♦️ محمدعلی فروغی
سرافرازانه میگویم که قوم ایرانی، در هر رشته از علم و حکمت و ادب و هنرهای دیگر، فرزندان نامی بسیار پرورانده است؛ ولیکن اگر هم به جز سعدی کسی دیگر نپرورده بود، تنها یکی برای جاوید کردن نام ایرانیان بس بود…
♦️ عبدالحسین زرینکوب
سعدی مهندس و معمار بزرگ نثر فارسی، استاد و سرمشق تقلیدناپذیر غزل عاشقانه در شعر دری و ممتازترین سراینده شعر تحقیقی و تعلیمی عرفانی در تمام اعصار شعرفارسی است.
♦️ جواد طباطبایی:
انقلاب غزل که با سعدی آغاز شد و با حافظ کمالی بی‌سابقه یافت، دوره‌ای مهم در تحول اندیشگی در جهام اسلام بود که به دنبال تثبیت زبان فارسی به عنوان نخستین زبان «ملی» در جهان اسلام نخستین نمایندگان اهل ادب ایرانی پدیدار شدند و… شالوده ادبیات فارسی را استوار کردند که درون‌مایه اصلی آن اندیشه ایرانشهری بود.
♦️ ملک‌الشعرا بهار
سعدیا چون تو کجا نادره گفتاری هست
یا چو شیرین سخنت نخل شکرباری هست
یا چو بستان و گلستان تو گلزاری هست
هیچم ار نیست، تمنای توام باری هست
مشنو ای‌دوست که غیراز تو مرا یاری هست
یا شب و روز به جزفکر توام کاری هست
♦️ ضیا موحد (فیلسوف و نویسنده معاصر)
زبان فارسی ، پس از فردوسی، به هیچ شاعری به اندازه سعدی مدیون نیست. زبان سعدی به “سهل ممتنع” معروف شده است – از آنجا که به نظر می رسد نوشته هایش از طرفی بسیارآسان اند و از طرفی دیگر، گفتن یا ساختنِ شعر های مشابه آنها ناممکن
♦️ همام تبریزی (شاعر معاصر سعدی) در ستاش استاد سخن می‌گوید:
همام را سخن دلفریب و شیرین است
ولی چه سود که بیچاره نیست شیرازی
♦️ خواجه شمس‌الدین محمد حافظ
استاد سخن سعدی‌ست بیش از همه کس اما
دارد سخن حافظ طرز سخن خواجو
♦️ سیف فرغانی (معاصر سعدی، زاده فرغانه، مدتی در تبریز زیست و در آق سرای (واقع در ترکیه امروزی) درگذشت):
حدیث شعر من گفتن به پیش طبع چون آبت
به آتشگاه زردشت است، خاکستر فرستادن
ضمیرت جام ِ جمشید است و در وی نوش جان پرور
بَرِ او جرعه ای نتوان از این ساغر فرستادن
♦️ عبدالرحمان جامی (سده نهم، اهل خراسان)
در شعر سه تن پیمبرانند
هر چند که لانبی بعدی
اوصاف و قصیده و غزل را
فردوسی و انوری و سعدی
♦️ آنا کنتس متیو دونوآی (شاعر فرانسوی)
سعدیا، تا دلی در دنیا می تپد و تا نگاهی از شیفتگی به نگاهی دوخته می شود، تو با مردمان جهان راز عشق و هوس خواهی گفت… زبان فرانسه ما، با همه کمال خود، قدرت آن را ندارد که زیبایی سخن تو و عمق آن را کاملاً منعکس کند. ولی عطر پنهان این سخن، از خلال ترجمه کلام تو به مشام همه می رسد
♦️ گوته، شاعر ملی آلمان، دیوان شرقی-غربی خود را با این ابیات سعدی به پایان برد:
ما نصیحت به جای خود کردیم
روزگاری در این بسر بردیم
گر نیاید به گوش رغبت کس
بر رسولان پیام باشد و بس
♦️ ویکتور هوگو(شاعر و نویسنده بزرگ فرانسوی سده نوزدهم):
همه چیز گذران است، شرق عظمت خود را از دست داده است. غرب نیز به زودی از دست خواهد داد. پس چه باید کرد؟ همان کاری که سعدی شیراز کرده است: باید گلستانی ساخت که “باد خزان را بر ورق او دست تطاول نباشد و گردش زمان، عیش ربیعش را به طیش خریف مبدل نکند”
♦️ ارنست رنان (فیلسوف و زبان‌شناس فرانسوی)
در حقیقت سعدی یکی از خود ماست. عقل سلیم خدشه‌ناپذیر او، لطافت و اندیشه‌ای که به گفته‌های وی روح می‌بخشد، لحن شوخِ ملایمی که سعدی بدان وسیله عیوب و انحراف‌های عالم بشری را انتقاد می‌کند، همه این محسنات که در شرق کمیاب است، سعدی را در چشم ما عزیز می‌دارد.
♦️ الکساندر پوشکین، شاعر و نویسنده بزرگ روس، چنان از سعدی تاثیر گرفته که یکی از حکایات بوستان را در منظومه یوگنی انگین در قالب تضمین سروده است.
در همین زمینه، رهی معیری سروده است:
ای پوشکین درود فرستم تو را درود
وز اهل دل پیام رسانم تو را پیام
گفتی سخن ز سعدی آثار وی از آنک
گوهرشناس بود، دل تابناک تو
♦️ ادوین آرنولد، شاعر انگلیسی(سده 19)
سعدی ، متعلق به جهان قدیم و جدید است ، یعنی که سخن او هیچگاه کهنه نمی شود
باری دگر همراه من آی، از آن آسمان گرفته
تا گوش بر نغمه خوش‌آهنگ و سحرآسای سعدی گذاریم
بلبلی هزاردستان که از دل گلستان خویش
به پارسی هر دم نوایی دیگر ساز خواهد کرد
♦️ رالف والدو امرسون (شاعر بزرگ آمریکایی)
اگر کسی نتواند قدر سعدی را بشناسد، عیب کار در فهم اوست نه در هنر سعدی. شاعر نماینده ملت خویش و بیش از همه دارای خصوصیات اخلاقی ملت خویش است. در قصاید و غزلیات سعدی اخلاق ملی ایرانیان آشکار می شود.
امرسون نه تنها سعدی را می‌ستاید، که شعر بلندی در ستایش سعدی سروده:
Yet Saadi loved the race of men,
No churl, immured in cave or den;
In bower and hall
He wants them all
Nor can dispense
With Persia for his audience…
🆔@Ir_Azariha
