الهام علیف در سخنرانی خود در کنفرانس بین‌المللی «توسعه و همکاری» که روز گذشته (جمعه) در دانشگاه آکادمی دیپلماتیک باکو (ADA) برگزار شد، اعلام کرد که روسیه به طور مداوم در جنگ ۴۴ روزه قره‌باغ، ارمنستان را مسلح کرده است.
علیف اظهار داشت: من بارها به مردم گفته‌ام که در طول جنگ ۴۴ روزه چندین بار در روز هواپیماهای باری حامل سلاح از روسیه به ارمنستان فرستاده می‌شدند.
او از گرجستان به دلیل بستن مسیرهای هوایی و زمینی روسیه به ارمنستان به درخواست باکو تشکر کرد، اما کشورهای ساحلی مازندران را متهم به همکاری با روسیه کرد و گفت: ما نامه‌ای به تمام کشورهای حاشیه دریای مازندران فرستاده‌ایم که اجازه ندهند هواپیماهای باری روسی حامل سلاح به ارمنستان بروند. این نامه را به قزاقستان، ترکمنستان و ایران فرستادیم. متأسفانه این هواپیماها هنگام ورود به ارمنستان از خاک این کشورها استفاده می‌کردند. اینطور بود و ما نباید حقایق جنگ ۴۴ روزه قراباغ را پنهان کنیم.
بدین ترتیب الهام علیف اذعان کرد که اعضای شورای موسوم به کشورهای تُرک در جنگ ۴۴ روزه قراباغ در تأمین تسلیحات به ارمنستان مشارکت داشته‌اند.
اتهامات الهام علیف علیه ایران در حالی است که وی در مصاحبه‌ای با شبکه تلویزیونی A Haber ترکیه در تاریخ ۱۶ اکتبر ۲۰۲۰، از بسته شدن مسیرهای زمینی و هوایی ایران به ارمنستان ابراز قدردانی کرده بود.
رئیس‌جمهور آذربایجان در مصاحبه با A Haber گفت: از ارسال سلاح از ایران به ارمنستان اطلاعی نداریم. برعکس، می‌توانم بگویم که ایران و گرجستان برای جلوگیری از حمل سلاح به ارمنستان، مسیرهای هوایی و زمینی خود را بسته‌اند. لذا جا دارد بار دیگر از دولت‌های ایران و گرجستان تشکر کنم.
لازم به ذکر است که الهام علیف بارها اعلام کرده بود که روسیه در جنگ ۴۴روزه به ارمنستان سلاح ارسال کرده، اما نه در آن زمان و نه پس از آن مخالفتی با این سیاست مسکو نکرد و برعکس با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه قرارداد اتحاد در مسکو امضا کرد.
بخش دیگر «کنفرانس قفقاز جنوبی؛ توسعه و همکاری» به پرسش و پاسخ با حضور کارشناسان مدعو از سراسر جهان اختصاص یافت که از ایران «ولی کالجی» از موسسه ایراس حضور یافت.
حکمت حاجیف دستیار رئیس‌جمهور و مدیر نشست پرسش و پاسخ با رئیس‌جمهور آذربایجان از ولی کالجی خواست تا سؤال خود را مطرح کند و وی گفت: همانطور که می‌دانید روابط دو کشور (ایران و باکو) در سال‌های اخیر به طرز چشمگیری توسعه پیدا کرده است. از جمله آثار آن توافق اخیر تهران و باکو برای ایجاد یک کریدور ۵۵ کیلومتری جاده‌ای و ریلی بین زنگیلان و نخجوان از خاک ایران است که شما در سخنانتان بدان اشاره کردید.
کالجی ادامه داد: از طرف دیگر نگرانی‌هایی وجود دارد که باید بیان شود. یکی از آن‌ها مربوط به پنجمین کنگره آذربایجانی‌ها در شوشی است که هفته پیش برگزار شد. متأسفانه برخی از افراد در این کنفرانس علناً علیه تمامیت ارضی و امنیت ملی ایران صحبت کردند؛ از جمله درباره جدایی بخش آذری ایران در شمال غرب ایران حرف زدند. متأسفانه رویای تشکیل «آذربایجان بزرگ» درباره اتحاد دو سوی ارس است که بطور واضح توسط این افراد و گروه‌ها مطرح شد و نگرانی‌ها و ناخرسندی‌هایی را در داخل ایران در میان همکارانم و مردم ایران ایجاد کرد. دیروز من در این زمینه با آقای حکمت حاجی اف هم صحبتی داشتم. آقای رئیس‌جمهور، شما درباره موضع ایران در به رسمیت شناختن تمامیت ارضی باکو در ۳۰ سال گذشته آگاهی دارید. موضع ایران در جنگ دوم قراباغ هم کاملاً روشن بود. زبان و دین و ارزش‌های مشترک مناطق آذری ایران و مردم باکو یک ظرفیت بزرگ و سرمایه اجتماعی برای توسعه روابط دو کشور است و نباید به عنوان یک ابزار سیاسی برای جدایی‌طلبی و ایجاد تفرقه و تنش میان دو کشور تبدیل شود. این افراد به یک گردهمایی رسمی و دولتی در شوشی دعوت شدند و ما انتظار داریم وزارت امور خارجه شما نسبت به بیانات و مصاحبه‌های آنان واکنش نشان دهد تا نگرانی‌ها و ناراحتی‌ها را در ایران کاهش دهد. خوشحال خواهم شد نظر شما را در این زمینه بدانم که قطعاً در ایران بازتاب خواهد داشت.
وی گفت: سؤال کوتاه دوم من درباره تعیین حدود مرزی میان شما و ارمنستان است. ما خبرهای زیادی درباره مبنای این کار و تعیین مرزها می‌شنویم که بر مبنای نقشه‌های مختلف است از جمله نقشه‌های مربوط به وزارت دفاع شوروی در سال‌های دهه ۱۹۲۰ است. این مسئله در دیدار شما و نیکول پاشینیان با پوتین در سوچی هم بحث شده است. سؤال این است که شما و ارمنستان روی کدام نقشه رسمی زمان شوروی برای تعیین مرزهایتان توافق کردید؟
الهام علیف پاسخ داد: در خصوص نقشه‌ها، ما تاکنون هیچ مبنایی برای کار روی آن نداریم و نقشه‌هایی که اشاره کردید را تاکنون ندیده‌ایم. موضع ما این است در حالیکه مرزها را تعیین می‌کنیم باید تاریخ را هم مدنظر داشته باشیم و البته باید روی تمام نقشه‌هایی که بعد از شوروی سازی (الحاق به شوروی) قفقاز جنوبی وجود دارد تمرکز کنیم چون فقط یک نقشه وجود ندارد و نقشه‌های زیادی هست که از سال ۱۹۱۸ شروع می‌شود؛ زمانی که ایروان بخشی از [به ادعای علیف] آذربایجان بود و همین طور قبل از نوامبر 1۱۹۲۰ که زنگه زور بخشی از آن بود. منطقه‌ای که الان به‌عنوان مرز ایران و ارمنستان است قبلاً آذربایجانی‌ها سکونت داشتند و هیچ ارتباطی با ملت ارمنی نداشت. در نوامبر ۱۹۲۰ شوروی تصمیم گرفت زنگه‌زور را به ارمنستان بدهد؛ اما وقتی به آن‌ها دادند به این شکل کنونی و به اندازه ۴۲ کیلومتر نبود بلکه بسیار باریک‌تر بود. سپس ارامنه با حقه‌های مختلف سرزمینشان را گسترش دادند که الآن به شکل مرز ایران و ارمنستان و به طول ۴۲ کیلومتر در آمده است. به همین خاطر موضع ما این است که باید همه نقشه‌ها از جمله نقشه ۱۹۱۸ و حتی ماقبل آن مورد توجه قرار گیرد تا سال ۱۹۹۱ که شوروی از هم فروپاشید. در هر صورت این‌ها بخشی از مذاکرات گروه‌های مشترک (تعیین مرزها) بین ماست.
علیف گفت: در خصوص اظهارنظر اولتان که گفتید شخصی علیه تمامیت ارضی ایران حرف زده سؤال من این است که آیا او از اعضای دولت و حکومت ما بوده؟! یا حکومت ما چنین کاری کرده؟!
علیف در ادامه گفت: اما شما گفتید در کنگره شوشی بوده، سؤال من این است آیا از اعضای دولت ما چنین حرفی زده؟
کالجی: خیر دولتی نبوده است.
علی‌اف: پس چه کسی بوده؟
کالجی: برای مثال یک عضو مرکز مطالعات تبریز در آنکارای ترکیه بوده که یک گروه غیردولتی است.
علی‌اف: پس هیچ ارتباطی با دولت باکو نداشته، درست است؟
کالجی: اما آن‌ها در کنفرانسی در شوشی [تحت حکومت باکو] شرکت کردند.
علی‌اف: پس شهروند «آذربایجانی» نبوده؟
کالجی: بله می‌دانم اما آن‌ها در یک گردهمایی رسمی داخل «آذربایجان» شرکت کردند.
علی‌اف: الان شما می‌بینید افراد زیادی در این کنفرانس شرکت کردند که هر کدام نمایندگان کشور خودشان هستند. به عنوان مثال اگر شما شهروند یک کشور دیگری باشید و اظهاراتی داشته باشید دولت ایران نباید مسئول اظهارات شما باشد. برای همین من فکر می‌کنم مطلب شما ارتباطی به روابط ایران و آذربایجان پیدا نمی‌کند. موضع ما و دولت ما و دولت ایران درباره تمامیت ارضی یکدیگر کاملاً شناخته شده و غیر قابل خدشه است و در مواقع بسیاری ما و همکاران ایرانی‌مان به‌صورت علنی آن را بیان کردیم. در آن کنگره بیش از ۴۰۰ نفر شرکت کردند. در جامعه باکو و یا در جامعه دموکراتیک آزادی بیان وجود دارد و آن‌ها مواضع خود را دارند که ما می‌توانیم موافق یا مخالف باشیم. ما شرکت‌کنندگان را کنترل نمی‌کنیم و به آن‌ها ایده و تز نمی‌دهیم چه بگویند یا نگویند. باکو یک کشور آزاد است [!!!] و شهروندان ما و شهروندان خارجی آزاد هستند هر حرفی که می‌خواهند را بزنند[!]؛ البته تا زمانی که با قوانین ما در تضاد نباشد. در همین حال ما هیچ مسئولیتی در قبال اظهارات افرادی که در خارج زندگی می‌کنند و دیدگاه‌های متفاوتی در موضوعات مختلف دارند، نداریم. مهم این است که اظهارات دولت آذربایجان و نمایندگان آن در قبال همسایگانمان و در کل در قبال همه کشورها بسیار مسئولانه است.
رئیس جمهور علیف تاکید کرد: به عنوان یک تصویر و نمونه کوچک برای موضوعی که شما مطرح کردید می‌توانم به شما بگویم که تعدادی از افراد هستند که رفتند و در ایران پناه گرفتند و بطور مرتب علیه تمامیت ارضی ما حرف می‌زنند. در زمان برگزاری نشست سران خزر در اوکتائو قزاقستان من یک لیست تقریباً ۲۰ نفره از اتباع آذربایجانی را که در ایران زندگی می‌کنند در ملاقاتم به رئیس‌جمهور آن موقع حسن روحانی دادم. این افراد به‌طور مرتب از طریق رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی نه‌تنها علیه تمامیت ارضی ما حرف می‌زنند بلکه از ادبیات و کلماتی استفاده می‌کنند که در یک جامعه عادی مرسوم نیست و ناپسند است. ما درخواست کردیم این افراد به ما تحویل داده شوند به خاطر مشارکت مستقیم آن‌ها در یک حمله محدود علیه پلیس در شهر گنجه که ما مدارک آن را هم داریم ولی متأسفانه هیچکدام از آن‌ها تحویل داده نشدند؛ بنابراین اگر یک فردی که شهروند ما هم نیست و یک چیزی در شوشی گفت -شوشی یک شهر آزاد است و هزاران نفر به آنجا می‌روند و اظهارنظر می‌کنند- حتی اگر هم در یک برنامه‌ای که باکو ترتیب داده شرکت می‌کنند نباید دلیلی برای اینگونه واکنش باشد. ما باید به اظهارات مقامات رسمی نگاه کنیم. مقامات رسمی ایران و «آذربایجان» همینی که گفتم را می‌گویند و می‌دانند تمامیت ارضی (هر دو کشور) خط قرمز است. تمامیت ارضی ما همیشه از طرف ارمنستان مورد خدشه واقع شده و من فکر می‌کنم باید روی آن را تمرکز کنیم و نه روی چیزهایی که ربطی به ما ندارد.
درواقع علیف با طرح این ادعا، هم از پاسخ درست به پرسش درباره حمایت‌ها از جریان‌های ضدایرانی فرار کرد، هم تلویحا تهدید کرد که چون ایران افراد مورد ادعای باکو را تحویل نمی‌دهد، باکو نیز به حمایت از عناصر تجزیه‌طلب در قالب‌های مختلف از جمله کنگره ضدایرانی WAC ادامه می‌دهد.
