کتاب: از گذشتههای ایران (زبان، فرهنگ، اسطوره)
به قلم استاد ژاله آموزگار
چاپ: تهران، معین، ۵۳۱ صفحه
این کتاب دربرگیرندۀ تعدادی از مقالات ژاله آموزگار است که در شش بخش ایرانشهر، سنگنوشتهها و متون کهن، شاهنامه و اسطوره، خدمتگزاران فرهنگ ایران، نقدها و بررسیها و گفتگوها گردآوری شده است.
ساختار نوشتهها در مجموعه مقالات با کتاب مستقل یکسان نیست. کتاب با موضوعی واحد هویت مستقل خود را دارد، در حالی که هر مقاله از مجموعۀ مقالات خود واحد مستقلی است و از آنجا که مقالهها در تاریخهای مختلف و در نشریات مختلف به چاپ رسیدهاند، گاهی تکرارهایی نیز در آنها دیده میشود.
فهرست مطالب کتاب به شرح زیر است:
نقدها و بررسی با چهارده نوشتار و گفتگوها با شش نوشتار بخشهای دیگر این کتاب را شکل میدهند.
فهرست مطالب کتاب به شرح زیر است:
پیشگفتار
ایرانشهر
ایران و ایرانشهر
مرزهای چهار جهت اصلی در متون پهلوی
چشمه ـ دریای چیچست (ارومیه) و اسطورههای مربوط به آن
دریای پارس از دیرباز
سنگنوشتهها و متون کهن
آوای سنگها
کتابخانۀ آشور بانیپال
اشاره به نیروهای فراسویی در استوانه کوروش و دیگر سنگنوشتههای هخامنشی
تخت جمشید تنها محل برگزاری مراسم نوروز نبود
گزارشی ساده از سنگنوشتههای کردیر
یادگار زریران
چگونه اهریمن میتواند به روشنی بتازد
چرا اورمزد اهریمن را از بدکردن بازنمیدارد؟
نیکیها و بدیها از کجا میآیند؟
پیش بودن (= سبقت) همیستار (= متخاصم) بر آفرینش آفریدگار
زند و پازند
اشارهای به کوچکترین واحد زمانی و نمونهای نادر از سنجش زمان در کتاب هفت دینکرد
واژۀ «سپنج» و کاربرد آن
شاهنامه و اسطوره
خویشکاری فردوسی
نگاهی دیگر به نبرد رستم و اسفندیار
کیومرث
جم
داستان جم در شاهنامه و سابقه آن در اساطیر هند
ضحاک
دیو
نوروز در «نوروزنامه»
آغاز سال، آغاز همه رویدادهای نیک
زمینهسازی پیوند زناشویی در شاهنامه و در اساطیر یونان
معمای گناه «با یک لنگه کفش راه رفتن» و اشارهای به یک اسطورۀ یونانی در همین زمینه
شگفتیآفرینیها در زندگی اساطیری زردشت
جلوههای «زن» در تاریخزندگی زردشت
ظرفیتهای اجتماعی زنان در تاریخ و فرهنگ ایران
خدمتگزاران فرهنگ ایران
پورداود
دهخدا و همنسلانش، عاشقان راستین این سرزمین
فردوسی خود شاهنامه شد
آرتور کریستنسن، از رباعیات خیام تا ایران در زمان ساسانیان
ستاره درخشان دیگری از خاندان بهار
مرگ نابهنگام و باورنکردنی دوست
دانشمندی نازنین
آیتهای مهربانی در اساطیر ایران
آیتی دیگر از «فرّه» شهر خوی
به نام پاسخگوی نیایشها
این منم هرمز میلانیان
ممنون دکتر باطنی
دکتر خالقی و فرّه ایرانی
بانویی نستوه
گروه زبانشناسی و فرهنگ و زبانهای باستانی پنجاه ساله شد
نقدها و بررسیها
«تداوم»، راز ماندگاری فرهنگ ایران
کتیبههای هخامنشی و لوکوک
چرا «امپراتوری فراموش شده»؟
یونانیان و بربرها
تاریخ یا نقد تاریخ
طرحی نو در تاریخ اشکانیان و ساسانیان
فردوسی و هفتخان او
شرحی بر اجرای هفتخان رستم
ادبیات پربار باستانی ایران
آغازی برانجامی
دانش پزشکی در فرهنگ ایران باستان
گفتارهایی دربارۀ فرهنگ و تمدن
جای جای این سرزمین اهورایی
گفتگوها
در دفتر بخارا
زبانهای باستانی و ادیانی آسمانی
خویی و آذربایجانی ولی متعلق به ایران هستم
شانس بزرگ نشست و برخاست با بزرگان و همکاران دانشمند
من به نسل «ممکنها» تعلق دارم