو.دی نیکول پاشینیان اخیرا بیان داشته است که نیکول پاشینیان «در توافق امضا شده سه جانبه نه واژه سیونیک هست، نه زنگزور ، نه مغری و نه نخجوان…آنها همواره می گویند که ما کریدور زنگزور را خواهیم داشت، خوب ما هم میگوییم که ما نیز کریدور نخجوان را خواهیم داشت، ما هم کریدور شمال- در جمهوری آذربایجان- را خواهیم داشت. به تعبیری راه در برابر راه می دهیم».
همچنین برخی رسانه ها در باکو خبر داده اند که مسیر 14 کیلومتری آسفالت از نخجوان به ارمنستان آماده بهره برداری است.
رژه ارتش روسیه در قراباغ کوهستانی
ارتش روسیه بیش از پنج هزار نیروی حافظ صلح در منطقه قراباغ کوهستانی برای جلوگیری از درگیری طرفین مستقر کرده است. مقرر شده است این نیروها تا 5 سال در منطقه حضور داشته باشند. هم اکنون به جنوب شوشی و مناطقی از هادروت سایر بخش های قراباغ در کنترل نیروهای ارمنی و روسی قرار دارد. ارتباط ارضی ارمنستان با این منطقه همچنان از طریق کریدور لاچین تامین می شود. خبرگزاری اسپوتنیک اخیرا فیلمی از تمرین رژه نظامی نیروهای حافظ صلح ارتش روسیه در ناگورنو-قراباغ (فرودگاه خوجالی) منتشر کرده است. این تمرین ه ا برای رژه روز یابود جنگ بزرگ میهنی صورت می گیرد که برگزاری آن در قراباغ، بار سیاسی مشخصی خواهد داشت.
اسرائیلی ها در قراباغ کوهستان و جوار مرز ایران
هیات خبرنگاران و روزنامه نگاران اسرائیل به جوار مرز ایران در قراباغ سفر کرد. این هیات تا کنون از آغدام دیدن کرده و از سوی مقامات باکو به مسجد (!) این شهر برده شده اند. خبرنگار رئال تی وی که به همراه این هیات رسانه ای به منطقه سفر کرده است، از سفر این گروه از خبرنگاران به فضولی و زنگیلان و قبادلی در روز سه شنبه خبر داد.
مصاحبه مستشار اسرائیلی در پشت بام مسجد جامع آغدام
آریه گوت، رییس نمایندگی “مرکز چندفرهنگ گرایی باکو در اسراییل” و از نویسندگان روزنامه “جروزالم پست” و برنامه ساز شبکه های تلویزیونی رژیم اسرائیل که در قالب هیات به اصطلاح رسانه ای به آغدام و مناطق جنوبی قراباغ سفر کرده است، در گفتگو با شبکه رئال تی وی جمهوری آذربایجان گفت : « 49 درصد از تسلیحات خارجی خریداری شده جمهوری آذربایجان را سلاح های اسراییلی تشکیل می دهد و ارامنه نیز این را خوب می دانند.
این مستشار اسرائیلی که بر روی بام مسجد جامع شهر آق دام و در کنار مناره این مسجد با رئال تی وی مصاحبه می کرد، افزود : اسراییل و آذربایجان صرفا دو دولت دوست نیستند، بلکه روابط استراتژیک دارند. برغم اینکه از طرف ارمنستان اتهاماتی به اسراییل وارد می شود، اسراییل هیچ اعتنایی به این اتهامات ارمنستان نمی کند. می دانیم که این رفتار ارمنستان صرفا ناشی از حسادت است. البته، اسراییل نیز با هر کشوری روابط استراتژیک برقرار نمی کند. ما می فهمیم که از این نظر باید روابط با جمهوری آذربایجان را بیشتر تقویت کنیم».
در این میان دامنه پوشش خبری، رسانه های باکو برای سفر عناصر سیاسی اسرائیل به قراباغ جالب توجه است و نشان میدهد که اطلاق عنوان «خبرنگار« به این تیم صرفا یک تکنیک رسانه ای است. تا کنون دیده نشده است که گروهی خبرنگار و ژورنالیست برای بازتاب وسیع فعالیت های یک گروه خبری دیگر به منطقه ای اعزام شوند! از سوی دیگر، جنس فعالیت های آریه گوت در این کشور، بسیار فراتر از یک خبرنگار ساده است. به همین دلیل است در گزارش تهیه شده توسط شبکه تلویزیونی رئال تی وی هیچ دوربین یا دفترچه یادداشتی در دستان این به اصطلاح خبرنگاران دیده نمی شود.