در ۳۱ اوت، نشریه تجارت دفاعی برکینگ دیفنس مقاله ای را منتشر کرد که در آن جزئیات همکاری نظامی اسرائیل و جمهوری آذربایجان و استفاده بالقوه آن علیه ایران را شرح می داد. این مقاله می‌نویسد «واضح است که روابط دفاعی تنگاتنگ با آذربایجان مزایای بالقوه ای را برای اسرائیل به ارمغان می آورد، از جمله استقرار حسگرها در خاک جمهوری آذربایجان یا استفاده از مرز طولانی آن با ایران برای امکان نفوذ بهتر یگان‌های ویژه به داخل ایران. همچنین در حد نظری، آذربایجان می‌تواند در صورت نیاز حریم هوایی خود را برای ورود جت‌های اسرائیلی به خاک ایران، در اختیار آنها قرار دهد.». این مقاله در یک سایت خبری دولتی باکو بازنشر شد.
جاشوآ کاسورا طی مقاله‌ای در یورآسیانت به اوج‌گیری تنش لفظی باکو علیه ایران می‌پردازد. به گفته او، جنگ لفظی حکومت باکو علیه ایران دوباره اوج گرفته و منابع نیمه رسمی در باکو آشکارا خواستار تجزیه شمالغرب ایران شده‌اند. تیتر ۲۶ اوت در وب سایت کالیبر آذ، مرتبط با ریاست جمهوری باکو این بود: «زمان آن فرارسیده است که جمهوری آذربایجان ج ن و ب ی از ایران جدا شود». (اصطلاح مجعول “آذربایجان ج ن و ب ی” را باندهای تجزیه طلب برای استان های شمالغرب ایران به کار می‌برند.)
کاسورا ادامه می‌دهد که مقاله ای در روز بعد در سایت حققین منتشر شد که به سرویس های امنیتی باکو متصل است، با عنوان “آذربایجان ج ن و ب ی برای استقلال تلاش می کند!” این نویسنده ناشناس آن مقاله با اشاره به ایرانیان آذربایجانی نوشت: “دولت باکو نیروی بسیج کننده کافی برای دفاع از حقوق هموطنان خود را دارد!!!” و دولت باکومنابع کافی برای حمایت از موج جدید – به گفته او – «جنبش آزادیبخش ملی» را دارد.
روابط بین باکو و تهران از زمان جنگ ۲۰۲۰ بین باکو و ارمنستان تیره و تار بوده است. در حالی که ایران بارها حمایت خود را از کنترل باکو بر بسیاری از مناطقی که در جنگ اول بین دو طرف در دهه ۱۹۹۰ از دست داده بود، ابراز کرده است، به نظر می رسد نگران گام های بعدی بالقوه باکو است که اکنون جسور شده است.
به نظر می رسد تنش اخیر مربوط به بیانیه های ژوئیه مقامات ایران است که در آن وی نسبت به اهداف باکو برای ایجاد یک خط حمل و نقل جدید که منطقه نخجوان را به سرزمین اصلی حکومت باکو متصل می کند، ابراز نگرانی کرد، مسیری که باکو آن را «کریدور زنگزور» می نامد. ” این مسیر در امتداد مرز ارمنستان با ایران بوده و پیامدهای نامشخصی برای تجارت ارمنستان و ایران خواهد داشت.
باکو و ارمنستان در حال حاضر در حال مذاکره بر سر ماهیت دقیق آن مسیر و این سوال حساس سیاسی هستند که هر کسی بر چه بخشی از ترانزیت در طول این مسیر کنترل خواهد داشت. اما باکو مکرراً این کریدور را به صورت پان ترکیستی تبلیغ می‌کند (این کار دسترسی راحت تر از سرزمین اصلی حکومت باکو به ترکیه را ممکن می‌کند که هم مرز با نخجوان است) و ایران را نگران کرده است. باکو همچنین تهدید کرده است که اگر آنچه را که از ارمنستان می‌خواهد به دست نیاورد، می‌تواند این سرزمین را به زور تصرف کند.
مقامات ایرانی می گویند که آنها فی نفسه با مسیر جدید مخالف نیستند. عباس موسوی سفیر ایران در باکو در ۲۸ آگوست گفت: «ایران مخالف ایجاد کریدور زنگزور نیست.» این به باکو و ارمنستان بستگی دارد و یک موضوع بین‌المللی است. موضع اصلی کشور ما این است که یک کشور نمی تواند بر منافع ملی کشور دیگر از جمله همسایگان تأثیر بگذارد.
اما تهران همچنین بارها گفته است که تغییر مرزها در قفقاز “خط قرمز” است. مقامات ایران در دیدار 19 جولای با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در تهران، این نگرانی را تکرار کرد. وی گفت: اگر تلاشی برای انسداد مرز ایران و ارمنستان شود، جمهوری اسلامی با آن مخالفت خواهد کرد زیرا این مرز هزاران سال است که راه ارتباطی بوده است.
تهران حمایت خود را از تمامیت ارضی ارمنستان به طرق دیگری اعلام کرده است. سالار سیفالدینی تحلیلگر به روزنامه ایرانی دنیای اقتصاد گفت ایران اعلام کرده در حال افتتاح کنسولگری در شهر کاپان در جنوب ارمنستان است و در ماه اوت کنسولی را منصوب خواهد کرد که این یک “سیگنال واضح” به باکو است.
همچنین اخیراً مقالات ضد حکومت باکو در مطبوعات ایران افزایش یافته است. یکی از روزنامه ها حتی یک داستان ۱۲ ساله روزنامه‌های ایتالیایی را بازنشر کرد که ادعا می کرد همسر رئیس جمهور الهام علی اف با رئیس جمهور بلاروس، الکساندر لوکاشنکو رابطه داشته است. در ۲۴ آگوست، یک روزنامه حامی دولت ترکیه نقل قول هایی از صدای ضبط شده یک دیپلمات ارشد سابق ایرانی به نام ابوالفضل زهتوند را منتشر کرد که در آن اظهارات توهین آمیز و تحریک آمیزی درباره حکومت باکو انجام می داد. حکومت باکو برای ما پدیده ای ترسناک است. نخجوان باید به طور کامل به ایران ضمیمه شود. ارمنی‌ها متحدان ایران هستند و همیشه در طول تاریخ اینگونه بوده است. چیزی به نام آذربایجان [در شمال ارس] وجود ندارد… [بادکوبه] باید دوباره به ایران ضمیمه شود وگرنه ایران را مانند سلول سرطانی آلوده می کند.
تنش بین ایران و باکو از سال ۲۰۲۰ تاکنون چندین بار شعله ور شده است. در ماه می، علیف با یک تحلیلگر ایرانی بصورت علنی مشاجره داشت که باکو را متهم به حمایت دولتی از تجزیه طلبان در شمالغرب ایران می‌کرد. پاییز گذشته، دستگیری دو راننده کامیون ایرانی توسط پلیس باکو به رزمایش نظامی ایران در مرزهای حکوومت باکو منجر شد. در هر دو مورد به نظر می‌رسید که باکو به آرامی در دامن زدن به تجزیه طلبی فعال است، اما درخواست های اخیر آشکارترین فعالیت آنها بوده است.
در پایان مقاله موهن کالیبر آمده است: “احتمالاً هموطنان ما اغلب با دیدن توسعه دائمی جمهوری آذربایجان مستقل، ما را به شکل یک رویا نگاه می کنند … بنابراین جمعیت آذربایجان ج ن و ب ی باید الگو بگیرند و برای رسیدن به این توسعه تلاش کنند. برادران جنوبی ما، ما می دانیم که شما می توانید این کار را انجام دهید! زمان آن رسیده است!”
مثل همیشه در روابط ایران و باکو سایه اسرائیل بر این تنش اخیر هم گسترده است. جورج دیک، سفیر اسرائیل در باکو، در ماه ژوئیه، عکسی از خود در حال خواندن کتابی به نام «قصه‌های اسرارآمیز تبریز» با اشاره به شهر بزرگ شمال ایران منتشر کرد. این توییت باعث طوفان کوچکی در شبکه های اجتماعی شد و چندین نفر از اتباع باکو و حامیان [تجزیه‌طلبشان] تصاویر مشابهی را در توئیتر منتشر کردند و منجر به تهدیدی پنهانی از سوی عباس موسوی، سفیر ایران در باکو شد.
موسوی متعاقباً مصاحبه ای طولانی با تهران تایمز انجام داد و در آن روابط باکو و ایران را گرم توصیف و تنها نقطه دردناک آن را تلاش اسرائیل برای ایجاد فاصله بین دو طرف توصیف کرد و البته اشاره ای به کریدور زنگزور نکرد.
در ۳۱ اوت، نشریه تجارت دفاعی برکینگ دیفنس مقاله ای را منتشر کرد که در آن جزئیات همکاری نظامی اسرائیل و آذربایجان و استفاده بالقوه آن علیه ایران را شرح می داد. این مقاله می‌نویسد «واضح است که روابط دفاعی تنگاتنگ با آذربایجان مزایای بالقوه ای را برای اسرائیل به ارمغان می آورد، از جمله استقرار حسگرها در خاک حکومت باکو یا استفاده از مرز طولانی آن با ایران برای امکان نفوذ بهتر یگان‌های ویژه به داخل ایران. همچنین در حد نظری، آذربایجان می‌تواند در صورت نیاز حریم هوایی خود را برای ورود جت‌های اسرائیلی به خاک ایران، در اختیار آنها قرار دهد.». این مقاله در یک سایت خبری دولتی آذربایجان بازنشر شد.
