از شکل نوشتاری مجعول و ساختگی « آ/ز/ر/ب/ا/ی/ج/ا/ن » به بحث بنشینیم. نام آذربایجان همواره در منابع معتبر تاریخی به شکل « آذربایجان » و با استفاده از حرف « ذ » به تحریر درآمده بطوریکه ابن اثیر،یاقوت حموی، ابن واضح یعقوبی، مسعودی، طبری، الفخری و دیگران همگی «آذربایجان» را با « ذ » نوشته اند. در هیچیک از متون تاریخی «آذربایجان» با « ز» نوشته نشده است. در ادامه اسنادی تاریخی و معتبر پیرامون موضوع مذکور ارائه میگردد.
سند شماره یک : تصویری از نقشه جهان ترسیم شده توسط محمد بن علی بن حوقل معروف به ابن حوقل جغرافیدان قرن چهارم هجری قمری ( قرن دهم میلادی ) در کتاب «مسالک و الممالک » یا «صوره الارض» ، نام آذربایجان در مرکز تصویر با کادر قرمز رنگ مشخص شده است .( 1 )
سند شماره دو : تصویری از نقشه جهان ترسیم شده توسط محمود بن حسین بن محمد کاشغری نویسنده نخستین فرهنگ ترکی، دیوان لغات الترک که در قرن پنجم هجری ( قرن یازدهم میلادی ) می زیسته است . نام آذربایجان در تصویر با کادر قرمز رنگ مشخص شده است .( 2 )
سند شماره سه : تصویری ازحدود دریای خزر ترسیم شده توسط محمد بن علی بن حوقل معروف به ابن حوقل جغرافیدان قرن چهارم هجری قمری ( قرن دهم میلادی ) در کتاب «مسالک و الممالک » یا «صوره الارض» ، نام آذربایجان در تصویر با کادر قرمز رنگ مشخص شده است .( 1 )
سند شماره چهار : تصویری ازحدود مناطق آذربایجان و اران و ارمنیه ترسیم شده توسط محمد بن علی بن حوقل معروف به ابن حوقل جغرافیدان قرن چهارم هجری قمری ( قرن دهم میلادی ) در کتاب «مسالک و الممالک » یا «صوره الارض» ، نام آذربایجان در تصویر با کادر قرمز رنگ مشخص شده است. ( 1 )
سند شماره پنج : تصویری از نقشه جهان ترسیم شده توسط الشریف الادریسی یکی از سه جغرافیدان بزرگ عربِ قرن 12 میلادی در کتاب نزهه المشتاق فی اختراق الآفاق ، نام آذربایجان در تصویر با کادر قرمز رنگ مشخص شده است.( 3 )
سند شماره شش : تصویری از نقشه جهان ترسیم شده توسط عمر بن مظفر بن عمر ابن الوردی معروف به ابن الوردی جغرافیدان بنام قرن 14 میلادی ، نام آذربایجان در تصویر با کادر قرمز رنگ مشخص شده است. ( 4 )
در ادامه اسنادی از آرشیو دولتی نخست وزیری جمهوری ترکیه بخش عثمانی پیرامون موضوع مورد بحث ارائه میگردد .
سند شماره هفت : تصویر سندی از آرشیو دولتی نخست وزیری جمهوری ترکیه زیرگروه امپراطوری عثمانی بخش روابط با ایران . این سند متعلق به سال 1787 میلادی یعنی 225 سال پیش می باشد و مربوط است به حمله ارتش روسیه به بخش هایی از سرزمین های شمالی رودخانه ارس ( آران ) که در آن مقطع زمانی به دلیل آشفتگی های موجود در دولت زندیه ،تحت تصرف امپراطوری عثمانی قرار گرفته بود . نام آذربایجان در تصویر با کادر قرمز رنگ مشخص شده است.( 5 )
سند شماره هشت : تصویر نقشه ای متعلق به آرشیو دولتی نخست وزیری جمهوری ترکیه بخش عثمانی و مربوط به سال ۱۳۳۳ هجری قمری برابر با ۱۹۱۱ میلادی با قدمت تحقیقی ۱۰۱ سال ، نام آذربایجان در تصویر با کادر قرمز رنگ مشخص شده است. ( 5 )
سند شماره نه : تصویر نقشه ای متعلق به آرشیو دولتی نخست وزیری جمهوری ترکیه بخش عثمانی و مربوط به حدود جغرافیایی ایرانزمین ، نام آذربایجان در تصویر با کادر قرمز رنگ مشخص شده است. ( 5 )
در ادامه تصاویری از اسناد موجود درسازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران ( کتابخانه و اسناد دیجیتال ) پیرامون موضوع مورد بحث ارائه میگردد.
سند شماره ده : تصویر صفحه ای از کتاب مجمع التواریخ اثر شهاب‌الدین عبدالله بن الطف الله بن عبدالرشید خوافی معروف به حافظ اَبرو تاریخنگار و جغرافیدان مشهور ایرانی قرن نهم هجری ، نام آذربایجان در تصویر با کادر قرمز رنگ مشخص شده است.( 6 )
سند شماره یازده : تصویری از صفحه ی اول نخستین شماره روزنامه « آذربایجان » که در حدود 106 سال پیش یعنی سال 1906 میلادی و با سردبیری آقای علیقلی و به زبان پارسی در آذربایجان چاپ می شده است . نام آذربایجان در تصویر با کادر قرمز رنگ مشخص شده است. ( 7 )
منابع :
______________________________
1. ابن حوقل , صوره الأرض , دار صادر للطباعه والنشر , بیروت 1928
2. Besim Atalay, Divanü Lügati’t – Türk, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2006 ISBN 975-16-0405-2.
3. الادریسی، ابی عبدالله، الشریف،.(نزهه المشتاق فی اختراق الآفاق) مکتبه الثقافه الدینیه، بورسعید، الظاهره: چاب ششم، انتشار سال ۱۹۷۹ میلادی. به (عربی).
4. البعلبکی، منیر. ابن الوردی ، زین الدین عمر بن مظفَّر. موسوعه المورد. موسوعه شبکه المعرفه الریفیه. وُصِل لهذا المسار فی 30 تشرین الثانی 2011.
5. آرشیو دولتی نخست وزیری جمهوری ترکیه بخش عثمانی
http://www.devletarsivleri.gov.tr/Forms/pgArticle.aspx?Id=0f2a5cfb-c614-4f67-9c7f-db18cb167ed1
6. کتاب مجمع التوارخ حافظ اَبرو / سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران ( کتابخانه و اسناد دیجیتال ) http://dl.nlai.ir/UI/ImageLayers/a6c9a455-bf1f-401b-880c-7ca22e13bb5a/index.html
7. آرشیو بخش روزنامه ها / سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران ( کتابخانه و اسناد دیجیتال )
http://dl.nlai.ir/UI/145dd2a2-b4c3-477e-8721-0bd83b6b927f/LRRView.aspx
پاینده ایران و ایرانی
