این پژوهش نگاهی انتقادی به مطالعات قومی از دیدگاه روش‌شناسی دارد و بر آن است تا مسائلی نظیر قومیت، ملیت و هویت را با نگاهی نقادانه به مطالعات قومی در غرب و شیوه تعمیم غیرتاریخی مفاهیم قومیت، قوم‌گرایی و قبایل به جوامعی نظیر ایران مورد ارزیابی قرار دهد.
دکتر حمید احمدی، استاد و پژوهشگر برجسته علم سیاست و نویسنده کتاب، بر آن است آنچه در ادبیات کنونی علوم سیاسی و جامعه‌شناسی به قومیت و ناسیونالیسم قومی موسوم است در گذشته ایران قابل مشاهده نیست و تنها از اواسط قرن بیستم به بعد است که تلاش‌هایی در جهت سیاسی کردن مسائل زبانی و مذهبی صورت گرفته است.
وی در پاسخ به این سؤال که چه عواملی در تلاش برای سیاسی‌کردن این مسائل در ایران معاصر نقش داشته، معتقد است که تنها یک چارچوب نظری مبتنی بر جامعه‌شناسی تاریخی ایران قادر به پاسخگویی به این سؤال است. نویسنده چارچوب نظری خود را که براساس سه متغیر اساسی دولت مدرن اقتدارگرا، مبارزه نخبگان سیاسی و تأثیر سیاسی بین‌المللی استوار است، در رابطه با تحولات کردستان، آذربایجان و بلوچستان ایران به‌کار می‌گیرد تا اعتبار تجربی آن را بسنجد.
چاپ هفدهم کتاب قومیت و قوم‌گرایی در ایران، افسانه و واقعیت توسط نشر نی منتشر شد.
