گـرفته‌اند.(کارل پوپر)1
قدرت ترکیه به قدری بدیهی است که نه فقط کشورهای منطقه،بلکه متحدان غـربی ما را نیز نگران مـی‌کند.کشورهای غـربی می‌خواهند ترکیه را تحت کنترل خود نگاه دارند.به همین دلیل ما همواره با مشکلاتی دست‌وپنجه نرم می‌کنیم که از منطقه و یا کشورهای خارج از منطقه به ما تحمیل می‌شوند.کار حزب کارگران کردستان(پ.ک.ک)را یکسره خـواهیم کرد،اما آنان راههای دیگر و بهانه‌های دیگری خواهند یافت. باید همواره آماده باشیم.این بهایی است که باید برای عظمت و قدرت ترکیه بپردازیم.(بولنت اجویت)2
شریف ماردین،سیاست‌پژوه پرمایه و باریک‌بین ترک،بر آن است که«نظریهء توطئه،فلسفهء تاریخ تـرکیهء مـعاصر است».3
براساس این فلسفه،همهء رویدادهای مهم تاریخ ترکیه از تنظیمات گرفته تا انقلاب ترکان جوان(8091) و یا به قدرت رسیدن آتاتورک(1922)پیامد دسیسه چینی های خارجی بوده که به دست عوامل داخلی اجرا شده است.4
البته فـقط تـرکان نیستند که درپس پشت هر رویداد تاریخی در جست‌وجوی توطئه‌ای می‌گردند،ایرانیان و اعراب،اگر در این زمینه بر ترکان پیشی نگیرند،بی‌گمان از آنان عقب نمی‌مانند.5طرفه آنکه این بینش در یکی دو دههء گذشته در جهان غرب نیز طـرفداران بـسیار پیدا کرده است.فروش بی‌سابقهء رمانهایی چون رمز داوینچی و محبوبیت برخی مجموعه‌های تلویزیونی چون«ایکس فیلز»و«بیست و چهار ساعت»،رونق کار«نوشتارهای افشاگرانه»دربارهء ائتلاف شیطانی فراماسونری و صهیونیسم و رواج شایعات گوناگون دربارهء نقش سازمانها،محافل و انجمنهای مـخفی در رویـدادهای چـهارگوشهء گیتی از حملات یازده سپتامبر 2001 گـرفته تـا شـیوع بیماری ایدز،از اقبال بلند توهم توطئه در جهان امروز حکایت می‌کند.6
نظریه‌های توطئه چارچوبی کلی برای بازخوانی تاریخ و سیاست ارائه می‌کنند.این نظریه‌ها بر آنـ‌اند کـه هـمه چیز برنامه‌ریزی شده است.هیچ رویدادی تصادفی و یا اجـمالی نـیست و هرآنچه روی می‌دهد نتیجهء نیت یا اراده‌ای پنهان (به تصویر صفحه مراجعه شود) است.به گفتهء پوپر،توطئه‌باوران بر آن‌اند که«هرچه در اجـتماع اتـفاق مـی‌افتد،به‌ویژه رویدادهایی که بر همگان ناگوار است چون جنگ،بیکاری،فقر و قحطی،نتیجهء مـستقیم نقشه‌هایی است که افراد یا گروههایی نیرومند طرح‌ریزی کرده‌اند».به عقیدهء وی،توطئه‌باوری«گونه‌ای ابتدایی از خرافه(…)و در شکل جدید آن،نتیجهء برجستهء دنـیوی شـدن خـرافه‌هیا دینی است».7براساس این نظریه‌ها،حقیقت همواره پنهان و ظاهر امور همیشه فریبنده اسـت.باید نـقاب ظاهر را درید تا چهرهء حقیقت آشکار شود.دشمنان واقعی همیشه ناپیدایند و به دوستان نیز نباید چندان اعـتماد کـرد، زیـرا بدترین دشمنان اغلب در لباس دوست ظاهر می‌شوند.
توطئه‌باوران عقیده دارند که همهء رویـدادها و پدیـده‌ها بـه هم پیوسته‌اند و مفسر تیزبین باید این پیوندها را آشکار کند.نظریهء توطئه برپایهء استدلالهای چرخه‌ای،همان گـویانه (tautologique) و«ابـطال‌ناپذیر»بنا شـده است. هر آینه کسی درصدد رد آن برآید یا خود همدست توطئه گران است و بدین تـرتیب مـی‌خواهد سد راه افشای توطئه شود یا ساده‌لوحی است که فریب ظواهر را خورده و هنوز بـه رمـز و رازهـای تاریخ و سیاست و دغلکاری ارباب قدرت پی نبرده است.رواج گستردهء این نظریه‌ها در هر جامعه و بسته‌بودن افـق آیـندهء آن است.آنچه گفتیم البته بدان معنی نیست که در جامعه‌های بشری هرگز توطئه‌ای صورت نـگرفته است.
روابـط انـسانها در جامعه عرصهء رویارویی منافع،اراده‌ها و خواستهای گوناگون و اغلب متضاد است و همواره گروه یا گروههایی برای تـأمین مـنافع خود و یا به کرسی نشاندن خواست خود دست به دسیسه‌چینی می‌زنند.اشکال کـار بـینش تـوطئه‌باور در این است که با تبدیل این نظریه به اصل راهنمای توضیح رویدادها،راه را به روی بررسی هـمه جـانبهء پدیـده‌ها می‌بندد و با شاخ‌وبرگ دادن به توطئه‌های خیالی،مانع از دیدن توطئه‌های واقعی می‌شود.توهم توطئه را مـی‌توان شـکل مبتذل و عامیانهء تحلیلهای کارکردباور (به تصویر صفحه مراجعه شود) (fonctionnaliste) در علوم اجتماعی دانست.در این روایت ساده‌اندیشانه،پاسخ پرسـش«این واقـعه به سود کیست ؟»عامل توطئه را به‌طور خودبه‌خود تعیین می‌کند و بدین ترتیب جـایی بـرای سبب‌یابی پدیده‌ها باقی نمی‌ماند.
این نوشته به بـررسی رواجـ تـوهم توطئه در فرآورده‌های فرهنگی ترکیه(کتاب و فیلم)می‌پردازد.پرفروش‌ترین کتابهای تـاریخ نـشر این کشور چون توفان فلز و این ترکان دیوانه و پربیننده‌ترین فیلم تاریخ سینمای تـرکیه بـه‌نام «دره‌گرگان-عراق»برمبنای این توهم ساخته و پرداخـته شـده‌اند.در این آثـار«مثلث جـهنمی»ادبیات تـوطئه‌باور (غرب مسیحی،یهودیت و فراماسونری)به مربعی تبدیل شـده کـه گوشهء چهارم آن توطئه کرد-ارمنی بر ضد ملت ترک است.
• «توفان فلز»و لشکرکشی امریکا بـه ترکیه
تـوفان فلز نوشتهء بوراک تورنا،روزنامه‌نگار و کارشناس مـسائل اقتصادی،و اورکون اوچار،نویسنده و نـاشر داسـتانهای علمی-تخیلی،در ماه دسامبر سال 2004 در اسـتانبول انـتشار یافت و ظرف شش ماه چهارصد و پنجاه هزار نسخه از آن به فروش رفت.8«توفان فـلز»نام رمـز لشکرکشی ایالات متحده امریکا بـه تـرکیه اسـت.به روایت کتاب در 32 مـاه مـه سال 2007 ،نیروهای امریکایی از شـمال عـراق به ترکیه حمله می‌کنند و در همان شب نخست با استفاده از بمبی جدید،خطوط دفاعی ارتش تـرکیه را درهـم می‌شکنند.آنکارا پس از سه روز و استانبول بعد از یک هـفته بـه اشغال نـیروهای امـریکایی درمـی‌آیند.
نیروی هوایی امریکا به مـنظور درهم‌شکستن روحیهء ترکان،شهرهای بزرگ کشور را بمباران می‌کند و تمام نمادهای جمهوری ترکیه،از جمله آرامگاه آتاتورک را ویـران مـی‌سازد.ارتش ترکیه ازهم‌می‌پاشد اما سازمانی مخفی بـه‌نام ارگـنکون (Ergenekon) رهـبری جـنبش مـقاومت را به دست مـی‌گیرد. مـردم به این سازمان می‌پیوندند و جنگ چریکی با اشغالگران را آغاز می‌کنند.تلاشهای دیپلماتیک راه به جایی نمی‌برد و وزیر امـور خـارجهء تـرکیه که برای مذاکره به ایالات متحد سـفر کـرده در واشـنگتن دسـتگیر مـی‌شود.دولت امـریکا به منظور توجیه این حمله و آرام‌کردن افکار عمومی ادعا می‌کند که نیروهای ترک به ارتش امریکا در عراق حمله کرده‌اند و عملیات«توفان فلز»واکنش دفاعی ایالات متحد است.به روایت کتاب،اینها جز شـگردهای تبلیغاتی فریبکارانه نیست و اشغال ترکیه،مرحلهء نهایی توطئه‌ای است که دولت بوش از مدتها پیش طرح‌ریزی کرده و هدف آن دستیابی ایالات متحد به منابع بور،توریوم و اورانیوم ترکیه است که در صنایع نظامی،فضایی و هسته‌ای کـاربرد دارنـد.شرکتی امریکایی که با سرمایه‌های یهودی اداره می‌شود،خواستار امتیاز بهره‌برداری از منابع زیرزمینی ترکیه است و در پی مخالفت دولت این کشور با واگذاری امتیاز،عملیات«توفان فلز»آغاز می‌شود.گذشته از شرکت امریکایی و سرمایه‌های یهودی،واتیکان و یک گروه بنیادگرای پروتستان امـریکایی،دشمنان دیـرین ترکیه چون یونانیان و ارمنیان نیز در ماجرا دست دارند.
پس از سقوط استانبول،مرحلهء دوم توطئه به‌نام«عملیات سود» (Sevres) 9آغاز می‌شود.هدف این مرحله تقسیم خاک ترکیه میان ارمنیان،یونانیان،امریکاییان و احـتمالا کـردان است. اما داستان به اینجا خـتم نـمی‌شود.همروند با شرح عملیات نظامی،بیرحمی و خونخواری سربازان امریکایی و دلاوریهای مردم ترکیه،داستان پرفراز و نشیب دیگری روایت می‌شود.چهار ماه پیش از حملهء امریکا به ترکیه، یک مامور مـخفی تـرک که با سازمانهای جـاسوسی آلمـان سروسری دارد در دفتر یک ارمنی که قاچاقچی اسلحه است به پروندهء مهمی دست می‌یابد که در آن مراحل اصلی این توطئه شرح داده شده است.
جاسوس ترک می‌کوشد ماجرا را به مسئولان خود خبر دهد،اما ایـن پرونـده به دست بخشی از سازمان اطلاعاتی ترکیه می‌افتد که ستون پنجم دشمن است.مأمور مخفی ترک پس از کشف خیانت این گروه فرار می‌کند و تصمیم می‌گیرد به تنهایی ترکیه را نجات دهد و بدین منظور دو بـمب اتـمی در واشنگتن و نـیویورک کار می‌گذارد و چهار روز پس از آغاز عملیات«توفان فلز»به دولت امریکا اخطار می‌کند در صورت عدم خروج از خاک ترکیه،بمبها را منفجر خواهد کـرد.امریکاییان این هشدار را جدی نمی‌گیرند،واشنگتن در پی انفجار نخستین بمب اتمی نابود می‌شود و پایـتخت امـریکا بـه میامی منتقل می‌گردد.
دولت ترکیه که از اقدامات این‌جاسوس خود بی‌اطلاع است، پس از بمباران آنکارا بالاخره به پرونده تـوطئه دسـت می‌یابد و چهار قدرت بزرگ جهانی(روسیه،چین،آلمان و فرانسه) را در جریان می‌گذارد.کارشناسان روسی،ولادیمیر پوتین را قانع می‌کنند کـه در صـورت پیـروزی امریکا سیادت همه جانبهء این کشور بر جهان تأمین می‌شود.پوتین سه قدرت دیگر را با خـود همداستان می‌سازد و آنها پس از آنکه هریک وعدهء دریافت سهمی از ذخایر بور ترکیه را گرفتند بـه ایالات متحد هشدار مـی‌دهند کـه عملیات نظامی خود را متوقف سازد.امریکاییان که پایتخت‌شان ویران شده و با ائتلافی جهانی روبه‌رو هستند،تسلیم می‌شوند و پایان عملیات «توفان فلز»را اعلام می‌کنند.ارتش امریکا از ترکیه خارج می‌شود.نومحافظه‌کاران،بوش را برکنار می‌کنند و رامسفلد را به جای او مـی‌نشانند.دولت ترکیه سربلند و پیروز بازسازی کشور را آغاز می‌کند.
انتشار کتاب توفان فلز خشم دولت امریکا را برانگیخت و وزارت امور خارجه این کشور به چاپ آن سخت اعتراض کرد و آن را برانگیزانندهء احساسات ضد امریکایی در ترکیه خواند.
راست این است کـه از سـال 2003 به این‌سو،گرایشهای ضد امریکایی در ترکیه دامنه و ژرفای بی‌سابقه‌ای پیدا کرده است.مجلس ترکیه،در مارس 2003،با حمله امریکا به عراق از طریق خاک ترکیه مخالفت کرد.اشغال عراق، تأسیس حکومت کردستان عراق و همکاریهای تـنگاتنگ نـیروهای امریکایی با کردان عراق نگرانیهای بسیاری را در ترکیه دامن زده است.به‌ویژه آنکه بخشی از کردان ترکیه نیز چشم امید به سیاست امریکا دوخته‌اند و حتی گروهی از نیروهای انشعابی از حزب کارگران کردستان(پ.ک. ک)به سـرکردگی عـثمان اوجالان(برادر عبد اللّه اوجالان رهبر تاریخی حزب که در ترکیه زندانی است)،خواستار همکاری با ایالات متحد شده‌اند.01ازهمین‌رو،می‌توان توفان فلزر بیشتر بازتاب هراس ترکان از سیاستهای امریکا در خاورمیانه و نزدیک دانست.خشم افکار عمومی تـرکیه از سـیاستهای ایـالات متحد امریکا راز سربه‌مهری نیست.
روزنامه‌های تـرکیه پوشـش خـبری وسیعی به رویدادهای عراق می‌دهند و در مقاله‌های خود رفتار پرنخوت سربازان امریکایی و خشونت آنان را برجسته می‌کنند.بی‌سبب نبود که در ژانویهء 4002،یعنی ده ماه پیـش از انـتشار کـتاب توفان فلز،در یکی از محله‌های قدیمی و سنتی آنکارا بـرخی مـغازه داران ورود امریکاییان را به مغازه‌های خود ممنوع کرده بودند.در پشت ویترین مغازه‌های آنها این آگهی دیده می‌شد:«به امریکایی‌ها جنس فروخته نمی‌شود».11
ایـن مـاجرا بـحرانی در روابط دیپلماتیک دو کشور پدید آورد. رادیو بی.بی.سی نیز در نظرسنجی‌ای که پس از انـتخاب مجدد بوش به ریاست جمهوری امریکا،در بیست و یک کشور جهان انجام داد،احساسات ضد امریکایی را در ترکیه نیرومندتر از سایر کـشورها ارزیـابی کـرد.به گزارش بی.بی. سی،28 درصد ترکان شرکت‌کننده در این نظرسنجی، گرایشهای ضد امـریکایی داشته‌اند.21
اگـر امریکاییان از انتشار کتاب توفان فلزبرآشفتند، واکنشها در ترکیه به گونه‌ای دیگر بود.به گفتهء مراد بتکین، مقاله‌نویس روزنـامه رادیـکال،مسئولان وزارت امـور خارجه ترکیه و ستاد ارتش و اعضای هیئت دولت کتاب را با دقت و علاقه خـوانده‌اند.31
صاحب یـک کـتابفروشی در استانبول بر آن است که روشنفکران توفان فلز را تحقیر می‌کنند اما سیاستمداران ترک و به‌ویژه دولتـمردان حـزب عـدالت و توسعه به این کتاب دلبستگی خاصی دارند.41 بوراک تورنا معتقد است که این داستان امـری نـامتحمل نیست و هر لحظه ممکن است بین نیروهای کرد عراق و پشتیبانان امریکایی شان و ارتـش تـرکیه درگـیریهایی با نتایجی فاجعه‌بار پیش بیاید.روزنامه‌ها و نشریه‌های جنجالی ترکیه نیز به بهانهء ستایش از توفان فـلز بـه جوّ بیگانه‌بیزاری،کردستیزی و ناسیونالیسم بیمارگونه و لگام‌گسیخته دامن می‌زنند.همین روزنامه‌ها کارزار گسترده‌ای را بر ضد اریـک ادلمـن،سفیر ایـالات متحد امریکا در ترکیه به راه انداختند.در ژوئیهء 3002،دولت امریکا به منظور رفع سوءتفاهمی که در پی اشغال عراق در روابـط امـریکا و ترکیه پیدا شده بود،اریک ادلمن را به عنوان سفیر به ترکیه فرستاد.ادلمن کـارشناس روسـیه و آسـیای میانه و از نزدیکان خانوادهء بوش است. وزارت امور خارجهء امریکا تصور می‌کرد به سبب پیشینهء زیست خـانوادهء ادلمـن در تـرکیه،ترکان با او همدلی خواهند داشت.51
نخستین وظیفهء ادلمن،جلب اعتماد مقامات ترکیه و به ویژه رجـب طـیب اردوغان،نخست‌وزیر این کشور بود.ادلمن به محض ورود به ترکیه خواستار ملاقات با نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه شـد.اما بـه او اطلاع دادند که فعلا باید صبر کند زیرا سفرای پاکستان و سوئد و چـند کـشور دیگر پیش از او تقاضای ملاقات کرده‌اند.ادلمن کوشید بـا شـخصیتهای فـرهنگی و اقتصادی ترکیه ملاقات کند،اما روزنامه‌های ترکیه او را مـتهم بـه مداخله در امور داخلی این کشور کردند.
ینی شفق،روزنامهء نزدیک به حزب عدالت و توسعه،رفتار او را مـتکبرانه و شـبیه به رفتار«فرمانداران مستعمره‌ها» دانست و روزنـامهء مـلیت او را عنصری نـامطلوب خـواند و نـوشت اگر امروز افکار عمومی در ترکیه بـه شـدت ضد امریکایی است،این نتیجهء رفتار ادلمن و امثال اوست.61دامنهء کارزار بر ضد سـفیر یـهودی تبار امریکا چنان پردامنه بود کـه ادلمن پس از هیجده ماه از مـقام خـود استعفا داد و در سال 2005 ترکیه را ترک کرد.
• «درهء گـرگان-عراق»:رامبوی بـسفر و انتقام از امریکاییان
یکی دیگر از نشانه‌های بدگمانی به سیاستهای امریکا را در فیلم«دره گرگان-عراق»(2005)،ساختهء سردار آکار مـی‌توان دیـد که پرهزینه‌ترین و در عین حال پرفـروش‌ترین فـیلم تـاریخ سینمای ترکیه اسـت.71داستان فـیلم براساس رویدادی واقعی سـاخته شـده است.در 4 ژوئن 2003، نیروهای واحد 371 هوابرد ارتش امریکا به فرماندهی سرهنگ ویلیام.سی.می‌ویل وارد مخفیگاه نیروهای ویژهء تـرک در نـزدیکی سلیمانیه(شمال عراق)شدند.
سربازان ترک تصور کردند مـنظور امـریکاییان بازدیدی دوسـتانه در چـارچوب هـمکاریهای نظامی دو کشور است،غافل از آنـکه کشتیبان را سیاستی دگر آمد!نظامیان امریکایی که قصد تسلط مطلق بر منطقه را داشتند،یازده سرباز و افسر تـرک مـستقر در این مخفیگاه را دستگیر و خلع سلاح کـردند و در حـضور مـردم مـحل بـر سر آنان گـونی کـشیدند و با خود به پایگاهشان بردند.بازداشت نظامیان ترک شصت ساعت طول کشید. دولت امریکا،بسیار دیر به پیامدهای نـاگوار ایـن رفـتار پی برد.رامسفلد،وزیر دفاع وقت،در بیانیه‌ای از این ماجرا ابـراز تـأسف کـرد امـا کـار از کـار گذشته بود و یکی از افسران دستگیر شده،پس از آزادی خودکشی کرد.تا اینجا،فیلم رویدادی واقعی را تصویر می‌کند،هرچند نامها عوض شده‌اند و ویلیام. سی.می‌ویل در فیلم ویلیام مارشال نام دارد و نقش او را بیلی زین،هنرپیشهء امریکایی،بازی مـی‌کند به روایت فیلم،افسر ترک،ستوان سلیمان اصلان،پیش از خودکشی به یکی از دوستانش که افسر نیروهای ویژهء اطلاعاتی است نامه ای می‌نویسد و از او می‌خواهد انتقام بی‌احترامی به ارتش ترکیه را از امریکاییان بگیرد.افسر یادشده که روزنامه‌های تـرکیه او را«رامـبوی بسفر»خوانده‌اند،همراه با گروه تحت فرماندهی‌اش با کشتن سه پیشمرگ کرد وارد عراق می‌شود و عملیات گسترده‌ای را برای یافتن و از میان بردن فرمانده امریکایی آغاز می‌کند.در«درهء گرگان-عراق»، بر رفتار غیر انسانی و مسلمان‌ستیزانهء امـریکاییان و از جـمله شکنجهء زندانیان زندان ابو غریب بسیار تأکید شده است.
در پایان فیلم،«رامبوی بسفر»،پس از ماجراهای بسیار که به کشته‌شدن دوست‌دخترش می‌انجامد،فرمانده امریکایی را با دشنه از پا درمـی‌آورد.
درهء گـرگان-عراق را تبلور سمت گیری ضد امـریکایی راسـت‌گرایان افراطی ترکیه دانسته اند.اما شمار ستایشگران فیلم بسیار بیشتر از وابستگان گروههای راست‌افراطی و مافیای ترکیه است.گذشته از توهء انبوه مردم،مقامات رسمی کشور و از جمله اعضای بلندپایهء دولت و حـزب عـدالت و توسعه فیلم را ستوده‌اند.این
فیلم به گـفتهء یـک روزنامه‌نگار ترک نقش دریچهء اطمینان را دارد،زیرا با انتقام خیالی افسر ترک از امریکا ناخشنودی و خشم مردم را از توهین امریکاییان به ارتش ترکیه آرام می‌کند.به گفتهء این روزنامه‌نگار،همان‌طور که رامبو در دورهء رونالد ریـگان،اعتمادبه‌نفس امـریکاییان را تقویت می‌کرد،قهرمان«درهء گرگان»نیز به ترکان که احساس می‌کنند کشورشان از همه سو در محاصرهء دشمن است، اعتمادبه‌نفس و آرامش می‌بخشد.81
سردشدن روابط ترکیه و ایالات متحد امریکا و دشواریهای عینی و ذهنی‌ای که بر سر راه پذیرش تـرکیه در اتـحادیهء اروپا وجود دارد،سـبب شده است که برخی از نظریه‌پردازان مسائل استراتژیک چون احمد داود اوغلو،استاد دانشگاه و از مشاوران نزدیک رجب طیب اردوغان،نخست‌وزیر تـرکیه، با طرح نظریهء«ژرفای استراتژیک»،خواستار تجدیدنظر در خطوط کلی سیاست خارجی ترکیه شـوند.به گـفتهء داود اوغـلو، مسلم است که ترکیه پیوندهای نزدیکی با اروپا و امریکا دارد،اما محیط«طبیعی»این کشور،حوضهء مدیترانه،دریای سیاه،قفقاز و خاورمیانه است. ازهمین‌رو ترکیه بـجـای آستان‌بوسی درگاه ایالات متحد و اتحادیهء اروپا باید به کشورهای واقع در محیط«طبیعی»خود و به‌ویژه روسیه و ایـران نـزدیک شـود که منابع نفت و گاز فراوان دارند.91
بی‌سبب نیست که بخش بعدی توفان فلز-یا توفان فلز-2 بـه حملهء اروپا به ترکیه اختصاص یافته است.این حمله به تحریک محافل نژادپرست و نئونازی بـا کشتار دسته‌جمعی مهاجران تـرک در اروپا آغـاز می‌شود.
• «نبرد من»:از یهودی‌ستیزی تا کردستیزی
در ادبیات توطئه‌باور،صهیونیست‌ها،یاران و همدستان ایالات متحد و در واقع طراحان اصلی توطئه‌های ضد ترک به شمار می‌آیند.مشکل این است که در نوشته‌ها و آوازه‌گریهای افشاگران توطئه،مبارزه با سیاستهای دولت اسرائیل و یا صهیونیسم،در طرفه العـینی به یهودی‌ستیزی تبدیل می‌شود.ادبیات یهودی‌ستیزانه در ترکیه خوانندگان بسیار دارد.نبرد من و وصیتنامهء سیاسی هیتلر در دو سه سال گذشته در زمرهء پرفروش‌ترین کتابها در ترکیه بوده‌اند.
نبرد من،نخستین بار در سال 1939 به ترکی ترجمه شد و هر چند سـال یـک‌بار به تعداد محدودی چاپ می‌شد.در چند سال گذشته شمار مشتاقان این کتاب چنان افزایش یافته که سیزده ناشر مختلف به‌طور جداگانه آن را چاپ کرده‌اند.از میزان فروش کتاب آگاهی درستی در دست نـیست،اما بـه گفتهء مسئول کتابفروشی استقلال در استانبول، نبرد من در سال 2005،سه هفته پرفروش‌ترین کتاب بود و حدود 200 هزار نسخه از آن به فروش رفته است.02این کتاب در فروشگاههای بزرگ،فرودگاهها،کتابفروشیهای دانشگاهی و حتی در موزه‌ها در کنار آثاری دربـارهء تـوپکاپی و یا مسجد ایاصوفیه عرضه می‌شود.در کنار آثار کلاسیک یهودی‌ستیزانه چون پروتکلهای فرزانگان صهیون12 که به‌طور مرتب تجدید چاپ می‌شود،نویسندگان ترک چون عدنان خواجه(هارون یحیی)و طلعت تورهان نیز در نوشته‌های جـنجالی خـود،توطئه«یهودی-ماسونی»را بـرای از بین بردن دولت-ملتها و ایجاد حـکومتی جـهانی بـه سرکردگی ایالات متحد امریکا افشا می‌کنند.22
پس از بحران اقتصادی سالهای 2000 و 2001 در ترکیه و بازگشت کمال درویش،اقتصاددان لیبرال ترک،از بانک جهانی به وزارت اقتصاد ترکیه و کـاربست سـیاست «تعدیل سـاختاری»، نظریهء توطئهء سرمایه‌داری جهانی و کنسرسیوم یهودی-امریکایی-ماسونی به یکی از سـاده‌ترین راهـهای توضیح مشکلات اقتصادی-اجتماعی ترکیه تبدیل شد. یکی از شایعات رایج برای توضیح و توجیه بحران اقتصادی این بود که ترکیه دارای مـنابع زیـرزمینی بـسیار غنی است اما براساس یک مادهء محرمانهء معاهدهء سور تـا سال 2001، حق بهره‌برداری از این منابع را نداشته است.با سپری شدن این دورهء ممنوعیت،سرمایه‌داری غرب که یهودیان بر آن‌چیره‌اند،ب حران اقـتصادی را پدیـد آورده اسـت تا مانع بهره‌برداری ترکیه از این منابع شود.32بدین ترتیب، سیاستهای اقتصادی دولت و تـصمیم‌گیریهای آن و یـا سازوکارهای عینی اقتصادی هیچ‌یک نقشی در پیدایش بحران نداشته و ندارند و قدرتهای بیگانه برای آنکه مانع بهروزی تـرکان شـوند،بحران اقـتصادی را پدید آورده‌اند.
شایعهء دیگر در این دوره،این بود که شهروندان اسرائیل سرمایه‌های هنگفتی بـه اسـتانهای کـردنشین ترکیه منتقل کرده‌اند و شماری از زنان اسرائیلی برای زایمان به ترکیه می‌آیند تا با تـولد کـودکانشان در تـرکیه بتوانند در این کشور زمین و ملک بخرند و ماجرای تصاحب زمینهای فلسطینیان را در ترکیه تکرار کنند.این شـایعه چـنان پردامنه بود که ستاد ارتش،سازمان امنیت(میت)و وزارت دفاع به تحقیق در این‌باره پرداختند و با صـدور بـیانیه‌هایی آن را نـادرست خواندند.42دشمن نه فقط در بیرون،بلکه در داخل کشور نیز حضور دارد.کتاب افندی(استانبول،2004)،نوشتهء سونر یالچین با شـرح داسـتان زندگی یک خانوادهء دونمه (یهودیان اسلام‌آورده) به افشای سیادت پنهان این گروه بر زندگی سـیاسی و اقـتصادی تـرکیه می‌پردازد. به گفتهء این نویسنده، عدنان مندرس نخست‌وزیر ترکیه و وزیر امور خارجهء دولت او که هر دو پس از کودتای1960،به دار آویـخته شـدند،یهودی تبار بوده‌اند. در پی این به اصطلاح افشاگریها،برخی روزنامه‌نگاران ترک از وجود خانواده‌ای کرد بـه‌نام بـارزان در اسـرائیل خبر دادند و بر همین اساس، شایع شد که کردان بارزانی عراق نیز در اصل یهودی‌اند و یـهودیان از پشـت پرده جـنبش کرد را می‌گردانند.52
کردستیزی در جمهوری ترکیه پیشینهء دیرینه‌ای دارد و احساسات ضد کرد از دههء 1980 به ایـن سـو،در پی رویارویی مسلحانهء حزب کارگران کردستان(پ.ک.ک)با نیروهای دولتی بسیار بالا گرفته است.طیف وسیعی از نیروهای سیاسی ترکیه از راسـت‌افراطی تـا میانه‌روهای راست و چپ با این کردستیزی همداستان‌اند.
راست‌گرایان افراطی ترک دیگر از طرح شـعارهایی چـون «پاک‌سازی قومی پیشگیرانه» و نابودسازی کردان با استفاده از سلاحهای کـشتار جـمعی»ابایی نـدارند.62در نوشته‌هایی که از طریق اینترنت به سرعت در دسـترس هـمگان قرار می‌گیرد،کردان مسئول تمام نابسامانیهای جامعهء ترکیه (تروریسم،جنایت، قاچاق،روسپی‌گری و حتی گدایی )تلقی می‌شوند. 72
در واکنش بـه ایـن جوّ ناسالم،002 روشنفکر ترک در نـامهء سـرگشاده‌ای 11 آوریل 2005 دربـارهء خـطر گـسترش کینه‌توزیهای قومی و درگیریهای خشونت‌آمیز هشدار دادنـد. بـه گمان آنان،آرامش مدنی و فرایند استقرار دموکراسی در ترکیه در معرض خطر است.موضع‌گیری روشنفکرانی چـون اورهـان پاموک از آن رو با واکنش تند نخبگان سـیاسی روبه‌رو می‌شود که هـمداستانی عـمومی دربارهء گذشتهء ترکیه و هویت مـلی تـرک را برهم‌می‌زند.
• «این ترکان دیوانه»و دفاع ابدی از سرزمین ترکیه
احساس ناامنی و خطر تجزیهء کشور که برخی مـحافل سـیاسی و نظامی ترکیه بدان دامن مـی‌زنند بـه پیـدایش گفتمانی منجر شـده کـه وضعیت ترکیهء امروز را بـه دورهـء جنگهای استقلال (22-1919)تشبیه می‌کند.بنا به روایات رسمی،در این دوره ملت دلاور ترک، دست‌تنها به دفاع از حـاکمیت مـلی خود برخاست. بی‌سبب نیست که کتاب ایـن تـرکان دیوانه، نـوشتهء تـورگوت اوزاکـمان که به شرح رویـدادهای این دوره می‌پردازد،از زمان انتشار(2005)تاکنون،472 بار تجدید چاپ شده و یک میلیون نسخه از آن به فروش رفته اسـت. نـخبگان سیاسی ترکیه و از جمله شخص رئیس جـمهور از ایـن کـتاب سـتایش کـرده‌اند و حتی گفته شـده کـه قرار است این کتاب در برنامهء درسی دانشکدهء افسری گنجانده شود.82اوزاکمان کتاب خود را داستانی تاریخی خوانده کـه حـاصل پنـجاه سال پژوهش او در اسناد تاریخی ترکیه است. ایـن تـرکان دیـوانه،داستان فـروپاشی امـپراتوری عـثمانی و تأسیس جمهوری ترکیه است.درگیری عثمانیان در جنگ جهانی اول،زندگی سربازان و افسران در این سالها،رقابت قدرتهای امپریالیستی برای تجزیهء امپراتوری،«خیانتهای ارمنیان»و همدستی آنان با روسیه،عملیات«قوای ملّیه» به فرماندهی مصطفی کـمال(آتاتورک)بر ضد اشغالگران یونانی،ایتالیایی،فرانسوی و انگلیسی بن‌مایه‌های کتاب را تشکیل می‌دهند.این ترکان دیوانه از میهن دوستانی می‌گوید که در سیاهترین روزهای شکست و اشغال کشور، با گردن‌فرازی در برابر دشمن ایستادند و در راه استقلال ترکیه همهء دشواریها را به جـان خـریدند.جنگ استقلال ترکیه به گفتهء اوزاکمان«مشروعترین و مقدسترین جنگ ضد امپریالیستی»تاریخ است.
92در سال 2005 ،همزمان با انتشار این کتاب،موج بزرگداشت رویدادهای تاریخی مربوط به این دوره بالا گرفت و دولت ترکیه روز پیروزی نیروهای تـرک بـه فرماندهی مصطفی کمال را بر نیروهای انگلیسی در تنگهء داردانل(1915) روز«شهدا» اعلام کرد. در همین سال،پس از وقفه‌ای چهل و هفت ساله،بزرگداشت خاطرهء سربازان ترکی که در جریان دفاع از استانبول(1920) جـان‌باخته بودند، ازسرگرفته‌شد. 30
شـورش اقوام و ملتهای تحت تابعیت امـپراتوری عـثمانی و فروپاشی آن زخمهایی عمیق بر روح ترکان برجای گذاشته است.ترکان که خود را فرمانروایانی معتدل و با مروت می‌دانستند،جداسری اقوام گوناگون را نشانی از خیانت و قدرناشناسی آنان دانستند و به ایـن نـتیجه رسیدند که جز خـود تـکیه‌گاهی ندارند.بازتاب این روحیه را در حکم نهایی دادگاه شیخ سعید،رهبر شورش بزرگ کردان در 5291، می‌یابیم:«علت و منشا شورش اخیر که در استانهای خاوری میهن ابدی ترک روی داد همان است که در گذشته‌ای نه‌چندان دور بوسنی-هرزه‌گوین(…)و آلبانی را بـه رغـم برادری پانصدساله‌شان با ترکان به جداسری کشاند.آنان از پشت به ملت ترک خنجر زدند،حال آنکه ترکان همواره بیشترین شفقت را به هم‌میهنان خود نشان داده‌اند».13
مصطفی کمال کوشید با برانگیختن این احساس کـه تـوطئه‌های سازمان‌یافته از هـمه‌سو استقلال و امنیت ترکان را تهدید می‌کند،یکپارچگی و همگونی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری نوبنیاد ترکیه را تأمین کند. در دومین کنگرهء بـزرگ حزب جمهوری‌خواه خلق(51 اکتبر 1927)،مصطفی کمال وظیفهء جوانان ترک را آمادگی برای مقابله بـا تـوطئه‌های دشـمنان دانست:«ای جوان ترک! نخستین وطیفهء تو پاسداری و دفاع ابدی از استقلال ترکان و جمهوری ترک است.این یگانه بنیاد زنـدگی و آیـندهء توست (…)در آینده نیز دشمنانی در داخل و خارج پیدا خواهند شد (…)دشمنان استقلال و جمهوری(…) ممکن اسـت بـا زور یـا حیله و فریب،تمام شهرها و زرادخانه‌های میهن عزیز تو را در اختیار گیرند.ممکن است ارتش میهن تو از هم بـپاشد و سراسر سرزمین تو به تصرف دشمن درآید.از این بدتر و ناخوشایندتر،ممکن است در کشور،ارباب قـدرت از خود بی‌تفاوتی و بی‌توجهی نـشان دهـند و یا حتی خیانت کنند (…)اما تو که آیندهء ترکیه را در دست داری،حتی در چنین اوضاع و احوالی نیز یگانه وظیفه‌ات،حفظ استقلال ترکان و جمهوری ترک است».23بدین‌ترتیب،هراس از خطر تجزیهء ترکیه که به قلعهء محاصره‌شده‌ای تشبیه مـی‌شود به یکی از بنیادهای روان‌شناسی جمعی ترکان و فرهنگ سیاسی این کشور تبدیل شده است.گذشته از این،سه کودتای نظامی(1960،1971 و 1980)و یک«کودتای پست‌مدرن»(1997)33و وجود نهادهایی چون«شورای امنیت ملّی»43 که حرف آخر را در زمینهء تصمیم‌گیریهای سیاسی و مسائل استراتژیک مـی‌زند ایـن تصور را پدید آورده که نهادهای رسمی کشور چون هیئت دولت،نخست‌وزیر و نمایندگان مجلس عروسکانی هستند که یک گروه چندنفره از پشت پرده آنها را هدایت می‌کند.
(1).کارل پوپر،حدسها و ابطالها،ترجمهء احمد آرام،(تهران:انتشار، 1363)،ص 524(با تغییراتی در ترجمه)
(2). Hamit Bozarslan,Historie de la Turquie contemporaine, (Paris:La De?couverte,2004),pp.92-93
(3). Ebru Bulut,ẓTempe?te de Me?tal:le nationalisme populaire et ses peursẒ,La vie des ide?es,juillet/aou?t 2005.(www.repid.com/article 372)
(4).ارزیابی تاریخ‌نگاران اسـلام‌گرای تـرک از اصلاحات دورهء تنظیمات یکسره منفی است.به گمان آنان این اصلاحات با سست کردن بنیادهای جامعهء سنتی،راهگشای نفوذ غرب در امپراتوری عثمانی و سیادت کشورهای اروپایی بر این کشور بوده‌اند.بنگرید به:
Osman Okyar,ẓA new look at the recent political,social and economoic historigraphy of the TanzimatẒin Econo- mie et Socie?te? dans l’Empire ottaman(fin du XVIIIe? de?but du XXe? sie?cle),(Paris:CNRS,1983),pp.33-45 این تـاریخ‌نگاران،ترکان جـوان را آلت دست یهودیان می‌شمارند و برکناری سلطان عبد الحمید دوم را نتیجهء مخالفت او با رخنهء صهیونیست‌ها در فلسطین می‌دانند.برای ارزیابی مستندی از روابط ترکان جوان با سازمانهای صهیونیستی بنگرید به:
Robert Olson,ẓThe young Turks and the Jews:A historigraphical revisionẒ,in Turc?ica,n?XVIII,(1986), pp.219-235. در نوشته‌های توطئه‌باوران ادعا می‌شود که خـانوادهء مـصطفی کـمال از یهودیان نومسلمان بودند و او مأمور بـرانداختن خـلافت بـه منظور تضعیف جهان اسلام بوده است.
(5).دربارهء رواج توهم توطئه در بین ایرانیان بنگرید به:یرواند آبراهامیان. «فرک توطئه‌چینی در فرهنگ سیاسی ایران».کنکاش(نیویورک)، دفتر هفتم،تابستان 96،و نـیز:احمد اشـرف،«توهم تـوطئه»،گفتگو (تهران)،شماره 8،تابستان 47،ص 7-54.
(6).دان براون ایده‌های اساسی کتاب خود،رمز داویـنچی،را کـه ظرف سه سال 04 میلیون نسخه از آن به فروش رفته از کتاب خون مقدس و جام مقدس (The Holy Blood and The Holy Grail گرفته که در سال 1982در لندن انتشار یـافت و سـه نـویسندهء آن مدعی بودند که رمزورازهای تاریخ غرب مسیحی را برملا کرده‌اند.نویسندگانی چـون ویلیام گی‌کار و یان اودوهولی (Jan Udo Holey) نویسندهء کتاب انجمنهای مخفی و قدرت آنها در سدهء بیستم(1993) مروج این نظریه‌اند که فرقهء شـیطان‌پرست ایـلومیناتی (Illuminati) کـه در سدهء هجدهم شکل گرفته و فراماسون‌ها و یهودیان ارکان اصلی آن هستند،با نفوذ در سـازمانها و نـهادهای گوناگون،درصدد ایجاد حکومت جهانی است.به گمان توطئه‌باوران،سیاستهای دولت امریکا از رهنمودهای انجمن مخفی جمجمه و استخوانها (Skull and Bones) الهام می‌گیرد.این انـجمن در سـال 2381 در دانـشگاه ییل تأسیس شده و جرج دبلیو بوش و جان کری،رقیب دموکرات او در انتخابات 4002، هر دو در آن عـضو و هـم‌پیمان‌اند و اخـتلاف نظرهایشان از مقولهء جنگ زرگری است.لوئیس فرخان،رهبر سازمان سیاه‌پوستان مسلمان امریکا، به‌نام ملت اسلام،شیوع بـیماری ایـدز را تـوطئه‌ای برای نسل‌کشی سیاه‌پوستان می‌داند.برای بحثی دربارهء توهم توطئهء جهانی،ریشه‌ها و نمودهای آن بنگرید به:
Pierre-Andre? Taguieff,L’imaginaire du complot mondial (aspects d’un mythe moderne),(Paris:mille et une nuit, 2006).
(7).پوپر،همان،ص 524
(8). Burak Turna;Orkun Uc?ar,Me?tal Firtina,(Istanbul: Timas yay,2004).
گزارش فـشرده‌ای از مـحتوای کتاب در مقالهء زیر آمده است:
Ebru Bulut,op.cit.
(9).سور،نام شهری است در حومهء پاریس.در اوت 1920در این شهر معاهده‌ای بـین نـیروهای پیـروز در جنگ جهانی اول و حکومت استانبول به امضا رسید.براساس این معاهده،سرزمینهای عربی از عثمانی جدا و جزایر دریـای اژه بـه یونان واگذار شد.جزایر دودکانز (Dodecanese) به ایتالیا رسید.ارمنستان به عنوان کشوری مستقل به رسـمیت شـناخته شـد و قرار شد کردان در شرق فرات به خودمختاری دست‌یابند و یک سال بعد در مورد استقلال سرزمینهای خـود تـصمیم بگیرند.برطبق مقررات این معاهده،تنگه‌های بسفر و داردانل تحت نظارت بین المللی قرار گـرفتند و قـرار شـد تعداد نفرات ارتش عثمانی از پنجاه هزار نفر تجاوز نکند و تحت نظارت افسران اروپایی اداره شود.میهن‌دوستان تـرک بـه سـرکردگی مصطفی کمال این معاهده را نپذیرفتند و در پی پیروزی بر اشغالگران انگلیسی،فرانسوی،یونانی و ایتالیایی معاهدهء سـور عـملا لغو شد و در سال 1923معاهدهء لوزان بین حکومت آنکارا و قدرتهای اروپایی به امضا رسید.در خاطرهء جمعی ترکان،معاهدهء سـور نـماد شکست و تسلیم و تجزیهء کشور است.
(01).گفت‌وگوی عثمان اوجالان با روزنامهء ملیت(6 سپتامبر 2004) بـه نـقل از:
Sabri Cigreli,;Didier Le Saout,O?calan et le PKK, (Paris:Maisonneuve et larose,2005),p.381.
(11). Alexandre del Valle,;Emmanuel Razavi,ẓAnti- se?mitisme et antiame?ricanisme en TurquieẒ,in www. Alexandredelval.com/art 198.
(21). Marc Semo,ẓLa guerre en best-sellerẒ.in Libe?ra- tion,(6/4/2005),www.ataturquie.asso.fr.
(31). Yigal Schleifer,ẓSure it’s fiction.But many Turks see fact in anti-us novelẒin www.csmonitor.com/2005
(41). del Valle,op.cit.
برای آگاهی از واکنشهای خوانندگان بنگرید به سـایت ایـنترنتی نـاشر توفان فلز با این مشخصات:
www.timas.com.tr
(51).خانوادهء مادری ادلمـن در دهـهء 1920 از روسیه به ترکیه پناهنده شد. مادر اریک ادلمن در ترکیه به دنیا آمده اسـت و یـکی از دایی‌های او سالها استاد دانشگاه آنـکارا بود.
Michel Gurtfinkiel,ẓAnkara s’e?loigneẒ,in Valeurs actuelles,n?3579(1/07/2005),www.nuitdorient.com
(61). Ibid.
(71).«درهـء گرگان» (Kurtler Vadisi) در اصـل مـجموعه‌ای تـلویزیونی است دربارهء مبارزهء سازمانهای اطلاعاتی-امنیتی بـا مـافیا و دشمنان گوناگون ترکیه.این مجموعه به سبب آوازه‌گریهای ضد امریکایی و ضد یهودی‌اش بـسیار مـعروف شده است.در فیلم سینمایی«درهء گرگان-عراق»،قهرمان ایـن مجموعهء تلویزیونی،برای انتقام‌گرفتن از امـریکاییان بـه عراق می‌رود.
(81). ẓLa valle?e des loups-IrakẒ,in www.abc.lefrance. com/article 1449.
(91). Guefinkiel,op.cit.
(02). del Valle,op.cit.
(12).پروتکلهای فرزانگان صهیون (Protocoles Sages de Sion) سـندی جـعلی است که در سالهای 1091-0091 در پاریس زیرنظر پی‌یر ایوانوویچ راچکوفسکی سرپرست شعبهء عملیات خارج از کـشور پلیـس سیاسی روسیه تزاری تهیه شـد.ادعا مـی‌شود کـه این سند صـورت‌جلسهء نـشست محرمانهء سران«یهودیت جهانی»و دربـرگیرندهء رهـنمودهای آنان برای تأمین سیادت یهودیان و فراماسون‌ها بر جهان است.بخش بزرگی از این سند برگرفته از کـتاب فـراموش‌شدهء موریس ژولی است به‌نام گفت‌وگوی مـاکیاول و مـنتسکیو در جهنم کـه در سـال 4681 در بـروکسل بر ضد ناپلئون سـوم منتشر شده بود.در اروپای پس از جنگ جهانی دوم،فقط نئونازی‌ها این نوشته را سندی جدی تلقی می‌کنند.اما در کشورهای اسـلامی،این سـند جعلی به‌طور مرتب تجدید چاپ مـی‌شود و بـر روی سـایتهای ایـنترنتی گـروههایی چون حماس دیـده می‌شود.
(22). del Valle,op.cit.
(32). Ebru Bulut,ẓPortrait d’une Anatolie assie?ge?eẒ,in La vie des ide?es,(juillet-aou?t 2006),n?14,pp.39-40.
بـحران اقتصادی 2001-2002در پی بحران اعتماد سیاسی آغاز شد. احمد نجدت سزر که درآوریل سال 0002 به ریاست جمهوری رسـید، در جـلسهء شـورای امنیت ملّی از فساد فراگیر دستگاه دولت و نزدیکان بـولنت اجـویت،نخست‌وزیر،به شـدت انـتقاد کـرد و خـطاب به او گفت: «شما بر روی لجن نشسته‌اید»و سپس متن قانون اساسی را به طرف هشام الدین اوزکان،معاون نخست‌وزیر و از سرمایه‌داران بزرگ ترکیه، پرتاب کرد.اجویت بلافاصله جلسهء شورای امنیت ملّی را تـرک کرد و چند روز بعد در مصاحبهء مطبوعاتی خود با شدت و حدتی بی‌سابقه به رئیس جمهور حمله کرد.چند دقیقه پس از پایان این مصاحبه،ده میلیارد دلار ارز از ترکیه خارج شد.فرار ارز بنیادهای اقتصاد شکنندهء ترکیه را به لرزه درآورد و بحران اقـتصادی بـا پیامدهای پردامنه آن آغاز شد.
Bozarslan,op.cit.93-94
(42). Ibid.,p 40
(52). Ibid.
(62)
. Semo,op.cit. برای آگاهی از پیشینهء کردستیزی در ترکیه بنگرید به:دیوید مک داول،تاریخ معاصر کرد،ترجمهء ابراهیم یونسی،(تهران:پانیذ،0831)، صص 196-716.
(72). Tanil Bora,”Le nationalisme populaire et la question kurde”,in La vie des ide?es,(juillet-aou?t 2006),p.64.
(82برای گزارشی از این کتاب بنگرید به:
Turgut Ozakman,Su cilgin Turkler, Istanbul:Bilgi Yay,2005.
Bulut,op.cit.,p.43.
(92). Ibid.,p.43
(03). Ibid.,p.42
(13). Bozarslan,op.cit.,p.39
(23). Georges Daniel,Atatu?rk.Une certaine ide?e de la Turquie,(Paris:L’Harmattan,2000),pp.239-240.
(33).در سال 7991،ارتش ترکیه بدون آنکه از پادگانهای خـود خـارج شود با فشار و تهدید،دولت قانونی نجم الدین اربکان،رهبر اسلام‌گرایان ترک،را سرنگون کرد.روزنامه‌های ترکیه این ماجرا را«کودتای پست‌مدرن»نامیدند.
(43).«شورای امنیت ملّی»پس از کودتای 0691 به‌وجود آمد.اعضای آن عـبارت بـودند از:رئیس جمهور،نخست‌وزیر،وزرای دفاع،امور خارجه و کـشور،رئیس کـل ستاد ارتش و فرماندهان نیروهای سه‌گانه و ژاندارمری. مجریان کودتای 0891،اعضای نظامی شورا بودند.پس از کودتای 1980و تعطیل مجلس،این شورا نقش نهاد قانونگذاری را برعهده گرفت.اعضای مجلس مشورتی بـرای تـدوین قانون اساسی 1928را نیز هـمین شـورا تعیین کرد.به موجب قانون اساسی 1982،شورای وزیران موظف است اجرای رهنمودهای شورای امنیت ملی را درصدر کارهای خود قرار دهد.در سال 2001،به منظور تسهیل پذیرش ترکیه در اتحادیهء اروپا،تعداد اعضای غیر نـظامی شـورا افزایش یافت و از قدرقدرتی آن کاسته شد.
Metin Heper,Historical Dictionary of Turkey,(Lan- ham:The Scarecrow Press,Inc,2002),pp.146-147.
جهان کتاب
