توضیح آذریها: «برندا شیفر» در ایران چندان گمنام است. استاد دانشگاه حیفا و مشاور ارتش اسرائیل که تز دکتری خود را در خصوص ایران و مسائل قومی آن نوشته است. شیفر در اوایل دهه 2000 همکاری خود را با دولت باکو که خود بخشی از همکاری‌های تلآویو-باکو در سطح کلان بود، آغاز کرد. روابط شیفر با سفیر اسبق باکو در ایران که تمایلات سیاسی خاصی دارد، پوشیده نماند. ماحصل این دور از همکاری‌ها دو جلد کتاب بود که برندا شیفر در راستای توجیه نظری و تئوریک جنبش قومی در آذربایجان و تبریز منتشر کرد و به سرعت به فارسی (با پنهان‌کردن ماهیت اسرائیلی نویسنده از سوی ناشر و مترجم) ترجمه‌شد. این آثار تاثیری عمیق در محافلی که در مسیر قومیت‌گرایی زیر لوای آموزش زبان محلی و … داشتند، گذاشت.
دور دوم همکاری‌های شیفر و باکو به لابی‌گری سیاسی و انرژی باز می‌گردد. وی حداقل از سال 2013 به عنوان مشاور استراتژی شرکت دولتی نفت جمهوری آذربایجان موسوم به «سوکار» استخدام شده‌است. شیفر پس از بحران اکراین و انضمام شرق این کشور به روسیه، سعی کرده‌است این تحلیل را در مراکز حساس تصمیم‌سازی ایالات متحده نفوذ دهد که ممکن است هدف بعدی مسکو جمهوری آذربایجان باشد و از آنجایی این کشور متحدی در منطقه برای غرب و همچنین متحد انرژی است به حمایت بیشتری در برابر روسیه و هم پیمانان آن یعنی ارمنستان و ایران نیاز دارد.
تمامی این روند و عملیات پردازش فکر سیاسی در مراکز حساس تصمیم سازی و رسانه‌ای امریکا در حالی صورت گرفت که خانم شیفر وابستگی شغلی و استخدامی خود را به شرکت ملی نفت سوکار و به طوری کلی دولت آذربایجان پنهان کرده بود و به عنوان پژوهشگر مستقل یا وابسته به جرج تاون یا دانشگاه حیفا به چاپ تحلیل یا شهادت در کمیسیون‌های کنگره‌امریکا می‌پرداخت. در حقیقت فعالیت‌های شیفر نه برای تامین امنیت انرژی یا شناخت متحدان امنیتی غرب بلکه در راستای منافع باکو جهت معرفی خود به عنوان متحدی صادق برای امریکا در مقابل ایران و روسیه بود.
زمانی‌که این اطلاعات و شاید با پشتیبانی دستگاه‌های امنیتی کشورهای رقیب آشکار شد، سردبیر نیویورک تایمز ضمن انتقاد از خانم شیفر در پنهان‌کردن هویت استخدامی خود به عنوان تحلیلگری دولتی به خوانندگان خود توضیح داد که این روزنامه به هنگام انتشار مقاله شیفر از وابستگی این تحلیلگر به شرکت نفت آذربایجان بی‌اطلاع بوده است.
شیفر در این مقاله مدعی شده بود که ممکن است قره‌باغ هدف بعدی مطامع ارضی روسیه شود و روسیه در این مسیر از ارمنستان به عنوان متحدی که در همسایگی غرب باکو قرارداد و ابتکار عمل قره‌باغ را در دست گرفته‌است استفاده‌خواهد کرد.
این تحلیل سعی می‌کرد از طریق بزرگ‌نمایی یک «تهدید مصنوعی» امریکا را به کاهش حمایت از ارمنستان به ویژه در گروه مینسک و همچنین افزایش حمایت از باکو راضی نماید.
در پی آشکار شدن هویت و نیات پشت‌پرده «براندا شیفر» که منابع حکومت باکو را در پشت‌پرده ای از تحلیل منطقه – امنیتی پنهان می‌کرد «رادیو اروپای آزاد» نیز طی گزارش در 2014 به این موضوع پرداخت.
اسناد و شواهد منتشر شده اخیر نشان می‌دهد که حکومت باکو در به خدمت گرفتن و تحلیل‌گران غربی و استفاده از آن‌ها نه تنها در رسانه‌های معتبر بلکه در مراکز تحقیقات امنیتی و سیاسی و نیز نهادهایی مانند کنگره امریکا به خبرگی رسیده‌است.
***
رسوایی لابی‌گری غیر‌صادقانه «برندا شیفر» برای باکو
اوایل ماه گذشته نیویورک تایمز اسنادی را منتشر کرد که نشان دهنده تلاش آذربایجان برای گسترش روابطش با مراکز تحقیقاتی داخل ایالات متحده به منظور تحریف افکار عمومی دولتمردان و ایجاد این طرز فکر داشت که باکو یک متحد امنیتی مهم برای امریکا است. در گزارش 6 سپتامبر نیویورک تایمز گفته شده بود که این تلاشی است که نتایج واقعی بدست می دهد.
سه روز بعد یعنی 9 سپتامبر دقیقا همان روزنامه یک تحلیل سیاسی راجع به تنش‌های جمهوری‌آذربایجان و ارمنستان بدون فاش کردن روابط نویسنده با دولت این کشور منتشر کرد.[2]
این تحلیل که نظر شخصی نویسنده بود سعی در توضیح این نکته داشت که بعد از الحاق کریمه به روسیه، ممکن است منطقه قره‌باغ به هدف بعدی توسعه‌طلبی ارضی مسکو بدل شود. مقاله در این خصوص هشدار می‌داد که در این صورت منافع امریکا و غرب در خطر خواهد بود. اما این تحلیل توسط «براندا شیفر» نوشته بود که پروفسور علمی- سیاسی در دانشگاه‌حیفاء است. وی هم اکنون پژوهشگر مقیم در مرکز مطالعات اوراسیا روسیه و اروپای شرقی[3] در دانشگاه جورج تاون است.
در معرفی عنوان نویسنده مقاله نیویورک تایمز مشخص نشده بود که وی به عنوان مشاور روابط استراتژیک برای مرکز بزرگ انرژی دولتی ریاست جمهوری آذربایجان SOCAR کار کرده است.
انحراف افکار عمومی
آیا سوکار و جمهوری‌آذربایجان ایالات متحده و اروپا را تحت فشار قرارداده‌اند تا ضمن کمرنگ جلوه دادن یا بی‌توجهی به نقض‌حقوق بشر و استبداد داخلی باکو را به عنوان یک مستحد انرژی بشناسند؟
در تاریخ 17 سپتامبر نیویورک تایمز با ضمیمه‌کردن تصویری از کارت ویزیت شیفر متعلق به سوکار طی یک یاد
داشت سردبیر به تحلیل شخص خانم سیفر پاسخ داد. این یادداشت می‌گفت خانم شیفر این حقیقت را که مشاور شرکت نفت دولتی آذربایجان بود پنهان کرده است.
ربکا وینسنت[4] یک دیپلمات سابق آمریکا در باکو و فعال حقوق بشر طی ایمیلی به رادیو آزادی گفت که مقامات حکومت آذربایجان از بحران اکراین و دیگر حوادث منطقه ای برای انحراف افکار عمومی از نقض حقوق بشری که هم اکنون در کشور اتفاق می افتد استفاده می کنند. وی نوشت بر طبق گزارشات هم اکنون نود وهشت زندانی سیاسی در زندان های کشور وجود دارند.
لابی‌گری برای باکو:
شیفر به تقاضای بی پایان را در خصوص پاسخگویی به این گزارش، بدون جواب گذاشت. هم چنین آنجلا سنت[5] مدیر مرکز مطالعات اوراسیاء، روسیه و اروپای شرقی وابسته به جرج‌تاون مایل به گفتگو در این خصوص نشد.
سخنگوی سوکار یعنی نظام‌الدین قلی‌اف به رادیو آزادی گفته است که شیفر برای سوکار کار نکرده است. قلی اف گفت: من به مدت هفت سال در سوکار خدمت کرده ام ولی هرگز نشنیده ام که شافر برای این شرکت کار کرده باشد.
با این حال کاملاً ثابت شده است که شافر حداقل از سال 2013 خود را به عنوان مشاور عبدالله اف معرفی کرده است.
شیفر در 18 مارس 2013 در برنامه کارگاه کار روی تجارت انرژی در بوداپست شرکت کرده‌است. یک منبع موثق خبری در صنعت انرژی که خواست نامش فاش نشود به رادیو آزادی گفت که شیفر اوایل 2014 خود را با همین عنوان معرفی کرده است و یک کارت شناسایی سوکار را نیز ارائه کرده است. اگر چه شیفر در موارد دیگر به همکاریش با سوکار اشاره نمی کند، بیوگرافی او در دانشگاه جورج تاون نشان می دهد که زمانی مشاور دولت اسرائیل بوده است ولی تعمدا هیچ اشاره ای به ارتباط او با سوکار نمی کند.
او در 15 ژوئن یک تحلیل را در واشنگتن‌پست چاپ کرد که خودش را فقط به عنوان یک محقق جرج تاون معرفی کرده بود. او از این عنوان برای نوشته سوم اوت خود در وال استریت جورنال نیز استفاده کرده بود.
شیفر از ظرفیت‌های رسانه‌ای خود به عنوان یک مقاله نویس «مستقل» در رویترز در راستای منافع دلت باکو استفاده کرده است. او سعی است از این ظرفیت جهت جلوه دادن دولت آذربایجان به‌عنوان متحد غرب و یک بازیگر مهم در عرصه امنیت انرژی اروپایی استفاده نماید و طی این مدت هرگز ارتباط خود را با شرکت انرژی جمهوری آذربایجان آشکار نساخته است.
در برنامه گفتکو رسانه‌ای به نام Platt`s Energy Week مجری وی را یک پروفسور و کارشناس منطقه‌ای اوراسیا و همکار دانشگاه جرج تاون معرفی کرد. در این مصاحبه که در ماه می برگزار می‌شد مجری از او پرسید «آیا آذربایجان می تواند شرایط بحرانی انرژی اروپا را بهبود ببخشد»؟
شیفر در همین مصاحبه تصمیم باکو برای محکوم کردن الحاق کریمه به روسیه را که (طی یک نظر سنجی زیر نظر سازمان ملل بود) بسیار مهم ارزیابی کرد، وی گفت برای باکو آسان نبود که به‌عنوان یکی از کشورهای هم مرز روسیه ، همگام با ایالات متحده حرکت کند.این یک تصمیم بسیار سخت بود.
بازی با کارت انرژی :
شیفر همچنین در کمیته‌های‌کنگره‌آمریکا به نفع حکومت باکو شهادت‌داده‌است.در تاریخ 11 ژوئن او در دادرسی کمیسیون هلسنیکی شهادت داد در حالی‌که در آن جا او را با عناوین علمی اش در جرج تاون می شناختند. او به کمیسیون هسنیکی در کنگره آمریکا گفته است:
« در دوهه گذشته ایالات متحده از باکو خواسته‌است تا در پروژه‌های امنیتی که برای کاخ سفید مهم بود به آمریکا بپیوندد و باکو نیز همیشه پاسخ مثبت به این درخواست های آمریکا داده‌است. حتی با وجود این که این کار معمولا باعث عصبانیت روسیه و ایران شده است».
شیفر در خصوص سوابق منفی باکو در حوزه حقوق بشر به کمیسیون گفت:
« سیاست غیر قابل انعطاف آمریکا که بر اساس این پیش‌فرض استوار شده است که یک جامعه مدنی پویا باعث ایجاد ثبات می شود به این حقیقت توجه ندارد که در بسیاری از مناطق جهان عناصر جامعه مدنی به کشورهای خارجی متصل هستند که هیچ علاقه ای به دموکراسی یا ثبات ندارند».
دیدگاه های وی در کنگره پوشش خبری و بازخورد مثبتی در رسانه های حکوکتی آذربایجان پیدا کرد.
در جولای 2014 خانم شیفر در جلسه امنیت انرژی اروپایی در مقابل کمیته‌کوچک سنای‌آمریکا در ارتباط با مناسبات اروپایی شهادت داد و مجددا خود را به عنوان یک آکادمیسین جرج تاون و دانشگاه حیفا معرفی کرد. او همانند گذشته از لزوم حمایت آمریکا از دالان گاز جنوبی با هدایت سوکار ( شرکت انرژی دولتی آذربایجان) صحبت کرد بدون آنکه به استخدام خود به عنوان مشاور استراتژی همین شرکت اشاره نماید.
در آوریل 2014 شیفر ارائه کنفرانس مهمی درباره امنیت انرژی اروپایی به کارمندان کنگره داشت. سخنران دیگر این مراسم رئوف محمد اف نماینده سوکار در آمریکا بود.
گزارش اکتبر 2008 توسط آژانس خبری «کناکت.آذربایجان» درباره انتقادات ایالات متحده علیه انتخابات ریاست جمهوری 9 اکتبر در باکو، نقل قولی از خانم شیفر آورده بود که می‌گفت:
” آذربایجان مرتباً مورد انتقاد قرار می‌گیرد اما کشورهای دیگر، مشکلات واقعی‌تری دارند”
هم چنین در نقل قولی دیگر از وی آمده بود که می‌گفت: مردم آذربایجان به علی اف اعتماد‌دارند زیرا او صلح، پیشرفت و ثبات و توسعه اقتصادی همه را به ارمغان آورده است.
صفحه نخست شهادت نامه شیفر برای کمیته امنیت انرژی اروپا در سنای امریکا
[1] – این مقاله در وب سایت رادیو آزادی به زبان انگلیسی با عنوان زیر و در سپتامبر 2014 منتشر شد :
Azerbaijan’s Opinion-Shaping Campaign Reaches ‘The New York Times’
[2] -http://www.nytimes.com/2014/09/10/opinion/russias-next-land-grab.html
[3]- CEREES
[4] – Rebecca Vincent
[5] – Angela sent
