امضاء شد، بطور فعال ادامه داشت. منطقه مرکزی این مناقشه ، استان قره باغ کوهستانی با اکثریت جمعیت ارمنی بود که در نتیجه شعله ور شدن جنگ بر سر این منطقه و جدایی آن از جمهوری آذربایجان، شهرهای مهم دیگری از جمله خوجالی، شوشا، لاچین، خواجه وند، کلبجر، آق دره ، آق دام، جبراییل، فضولی ، قبادلی و زنگیلان نیز به تصرف نیروهای ارمنی درآمد.
درگیری شب دوم آوریل که به کشته شدن 12 نظامی ارتش جمهوری آذربایجان و 18 نظامی ارمنی و نیز جان باختن دهها تن از غیرنظامیان دوطرف در مناطق تحت آتش باری توپخانه ها منجرشد، اساسا در مناطق آق دره-ترتر-آق دام و خواجه وند – فضولی در حاشیه شرقی و جنوب شرقی قره باغ کوهستانی روی داده است.
جمهوری آذربایجان و ارمنستان علت اصلی این مناقشه را اختلافی قومی می دانند که منجر به اختلاف ارضی میان دوطرف شده است و برغم امضای توافق آتش بس ، به مدت بیش از دو دهه ادامه یافته است. با امضای توافق آتش بس میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان در سال 1994، سازمان امنیت و همکاری اروپا گروهی را بنام گروه مینسک متشکل از شماری از کشورهای عضو این سازمان تشکیل داد تا به حل مساله قره باغ بپردازد. اما در واقع، سه دولت روسیه و آمریکا و فرانسه که از سال 1996 ریاست مشترک این گروه را به عهده دارند، انحصار میانجیگری در گفتگوهای صلح جمهوری آذربایجان و ارمنستان را در اختیار خود داشته اند. مقامات جمهوری آذربایجان هر از گاهی بطور آشکار به انتقاد از این گروه بخاطر طولانی شدن دو دهه ای مذاکرات حل بحران قره باغ و بی نتیجه بودن این مذاکرات طولانی مدت برغم وجود چهار قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد درخصوص ضرورت حل سریع این منطقه می پردازند. اما در عین حال، باکو نیز همانند ایروان ، همواره بر پایبندی خود به حل مساله قره باغ در چارچوب مذاکرات تحت سرپرستی روسای گروه مینسک تاکید می کند. تنها تفاوت سیاست باکو با ایروان در این زمینه ، تاکید رهبران جمهوری آذربایجان بر محفوظ دانستن حق خود در زمینه استفاده از هرگونه ابزاری برای بازپس گیری اراضی از دست رفته جمهوری آذربایجان و اعمال مجدد حاکمیت این کشور بر قره باغ کوهستانی برغم پذیرش خودمختاری سطح بالای این منطقه می باشد. باکو ، ایروان را به تلاش برای حفظ وضع موجود و ایروان نیز باکو را به بکارگیری نیروی نظامی و عدم موافقت با حق تعیین سرنوشت ارامنه قره باغ متهم می کنند. رفت و آمدهای 20 ساله روسای آمریکایی، فرانسوی و روسی گروه مینسک به خان کندی، مرکز قره باغ کوهستانی و باکو و ایروان نیز هیچ گاه به حصول توافق جامعی برای حل مساله قره باغ منتهی نشده است. به همین علت، مناقشه قره باغ به یکی از طولانی ترین مناقشات قومی حل نشده در دنیا تبدیل شده است.
سرگئی ژلزنیاک، معاون دومای روسیه با مهم دانستن دخالت طرف ثالث در شعله ورشدن مناقشه میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان، بطور تلویحی انگشت اتهام را بسوی ترکیه نشانه رفته و تاکید کرده است : «کاملا آشکار است که نیرویی به تشدید مناقشه قره با علاقه مند است که به جنگ افروزی در خاورمیانه و آسیای مرکزی و قفقاز می پردازد و موفقیت های تلاش های صلح جویانه و ضدتروریستی روسیه و متحدانش در سوریه را نقطه ضعف خود می داند.»
طی سال های اخیر، علاوه بر سیاست های روسای گروه مینسک، رژیم صهیونیستی نیز به عنوان عامل خارجی مهم دیگری به ایفای نقش فعال تر در تحریک شعله ور شدن متناوب مناقشه قره باغ پرداخته است. عناصری همچون آریه گوت از فعالان ظاهرا غیررسمی سیاست های رژیم صهیونیستی از جمله عواملی هستند که موضع گیری های تحریک کننده آنها در خصوص بحران قره باغ بطور گسترده و مکرر در رسانه های جمهوری آذربایجان منتشر می شود که این عناصر صهیونیست بطور موذیانه ای برای شعله ور کردن درگیری میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر اختلافات ارضی دوکشور تلاش می کنند.
شعله ور شدن درگیری اخیر میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان در ساعات اولیه بامداد دوم آوریل، پس از حضور الهام علی اف و سرژ سرکیسیان روسای جمهوری آذربایجان و ارمنستان در واشنگتن و مذاکرات آنها با مقامات آمریکایی که یکی از محورهای مهم این دیدارها ، گفتگو در خصوص بحران قره باغ نیز اعلام شد، سوال برانگیز بوده است.
گرچه رهبران نظامی و سیاسی جمهوری آذربایجان و ارمنستان و جدایی طلبان قره باغ هریک، طرف مقابل را به آغاز تحریکات نظامی و تیراندازی منجر به درگیری گسترده متهم کرده اند، در خصوص علت گسترده شدن این درگیری، عوامل خارجی دیگری نیز مطرح شده است. در فضای تشدید اختلافات میان روسیه و ترکیه که معمولا ابعاد سیاسی مخاصماتشان به منطقه قفقاز نیز کشیده می شود، سرگئی ژلزنیاک، معاون دومای روسیه با مهم دانستن دخالت طرف ثالث در شعله ورشدن مناقشه میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان، بطور تلویحی انگشت اتهام را بسوی ترکیه نشانه رفته و تاکید کرده است : «کاملا آشکار است که نیرویی به تشدید مناقشه قره با علاقه مند است که به جنگ افروزی در خاورمیانه و آسیای مرکزی و قفقاز می پردازد و موفقیت های تلاش های
صلح جویانه و ضدتروریستی روسیه و متحدانش در سوریه را نقطه ضعف خود می داند.» این برداشت های روسها علاوه بر اینکه می تواند متکی به اطلاعات دقیق و عملیاتی باشد، به علت آن قوت بیشتری گرفته است که طی سال های اخیر ، عواملی در ترکیه و عربستان سعودی اشکارا ، روسیه را به درگیر کردن این کشور به بحران هایی در منطقه قفقاز و حتی ایجاد مشکلات امنیتی در داخل روسیه و مسکو با بکارگیری عناصر وهابی و داعشی تهدید کرده بودند و همین تهدیدهای پیشین است که برخی مقامات روس را به نشانه گیری انگشت اتهام بسوی ترکیه واداشته است. از سوی دیگر، رجب طیب اردوغان ، رییس جمهوری ترکیه که طی سال های اخیر، رعایت ملاحظات سیاسی و دیپلماتیک را در موضع گیری های خود کنار گذاشته است، روسای گروه مینسک یعنی روسیه، آمریکا و فرانسه را متهم کرده که برای حل مناقشه قره باغ تلاشی نمی کنند و عامل شعله ور شدن جنگ در قره باغ ، دولت های عهده دار ریاست گروه مینسک هستند. همچنین احمد داوداوغلو، نخست وزیر ترکیه و عصمت ایلماز، وزیر دفاع و خلوصی آکار، رییس ستاد مشترک نیروهای مسلح ترکیه در تماس های تلفنی جداگانه با رهبران سیاسی و نظامی جمهوری آذربایجان بر حمایت از باکو در مناقشه با ارمنستان تاکید کرده اند که این نوع موضع گیری ها نیز بر وخامت اوضاع در منطقه حساس قفقاز جنوبی افزوده است
