یکی از منابع دست اول شناخت وقایع تاریخی آذربایجان در سالهای ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵ خورشیدی، یعنی زمانی که آذربایجان تحت اشغال ارتش سرخ بود و حکومت به دستور شوروی موسوم به فرقه دموکرات آذربایجان در تبریز اعلام وجود کرده بود برای تجزیه شمالغرب کشور، کتاب خاطرات میرزا عبدالله مجتهدی تبریزی است. وی در ذیل خاطراتش از ۱۴ دی ۱۳۲۴، یعنی تنها سه هفته پس از ظهور فرقه دموکرات مینویسد:
عصری صدایی شبیه هورا میتینگها و روزهای انقلاب شنیده میشود، به طور واضح به خانه ما میآمد. برای تحقیق فرستادیم خبری نبود. یک نفر آژان گفته بود جماعتی شنیده بودند که باز هم [فرقهچیها] آدم به دار خواهند زد، آمده داد میزدند که بیاورند به دار بکشند تا تماشا بکنند. اینطور وقایع در تاریخ انقلابات مختلفه مخصوصا انقلاب فرانسه بسیار دیده شده است و از مراحل سختی است که انقلابات اجتماعی و سیاسی در آن از امتحان میگذرند. انقلاب فعلی آذربایجان [یعنی آشوب فرقه دموکرات] نسبتا در این زمینه بد امتحان نمیدهد [یعنی دست کمی از خشونتهای انقلابی روسیه و فرانسه ندارد]. اگر کار به دست این جماعت [فرقه دموکرات] بیفتد، چنانکه یک زمانی در فرانسه افتاد، ممکن است برای تماشا آدمها را کشان کشان بیاورند از دار بیاویزند.
منبع: آیتالله میرزا عبدالله مجتهدی، «بحران آذربایجان (سالهای ۱۳۲۴-۱۳۲۵)»، به کوشش رسول جعفریان، تهران: موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، تابستان ۱۳۸۱، صص ۶۶-۶۷
