ایران،استادان و دانشجویان و علاقه مندان استاد موحد برگزار شد.
در این مراسم،ابتدا حجت الاسلام عباس زاده رئیس موسسه تحقیقاتی علوم اسلامی و انسانی دانشگاه تبریز با ارائه گزارشی اظهارداشت:در پی ارسال دعوت نامه به استادان داخل و خارج کشور برای تدوین ارج نامه استاد موحد،حدود 90 مقاله دریافت شد که از این تعداد 20 مقاله در خصوص شخصیت وآثار ایشان و50 مقاله اهدایی از صاحبنظران و محققان برجسته در کتاب با قافله شوق (انتشارات ستوده)و 20مقاله دیگر درکتاب شمع جادوی امید(انتشارات دانشگاه تبریز) چاپ و منتشر شده است.همچنین کتابشناسی آثار استاد موحد در قالب کتاب “کتابشناسی تحلیلی و توصیفی آثار استاد موحد” تدوین و از سوی انتشارات دانشگاه تبریزمنتشر شده است.
وی با قدردانی از تمامی عوامل اجرایی مراسم، افزود:این سه مجموعه به همت پژوهشگر سختکوش دانشگاه تبریز آقای محمد طاهری خسروشاهی تدوین و تولید شده است.
تجلیل وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از مقام علمی استاد موحّد
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پیامی به آیین بزرگداشت استاد دکتر محمدعلی موحد گفت: داستان زندگی استاد موحد حکایت آن تشنه و شیفته معرفتی است که درخت وجودش بار دانش گرفته و سایه آرام بخش خدمات ارزنده¬اش بر سر فرهنگ و ادب این مرز و بوم گسترده شده است.
در پیام علی جنتی که توسط حجت الله ایوبی معاون وی قرائت شد، آمده است: ایران اسلامی و در راس آن آذربایجان شرقی، مهد تولد و پرورش هنروران، ادیبان بلند آوازه و ستارگان درخشانی است که آسمان این سرزمین پاک و زرخیز را منور ساخته اند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پیام خود به این آیین متذکر شده است: فرهیختگانی که در زندگی سراسر مهر خویش از صورت و لفظ تا باطن و معنا، منشا بدیع¬ترین آفرینش¬ها بوده و با حدیث مکرر عشق و ایمان، قصه جانفزای دلدادگی خویش را عرصه خدمت خاضعانه به فرهنگ و ادب ایران زمین قرار دادند.
در این پیام آمده است: اینک مسوولان و متولیان فرهنگی و دست اندرکاران، به منظور بزرگداشت یکی از شخصیت¬های برجسته علم و ادب گرد هم آمده و چنین آیینی را با هدف با طراوت¬تر ساختن گلزار ادب و فرهنگ کشور برگزار کرده¬اند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این پیام گفته است: بر خود وظیفه می¬دانم از تلاشها و خدمات بی¬شائبه و بی¬دریغ استاد فرزانه دکتر محمدعلی موحد عضو برجسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی که در طول عمر پربرکت خود بر شکوه علم و ادب و دانایی خرد آذربایجان و ایران افزوده اند، سپاسگزاری کرده و مزید توفیقات ایشان را از خداوند مسالت دارم.
حداد عادل : موحّد؛ یک آذربایجانی ایران دوست و نمونه
دکترغلامعلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان وادب فارسی در مراسم نکوداشت استاد دکتر محمدعلی موحد اظهار کرد: در دهه¬های گذشته این توفیق را داشته¬ام در همین تالار وحدت دانشگاه تبریز سه بار به خاطر تکریم از سه علامه تبریزی حضور داشته و سخنرانی کنم و امروز خدا را شاکرم که توفیق دارم در نکوداشت چهارمین علامه تبریزی «استاد محمدعلی موحد» حضور داشته باشم و از همه مسئولین، مدیران و مردم تبریز که این نکوداشت بجا و بسزا را برگزار کردند تقدیر و سپاسگزاری می¬کنم.
وی ادامه داد: استاد موحد نیازی به تجلیل ندارند؛ بزرگان، بزرگ هستند و این ما هستیم که باید آنها را بشناسیم و جوانان ما باید اینگونه انسانهای وارسته را الگوی زندگی خود قرار دهند.
وی افزود: در فرهنگستان زبان و ادب فارسی این افتخار را داریم که در خدمت این استاد گرانقدر هستیم، چنانکه همواره فرهنگستان زبان وادب فارسی از حضور استادان آذربایجان بهره¬مند بوده است و امروزه نیز استاد موحد باعث افتخار فرهنگستان زبان و ادب فارسی می باشند.
غلامعلی حداد عادل گفت: آشنایی من با استاد موحد از همان زمان نوجوانی با سفرنامه ابن بطوطه آغاز شد که استاد موحد مترجم این اثر بودند؛ و درک محضر ایشان برای بنده به 40 سال پیش بر می¬گردد.
وی ادامه داد: استاد محمدعلی موحد یک مورخ آگاه و دقیق¬النظر به خصوص در عرصه¬ تاریخ معاصر ایران هستند و مخصوصا در مورد دوران ملی شدن صنعت نفت، کتاب¬های ارزنده¬ای داشته¬اند؛ در هوای حق و عدالت، و درس¬هایی از داورهای نفتی کتابهایی بودند که هم از نظر حقوقی و هم از نظر سیاسی و تاریخی نمونه¬اند.
وی افزود: ایشان علاوه بر اینکه یک تاریخ شناس ارزنده اند، یک نسخه شناس و مصحح دقیق النظرند و در نوشته¬های ایشان اثری از کلمات حشو و زائد دیده نمی¬شود.
حداد عال اظهار کرد: استاد موحد یک آذربایجانی اصیل هست و با همه وجود خود به شهر خود و زبان مادری خود عشق می¬ورزد و تعلق خاطر ایشان به تبریز روزافزون است.
وی بیان کرد: استاد موحد حق التالیف و حق الترجمه آثار خود را صرف تاسیس مدرسه می¬کنند و جزو خیرین مدرسه ساز آذربایجانی نیز به حساب می¬آیند و در کنار این تلاشها استاد موحد برای روشنفکران نیز آثار سودمندی ارائه داده¬اند که ترجمه چهار مقاله درباره آزادی از آن جمله¬اند؛ و همواره به دور از افراط و تفریط یک روشنفکر تیزبین و متفکری با دانش هستند.
وی در پایان گفت: آذربایجان و تبریز باید به خود ببالد که چنین فرزندی در دامان پاک خود پرورانده است که مایه افتخار هر ایرانی است.
معاون وزیر ارشاد: استادی از جنس شمس و مولانا
معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در مراسم نکوداشت استاد موحّد گفت: استاد موحد به خوبی محضر شمس و مولانا را درک کرده و این درک را در آثار خود به خوبی آورده است.
دکتر حجت الله ایوبی اظهار کرد: استاد موحد از جنس مولانا و شمس است و تنها کسی است که توانسته محضر شمس و مولانا را درک کند و توانسته است خط آن خطاط توانا را از غربت در آورد.
وی ادامه داد: به قول خود شمس تبریزی این خط کار دل بود نه کار پیشانی و عقل، چرا که انسان در زندگی به جایی می¬رسد که عقل جوابگو نیست و باید به حرف دل گوش دهد.
ایوبی افزود: استاد موحد تنها کسی است که توانسته به زیبایی و دقت نظر بالا، بهترین تصحیح شعری مولانا را ارائه دهد و نکات اشعار مولانا را از حجاب بیرون آورد و شاید اگر استاد موحد نبود چنین کاری انجام نمی¬شد.
ایوبی در مورد شیوه نویسندگی استاد موحد بیان کرد: شیوه نویسندگی این استاد گرانقدر به صورت پرده پرده است به طوری که مخاطب غرق در چینش¬های هنرمندانه وی می¬شود.
ایوبی افزود: در پرده اول به صحنه آرایی و آماده کردن فضا می¬پردازد و شمس و مولانا را بجا و به موقع به طوری که حداکثر تاثیر را بگذارد وارد صحنه می¬کند به طوری که پرده آخر آغاز ماجرا برای مخاطب است.
رئیس دانشگاه تبریز: استاد موحّد و اثبات حقانیّت ایران در ماجرای جزایر سه گانه
رئیس دانشگاه تبریز در این آیین گفت: استاد موحد در دوران مبارزات ملی شدن صنعت نفت، سردبیری روزنامه این صنعت را بر عهده گرفته و در تنظیم دفاعیات ایران دایر بر حاکمیت حقه بر جزایر سه گانه خلیج همیشه فارس کاری کرده است کارستان.
دکتر محمدرضا پورمحمدی اظهار کرد: وقتی فضیلت¬های اعجاب آور این خاک با مضمون این عبارت دمساز شود که «شرف المکان بالمکین»، تبریز را ارجی مضاعف است؛ زیرا به عیان می¬بینی فرزندان فرهیخته این شهر گوهر خیز را شانی است که عنقای خیال را بال رسیدن به قله اعتبار و دانش ایشان نیست.
پورمحمدی گفت:سخن در مناقب استادی است که طی نه دهه از حیات گران بارش برکاتی را به ارمغان آورده که از شمار بیرونند؛ مردی جامع الاطراف که مراحل سیر و سلوک عرفان رام اوست، وزن¬ها و قافیه¬های سخت در دام او، صنعت و سیاست عرصه¬ای دیگر از جولانگاه اندیشه، و آزادگی مرام او؛ او به رسم پیشه پدر به کار تجارت دست یازیده و در ترجمه و تصحیح متون، بی¬نقص کار کرده است.
وی در ادامه با بیان اینکه به خاطر شمس¬ها، علامه¬ها، موحدها و بزرگ مردانی است که دنیا از بزرگی¬شان در حیرت است، تصریح کرد: نکوداشت چنین مردانی نه تنها تکریم یک استاد بلکه سجده در مقابل دانش است.
رئیس دانشگاه تبریز در ادامه با اشاره به سایر ویژگی¬های شخصیتی این استاد گفت: وی حوصله و اراده¬ای پایا و دقتی کم نظیر در امر تحقیق و پژوهش دارد و کم گویی و گزیده گویی از دیگر ویژگی¬های اوست و همچنینه دستی در کارهای خیر از جمله مدرسه¬سازی هم دارد و فرزند خلف زادگاه شمس بوده نوشته¬هایش در مورد شمس تبریزی گواه این موضوع است.
استاندار آ.ش: نقش آذربایجان در اعتلای ایران بی بدیل است
استاندار آذربایجان شرقی نیز در این مراسم گفت: نقش آذربایجان همواره در اعتلای ایران بی¬بدیل و چشم نواز بوده است.
دکتر اسماعیل جبارزاده افزود: غیرت، مردانگی، شرف و فرهنگ مردان و زبان غیور و نجیب این دیار برای اعتلای ایران بی منت است.
جبارزاده با اشاره به جایگاه شخصیتی استاد موحد در ایران و آذربایجان گفت: شخصیت این استاد همچون ستاره¬ایی بر تارک این کشور می¬درخشد. او آمیزه¬ایی از خردورزی، استدلال و احساس است که در کنار تسلط دکتر موحد به حقوق بین¬الملل، ادبیات و شعر به خصوص در حوزه شمس و مولانا از وی شخصیتی جامع و کامل ساخته است.
وی اضافه کرد: تلاشهای اجتماعی و علمی این استاد فرزانه شایسته سپاسگزاری و تکریم بوده و این کمترین وظیفه¬ای است که می توان در قبال ایشان انجام داد.
پرویز پرستویی: تلاش های استاد موحد در زلزله ورزقان
پرویز پرستویی هنرمند فرهیخته نیز گفت: مردم آذربایجان باید به داشتن علمایی همچون استاد موحد به خود ببالند.
وی اظهار کرد: حضور در این مراسم برای من بسیار مسرت بخش است و امروز یکی از بهترین روزهای زندگی عمر من است.
وی ادامه داد: یکی از مهم ترین ویژگی¬های شخصیتی استاد موحد خضوع، خشوع و فروتنی این شخصیت است که هر کسی را تحت تاثیر قرار می دهد.
پرستویی گفت: در بازسازی مناطق زلزله زده اهر، هریس و ورزقان بسیاری از خیران و هنرمندان و از جمله استاد موحد تلاشهای بسیاری انجام دادند که تاسیس خانه فرهنگ در منطقه هریس از آن جمله است.
پرستویی اظهار داشت: اگرچه بیش از چهل سال است که خاک صحنه می¬خورم، اما امروز حقیقتاً از آمدن بر روی این صحنه برای سخنرانی درباره استاد موحد، در پاهای خود احساس لرزش دارم و می ترسم.
شایان ذکر است از سخنرانان دیگر این مراسم می توان به:دکترمحمود عابدی،دکترمعصومه معدنکن،دکتر باقرصدری نیا،استاد رحیم رئیس نیا،استاد غلامحسین امیرخانی،دکتر نصرالله پورجوادی و سعید جلالی مدیر انتشارات ستوده اشاره کرد.
استاد موحد: آذربایجان نسبت به سالهای اوایل قرن بی نشاط و بی رمق شده است
در بخش دیگری از مراسم استاد دکتر محمدعلی موحد به عنوان سخنران پایانی مراسم گفت: گاهی که تامل ایام گذشته می کنم و آذربایجان دهه اول قرن را با امروز مقایسه می کنم، آذربایجان امروز را تکیده، بی رمق و بی نشاط می بینم.
استاد محمدعلی موحد اظهار کرد: سپاسگزار و منت دار همه بزرگواران و دستانی که در برگزاری این همایش سهمی داشته اند و از سر لطف و عنایت مرا به سخنانی که لایقش نبودم ستودند.
وی افزود: رسول اکرم (ص) فرمود: «آدمیزاد که پیر می¬شود دو چیز در او جوان می¬شود یکی هوای نفس و دیگری آرزوهای دور و دراز است»: منظور از هوای نفس پیروی شهوت نیست بلکه پرده پندار عجب و خودفریبی است.
موحد با بیان اینکه پیری اقلیم ضعف و سستی بلکه مترادف ضعف است، ادامه داد: آدم که ضعیف شد تاب مقاومت را از دست می¬دهد و در برابر تعارف و تجلیل آسیب پذیر می شود، نوازش های مردم را به ریش می-گیرد و اسیر توهمات می¬شود و این است همان نفسی که در پیری سراغ آدم می¬آید.
حقوقدان برجسته کشورمان با بیان اینکه تولد من در اوایل قرن 14 خورشیدی بود و امروز دهه آخر قرن است؛ گاهی که تامل ایام گذشته می کنم و آذربایجان دهه اول قرن را با امروز مقایسه می کنم؛ آذربایجان امروز را تکیده، بی رمق و بی نشاط می بینم؛ یادآور شد؛ به قول ارسطو جوانان در عالم امید زندگی می¬کنند و پیران در عالم خاطره؛ جوان نگاهی در آینده دارد و همه روشنی می¬بیند و پیر آینده¬ای ندارد که مشتاق باشد لاجرم دل در گذشته دارد و خود را تسلی می¬دهد؛ شاید این مطلب در مورد داوری من نسبت به آذربایجان صادق باشد.
موحد تصریح کرد: برجستگی آذربایجان در اوایل قرن چنان چشمگیر بود که راه به این تردیدها نمی دهد و نگاه من بیشتر معطوف ساحت فرهنگ و هنر است.
وی گفت: عالمان، عارفا و ادیبانی چون، عبدالحسین انگجی، سیدابوالقاسم خویی، علامه مدرس خیابانی، علامه امینی، محدث خیابانی و … که هر کدام مذاق و نگرش خاص خود را داشته اند ولی در هر عالمی که بوده اند سرآمد بودند.
موحد اضافه کرد: اگر بخواهم فهرستی از سرآمدهای رشته هایی چون موسیقی، نقاشی، خوش نویسی و … یاد کنم سخن به درازا می کشد؛ اما چگونه می توانم یادی نکنم از شهریار ملک سخن، شمس الشعرای آذربایجان و چگونه یاد نکنم از دوستان عزیز خودم مثل زریاب خویی، محمدحسن لطفی و دیگران.
وی اظهار کرد: انگار در نیمه دوم قرن هر چه جلوتر میرویم فضا خاموش تر می شود و جای رفتگان پر نمی-شود.
موحد با بیان اینکه جلال و رونق آذربایجان در قلمرو فرهنگ بود و از همان قلمرو است که باید در مقام علاج و تدارک برآییم؛ گفت در چند سال گذشته شاهد نهضتی از خیرین مدرسه ساز بودم که گویی آسیب شناسی درستی کردند و همان نقطه را که باید نشانه گرفتند اما این قدم اول است که کودکان و نوجوانان را از بیغوله ها و ویرانه ها خلاص کنیم و فضای مناسبی برایشان تهیه کنیم.
وی افزود: فراهم آوردن فضای فیزیکی کافی نیست و ایجاد فضای معنوی مدارس از حیطه ایشان خارج است و اصل همین پربارتر کردن فرهنگ و معنویت در مدارسی است که چند سال پیش در همایش خیرین مدرسه ساز این تذکر را دادم ولی موثر نیفتاد و شاید این بار هم تاثیری نداشته باشد اما چاره دیگری جز گفتن و باز گفتن نیست.
موحد خاطرنشان کرد: آفت امروز تعلیم و تعلم کشور این است که نظام آموزشی تست محور بر فضای مدرسه حاکم است؛ نظامی که جوان را از اعمال تفکر و به کار انداختن ذهن و ضمیر خود باز می¬دارد و معلم قصه تحریک طبع پرسشگر جوانان را ندارد تا مبادا نیاز به سر و کفه زدن باشد.
وی گفت:در این عرصه ادبیات و علوم انسانی چنان تحقیق می¬شود که جوان رغبت ندارد به سوی این رشته-ها روی آورد و جغرافیا و تاریخ بی خاصیت ترین دروس مدرسه محسوب می شوند و هیچ تلاشی برای تحول این وضعیت تثبیت شده صورت نمی¬گیرد.
موحد اضافه کرد: سبب دیگر بی¬رونقی فرهنگی، دور افتادن از کتاب و کتابخوانی است؛ هر مدرسه و دانشکده باید کتابخانه¬های داشته باشد نه انبار کتاب؛ جوان در این زمینه محتاج راهنمایی و تشویق است که در این عرصه ها حضوری فعال داشته باشد و علاقه دانشجو فرع علاقه استاد است؛ حال معلمی که خود با کتاب بیگانه است چگونه می¬تواند شاگرد را به کتابخوانی وا دارد.
موحد، قرن هفتم هجیری را یکی از شکوفاترین دوران آذربایجان عنوان کرد و افزود: در این دوران بود که رصدخانه مراغه ساخته شد و شهرک دانشگاهی ربع رشیدی به وجود آمد و شنب غازان مشتمل بر چند مدرسه، بیمارستان، خانقاه و … تاسیس یافت تا مولانا چنین بسراید:
فر فردوسی است این پالیز زا شهشه عرشی است این تبریز را
در پایان،مراسم اهدای هدایا به استاد موحد از جانب جمعی از مسولان دولتی و برخی از استادان دانشگاه و نیز خانواده های قدیمی تبریز برگزار شد.در ادامه نشان تبریز توسط شهردار این کلانشهر بر سینه استاد نصب گردید. و آنگاه کیک تولد آغاز نود ودومین سال عمر با برکت استاد موحد بریده شد.